Słowa kluczowe
parodia
pieśń religijna
dramat bożonarodzeniowy
regiony Europy Środkowej
kultura wczesnonowożytna
Jak cytować
Abstrakt
Opracowanie śledzi transfery kulturowe w szesnasto i siedemnastowiecznej Europie Środkowej. Dotyczy trzech różnych obszarów gatunkowych ( parodia, protestancka pieśń religijna, dramat o tematyce bożonarodzeniowej ), zajmując się kierunkami i mechanizmami wymiany kulturowej oraz rolą pośredników w szerzeniu się wybranych fenomenów literackich. Obserwacja transferów kulturowych potwierdza do pewnego stopnia tradycyjne wyobrażenia o wędrówce wytworów kultury z Zachodu na Wschód. Na poszczególne transfery wywierają jednak wpływ specyficzne konteksty kulturowe. Jeżeli warunki społeczne, etniczne i wyznaniowe łączą życie kulturalne ziem czeskich z modelami literackimi północnowschodnich i południowych rejonów Niemiec, to polskie poczynania kulturalne są od tych modeli, z niewielkimi wyjątkami, odległe. Specyficzna jest sytuacja wyraźnie multikonfesyjnego Śląska ze znacznym udziałem ludności niemieckiej.
Finansowanie
This article is an output of the grant project SGS02/FF/2020 The borders and cultural transfers. Contributions to literary comparative studies ( University of Ostrava ).
Bibliografia
Antoniuk, Barbara, ed. Antologia literatury sowizdrzalskiej XVI i XVII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985.
Asche, Matthias. “Glaubensflüchtlinge und Kulturtransfer. Perspektiven für die Forschung aus der Sicht der sozialhistorischen Migrations- und der vergleichenden Minderheitenforschung Glauben.” Kultureller Austausch. Bilanz und Perspektiven der Frühneuzeitforschung. Ed. Michael North. Wien, Köln, Weimar: Böhlau, 2009. 89–114.
Bakuła, Bogusław. “Towards Integral Comparative Studies.” Porównania 1 ( 2004 ): 7–16.
Bečková, Marta. “Jednota bratrská v polském exilu. Marta Bečková.” Unitas Fratrum 1457–2007. Ed. Martin Wernisch. Jihlava: Mlýn, 2009. 47–60.
Bobková-Valentová, Kateřina, et al. Sv. Jan Nepomucký na jezuitských školních scénách. Praha: Academia, 2015.
Černý, František. Dějiny českého divadla I. Od počátků do sklonku osmnáctého století. Praha: Academia, 1968.
Fijałkowski, Paweł. “Kancjonał Piotra Artomiusza z 1620 r.” Odrodzenie i Reformacja w Polsce 44 ( 2000 ): 129–148.
Fuchs, Thomas and Sven Trakulhun, eds. Das eine Europa und die Vielfalt der Kulturen. Kulturtransfer in Europa 1500–1850. Berlin: BWV, 2009.
Gesangbuch für Gemeinden des Evangelisch-Lutherischen Bekenntnisses. Colum¬bus: Lutherische Verlagshandlung, 1888.
Gmiterek, Henryk. Związki intelektualne polsko-czeskie w okresie odrodzenia ( 1526–1620 ). Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 1989.
Grzeszczuk, Stanisław. “Albertus i Wyprawa plebańska.” Lektury polonistyczne. vol. I. Kraków: Universitas, 1997. 213–240.
Havelka, Tomáš. “Krize raně novověké komiky.” Hranice smíchu. Komika a vážnost ve středověké Evropě. Eds. Vojtěch Bažant and Martin Šorm. Praha: NLN, 2019. 361–377.
Hrabák, Josef, ed. Lidové drama pobělohorské. Praha: Československý spisovatel, 1951.
Ivánek, Jakub, et al. Pod ochranu tvou se utíkáme. Kult Panny Marie Čenstochovské v českém Slezsku a na Moravě/ Pod twoją obronę uciekamy się. Kult Matki Boskiej Częstochowskiej na Śląsku Czeskim i na Morawach. Częstochowa: Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie, 2019.
Jacková, Magdaléna, ed. Nejmírnější Pallas. Hry určené gramatikálním třídám jezuitských gymnázií. Praha: Academia, 2016.
Jakubcová, Alena, ed. Starší divadlo v českých zemích do konce 18. století. Osobnosti a díla. Praha: Academia, 2007.
