Słowa kluczowe
dzieciństwo
rodzina
Okuniew
Bogdanow
Łarri
komunizm
Jak cytować
Abstrakt
a początku XX wieku w Rosji, wraz ze wzrostem popularności idei komunistycznych i tendencji rewolucyjnych, częściej zaczęły powstawać utwory o charakterze utopijnym, w których snuto wizje idealnego ładu społecznego. Jednym z problemów poruszanych w utopiach literackich tego okresu było zaproponowanie nowej koncepcji dzieciństwa. W artykule na przykładzie trzech powieści: Czerwona gwiazda Aleksandra Bogdanowa, Nadchodzący świat 1923–2123 Jakowa Okuniewa, Państwo szczęśliwych Jana Łariego ukazane zostało, w jaki sposób utopiści wyobrażali sobie miejsce dziecka w społeczeństwie komunistycznym. Rozpatrzone zostały trzy zagadnienia, związane z pojęciem dzieciństwa: stosunki rodzinne, koncepcje wychowania, dziecięca infrastruktura. Całość została osadzona w kontekście ówczesnych koncepcji pedagogicznych.
Bibliografia
Assovskaya Aelita, Kak pisatel’ Yan Larri Stalina prosveshchal, https://tinyurl.com/4xz7nrpt [dostęp: 31.07.2022].
Bała Maciej (2004), System społeczny a system wychowawczy w teorii Platona, „Studia Gdańskie”, nr 7, s. 241–248.
Bogdanov Aleksandr (1908), Krasnaya zvezda, https://tinyurl.com/xjychtnj [dostęp: 31.07.2022].
Bosiacki Adam (1999), Utopia, władza, prawo: doktryna i koncepcje prawne „bolszewickiej” Rosji 1917–1921, Liber, Warszawa.
Britikov Andrey (1970), Russkiy sovetskiy nauchno-fantasticheskiy roman, Nauka, Leningrad.
Gonczarow Nikołaj (1972), Z dziejów radzieckiej myśli pedagogicznej, przeł. Teodor Milbol, Nasza Księgarnia, Warszawa.
Gromysz Jowita, Włodarczyk Rafał (2016), Od redaktorów, w: Utopia a edukacja, red. Jowita Gromysz, Rafał Włodarczyk, Instytut Pedagogiki UWr, Wrocław, s. 7–8.
Izmozik Vladlen, Rabinovich Aleksandr (2020), N. N.Glebov-Putilovskiy – rabochiy-vozhak v Godyvelikoy rossiyskoy revolyutsii 1917–1922 godov, „Noveyshaya istoriya Rossii”, t.10, nr 2, s. 387–389. DOI: https://doi.org/10.21638/11701/spbu24.2020.207
Kadykało Anna (2014), Dzieciństwo jako rosyjski temat kulturowy w XX wieku, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Khamitova Zhanna (2013), Mesto i rol’ detey v sovetskikh arkhitekturno-sotsial’nykh utopiyakh kontsa1920-kh gg. (pomaterialam periodicheskoy pechati), „Gramota”, nr11 (37), s.173–175. DOI: https://doi.org/10.1177/0146621612469721
Knap Jakub (2021), Polskie fantastykoznawstwo (początki), „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica”, nr 9, s. 3–18. DOI: https://doi.org/10.24917/23534583.9.1
Larri Yan (1931), Strana schastlivykh, Leningrad, https://tinyurl.com/yckkf366 [dostęp: 31.07.2022].
Lenin Włodzimierz (1962), O oświacie i wychowaniu. Wybór tekstów, wybór i wstęp Ryszard Polny, Nasza Księgarnia, Warszawa.
Literaturnaya entsiklopediya, http://feb-web.ru/feb/litenc/encyclop/ [dostęp: 31.07.2022].
Maj Krzysztof M. (2014), Eutopie i dystopie. Typologia narracji utopijnych z perspektywy filozoficzno-literackiej, „Ruch Literacki”, r. 55, z. 2, s. 153–174.
Maj Krzysztof M. (2019), Antyutopia – gatunek, którego nie było, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, t. 62, z. 4, s. 9–29. DOI: https://doi.org/10.26485/ZRL/2019/62.3/10
Niewiadomski Andrzej, Smuszkiewicz Antoni, Utopia, w: Encyklopedia fantastyki, https://tinyurl.com/2sj9wdxu [dostęp: 9.07.2022].
Nijakowski Lech (2019), Świat po apokalipsie. Społeczeństwo w świetle postapokaliptycznych tekstów kultury popularnej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Okunev Yakov (1923), Gryadushchiy mir 1923–2123, Leningrad, https://tinyurl.com/2p8mujwf [dostęp: 31.07.2022].
Parniewski Witold (1990), Utopia Aleksandra Bogdanowa „Czerwona gwiazda”, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria”, nr 28, s. 133–158.
Rzeczycka Monika (2012), Krew i rewolucja. Koncepcja powszechnej wymiany krwi Aleksandra Bogdanowa, w: Krew – substancja, symbole, mitologia, red. Diana Oboleńska, Katarzyna Arciszewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. 42–49.
Sadowski Jakub (2005), Rewolucja i kontrrewolucja obyczajów. Rodzina, prokreacja i przestrzeń życia w rosyjskim dyskursie utopijnym lat 20. i 30. XX wieku, Wydawnictwo Naukowe Ibidem, Łódź.
Sahaj Tomasz (2013), Eugenika. Glosa na marginesie książki Johna Glada „Przyszła ewolucja człowieka”. Eugenika w dwudziestym pierwszym wieku – sprawy wcale niemarginalne, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna”, t. 2, nr 1, s. 246–257.
Simonova Aleksandra (2014), Formirovaniye kosmicheskoy mifologii kak faktora razvitiya nauchnykh issledovaniy kosmosa v SSSR i Rossii, „Sotsiologiya vlasti”, nr 4, s. 156–173.
Smuszkiewicz Antoni (1985), W kręgu współczesnej utopii, „Fantastyka”, nr 6, s. 58–60.
Sobijanek Katarzyna, Utopia komunistyczna pierwszej dekady XX w. na przykładzie „Czerwonej gwiazdy” A. Bogdanowa, współtwórcy Proletkultu, https://tinyurl.com/yckhzku7 [dostęp: 28.07.2022].
Styczyński Marek (1990), Filozofia społeczna Aleksandra Bogdanowa, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Sucharski Tadeusz (2005), „Obowiązkiem naszym zmusić do szczęścia”, „Blok”, nr 4, s. 183–191.
Szacki Jerzy (1980), Spotkania z utopią, Iskry, Warszawa.
Zgorzelski Andrzej (1980), Fantastyka. Utopia. Science fiction. Ze studiów nad rozwojem gatunków, PWN, Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Patryk Witczak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license