Klíčová slova
Melchior Wańkowicz
międzywojenna krytyka literacka
Na tropach Smętka — recepcja
Towarzystwo Wydawnicze „Rój”
korespondencja literacka
Jak citovat
Abstrakt
Oparty na niepublikowanych dotąd materiałach archiwalnych szkic ukazujący wycinek życia literackiego II Rzeczypospolitej: relacje krytyka, Alfreda Jesionowskiego z wydawnictwem „Rój” i jego twórcą, Melchiorem Wańkowiczem jako pisarzem. Pierwsza część tekstu stanowi przegląd wypowiedzi Jesionowskiego na temat publikacji i działalności „Roju” z lat trzydziestych (recenzje książek, refleksje o roli krytyka). Druga koncentruje się wokół listu Wańkowicza do krytyka (7.10.1936), dotyczącego Na tropach Smętka i zawierającego wskazówki interpretacyjne, wykorzystane później w omówieniach Jesionowskiego. Kontekst dla rozważań o znajomości obu literatów stanowią dwie zachowane dedykacje pisarza.
Reference
Awdiejenko Aleksander (1931), Kocham, przeł. Halina Pilichowska, Warszawa.
Bunikiewicz Witold (1938), Czarny karnawał, Warszawa.
Centkiewicz Czesław J. (1934), Wyspa mgieł i wichrów. Pierwsza polska ekspedycja narodowa Roku Polarnego 1932/33, Warszawa.
Centkiewicz Czesław J.(1936), Czeluskin, Warszawa.
Montfred Henryk [Henri] de (1936), Wrogi ląd Etiopii, przeł. Maria Wańkowiczowa, Warszawa.
Dębczyński Antoni (1938), Haszysz Czarnego Lądu, Warszawa.
Duhamel Georges (1938), Kronika rodu Pasquierów, Warszawa [Tom. I. — Notariusz z Havre [przeł. Iza Glinka]. Tom II — Ogród dzikich zwierząt — (przeł. Kazimiera Woyde). Tom III — Widok ziemi obiecanej (przeł. Marta Higier-Łebkowska). Tom IV — Noc Świętego Jana (przeł. Marta Higier - Łebkowska). Tom V — Pustelnia Bièvres (przeł. Jerzy Pański)].
Erenburg Ilja (1935), Dzień wtóry, Warszawa.
Fajans Roman (1937), Hiszpania 1936. (Z wrażeń reportera), Warszawa.
Fiedler Arkady (1937), Kanada pachnąca żywicą, Warszawa.
Fiedler Arkady (1937), Zdobywamy Amazonkę, Warszawa.
Gojawiczyńska Pola (1934), Ziemia Elżbiety, Warszawa.
Górska Halina (1936), Nad czarną wodą, Warszawa.
Irzykowski Karol (1934), Słoń wśród porcelany, Warszawa.
Janta-Połczyński Aleksander (1939), Na kresach Azji, Warszawa.
Jarosławski Mieczysław (1936), Zew morza. Powieść w dwóch tomach, t. I i II, Warszawa.
Kossak Zofia (1932), Nieznany kraj, Warszawa.
Kossak Zofia (1936), Szukajcie przyjaciół, Warszawa.
Kragen Wanda (1934), Dymy nad Azją, Warszawa.
Krzywicka Irena (1935), Sąd idzie. Przedmowa: Mieczysław Ettinger, Warszawa.
Krzywicka Irena (1936), Co odpowiadać dorosłym na drażliwe pytania?, Warszawa.
Lenczewska-Bormanowa Halina (1934), ZSSR w oczach kobiety, Warszawa.
Leszczyńska-Mittelstaedt Maria (1936), Frateco. Powieść, t. I i II, Warszawa.
Lityńska Halina (1939), Za tundrą jest życie, Warszawa.
Malraux André (1936), Czasy pogardy, Warszawa.
Mann Henryk [Heinrich] (1936), Henryk IV. Powieść, t. I przeł Aleksander Wat, t. II przeł. Melania Wassermannówna, Warszawa.
Mauriac Franciszek [François] (1936), Czarne Anioły, przeł. Helena Hellerówna, Warszawa.