Jendorff, Alexandr. “Römischer Katholizismus als Kulturtransfersystem. Die Gesellschaft Jesu und die Implementierung tridentinischer Religionskultur.” Das eine Europa und die Vielfalt der Kulturen. Kulturtransfer in Europa 1500–1850. Eds. Thomas Fuchs and Sven Trakulhun. Berlin: BWV, 2009. 109–136.
Kalista, Zdeněk, ed. Selské čili sousedské hry českého baroka. Praha: Melantrich, 1942.
Kilián István. “The Repertoire of Piarist Theatre ( with a Representative Jesuit Sample ).” Baroque Theatre in Hungary: Education and Entertainment. Ed. Júlia Demeter. Budapest: Protea Egyesület, 2015. 55–76.
Koczur-Lejk, Klaudia. Bartłomiej Paprocki—piśmiennictwo i przekład. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014.
Kolár, Jaroslav, ed. Frantové a grobiáni. Z mravokárných satir 16. věku v Čechách. Praha: Nakladatelství ČSAV, 1959.
Kolár, Jaroslav, ed. Třikrát rozprávky o jednom hrdinovi. Praha: Lidové noviny, 2004.
Korth, Hans-Otto and Wolfgang Miersemann, eds. Johann Crüger: Praxis Pietatis Melica. Edition und Dokumentation der Werkgeschichte. Vol. 1 Ch. 1–2, Vol 2. Ch. 2. Halle: Verlag der Franckeschen Stiftungen, 2014, 2015, 2016.
Kopecký, Milan, ed. Zdoroslavíček Felixe Kadlinského. Brno: Univerzita J. E. Purkyně, 1971.
Kosman, Marceli, and Andrea Mariani. “Jesuits in the Early-Modern Polish-Lithuanian State: Recent Trends and Research Directions.” Archivum Historicum Societatis Iesu LXXXVI, No 1 ( 2017 ): 145–208.
Lambrecht, Karen. “Buchdruck und Kommunikation—Prag und Krakau an der Schwelle zur Neuzeit ( bis 1550 ).” Documenta Pragensia 19 ( 2001 ): 195–210.
Lichański, Jakub Zdzisław. “Kancjonały na Śląsku do końca XVIII wieku. Próba określenia stanu badań.” Śląskie pogranicza kultur. Vol. 3. Eds. Marian Ursel and Olga Taranek-Wolańska. Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2014. 51–135.
Linka, Jan. “Przekłady Postylli ks. Jakuba Wujka na język czeski.” Barok polski wobec Europy. Kierunki dialogu. Eds. Alina Nowicka-Jeżowa and Ewa Bem-Wiśniewska. Warszawa: Anta, 2003. 113–133.
Linka, Jan. “Rozjímání iuxta morem Societatis v české provincii Tovaryšstva Ježíšova aneb Lanciciovo století ( 1636–1739 ).” Folia historica Bohemica 26 ( 2011 ): 57–74.
Linka, Jan. “Scipio Berlička a Piotr Skarga: dávné kořeny jazykové a literární kultury českého obrození.” Odrodzenie narodowe w Czechach i na Słowacji. Księga ku czci Profesora Zdzisława Niedzieli. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1999. 131–140.
Magnuszewski, Józef, ed. Frantowe prawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1968.
Machej, Zbigniew, ed. Georgius Tranoscius: Pieśni duchowe z kancjonału Cithara sanctorum. Cieszyn: Oficyna Efemeryczna, 2017.
Malicki, Jan and Tadeusz Sierny, eds. Doskonały Kancjonał Polski zawierający w sobie pieśni, hymny i psalmy. Katowice: Śląsk, 2018.
Malura, Jan. Písně pobělohorských exulantů ( 1670–1750 ). Praha: Academia, 2010.
Malura, Jan and Pavel Kosek, eds. Čistý plamen lásky. Výbor z písní pobělohorských exulantů ze Slezska. Brno: Host, 2004.
Mańko-Matysiak, Anna. Schlesische Gesangbücher 1525–1741. Eine hymnologische Quellenstudie. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2006.
Meid, Volker. Die deutsche Literatur im Zeitalter des Barock. München: Beck, 2009.
North, Michael, ed. KulturellerAustausch. Bilanz und Perspektiven der Frühneuzeitforschung. Wien, Köln, Weimar: Böhlau, 2009.
Nowicka-Jeż, Alina. “Jesuit Poetry in 17th-Century Poland: Paths of Creative Research.” Bohemia Jesuitica 1556–2006. Vol. 2. Ed. Petra Cemus. Praha: Univerzita Karlova v Praze, Karolinum, 2010. 841–854..
Licencja
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license