Melcer Wanda (1934), Swastyka i dziecko, Warszawa.
Melcer Wanda (1934), Kochanek zamordowanych dziewcząt, Warszawa.
Mikorska Maria (1939), Derwisze na asfalcie, Warszawa.
Morcinek Gustaw (1936), Gołębie na dachu, Warszawa.
Nowaczyński Adolf (1934), Tylko dla kobiet, Warszawa.
Nowaczyński Adolf (1939), Młodość Chopina, Warszawa.
Piasecki Sergiusz (1937), Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy, przedmowa Melchior Wańkowicz, Warszawa.
Piasecki Stanisław (1934), Prosto z mostu, Warszawa.
Pruszyński Ksawery (1936), Palestyna po raz trzeci, Warszawa.
Samozwaniec Magdalena (1936), Świadome ojcostwo, Warszawa.
Sempołowska Stefania (1934), Na ratunek, Warszawa.
Smolarski Mieczysław (1938), Iskry na szablach, Warszawa.
Straszewski Jan (1938), Życie codzienne i świąteczne Waszmość Pana i Jejmość jego małżonki, Warszawa.
Vincenz Stanisław (1936), Na wysokiej połoninie, t. I [Prawda starowieku], Warszawa.
Wańkowicz Melchior (1934), Szczenięce lata, Warszawa.
Wańkowicz Melchior (1934), Opierzona rewolucja, Warszawa.
Wasilewska Wanda (1934), Oblicze dnia, Warszawa.
Wasilewska Wanda (1935), Ojczyzna, Warszawa.
Wasilewska Wanda (1938), Ziemia w jarzmie, Warszawa.
Wiktor Jan (1933), Wierzby nad Sekwaną, t. I i II, Warszawa.
Wrzos Konrad (1936), Wulkany w Europie, Warszawa.
Wrzos Konrad (1937), Yerba Mate, Warszawa.
Giżejewski Gracjan (2023) Podróż Wańkowicza po Prusach Wschodnich. „Na tropach Smętka“ w świetle dokumentów niemieckich (27.05.2023), https://tinyurl.com/5n6czewv [dostęp: 10.10.2024]
Jesionowski Alfred (1934a), Dział, którego nie ma… i książka, która jest. „ABC literacko-artystyczne“ nr 2, s. 1.
Jesionowski Alfred (2022a), Szkoda, że nie całą… (1934), w: tenże, Przymierze z książką. Krytyka literacka, publicystyka i proza z lat 1929-1945, red. Olga Płaszczewska, Maciej Urbanowski, Wydawnictwo Arcana, Kraków, s. 332-334.
Jesionowski Alfred (2022b), Skok poprzez epokę (1934), w: tenże, Przymierze z książką. Krytyka literacka, publicystyka i proza z lat 1929-1945, s. 279-281.
Jesionowski Alfred (2022c), Historia Aleksandra Głoda (1934),w: tenże, Przymierze z książką. Krytyka literacka, publicystyka i proza z lat 1929-1945, s. 475-477.
Jesionowski Alfred (1935a), [Cz. J. Centkiewicz: Wyspa mgieł i wichrów. Pierwsza polska ekspedycja narodowa Roku Polarnego 1932/33. Warszawa 1934. Str. 314 i wiele ilustr. Tow. Wyd. „Rój“], „Prosto z mostu“ nr 4, s. 9.
Jesionowski Alfred (1935b), [S. Sempołowska: Na ratunek. Tow. Wyd. „Rój“, Warszawa 1934, str. 316, obficie ilustr.], „Prosto z mostu“ nr 6, s. 9.
Jesionowski Alfred (1935c), [Ilja Erenburg: Dzień wtóry. Warszawa 1935. Str. 308. Tow. Wyd. „Rój“. Tłum. Aleksander Wat], „Prosto z mostu“ nr 8, s. 4.
Jesionowski Alfred (2022d), Lata gimnazjalne Mikołaja Srebrempisanego (1935), w: tenże, Przymierze z książką. Krytyka literacka, publicystyka i proza z lat 1929-1945, s. 355-357.
Jesionowski Alfred (1935d), Tragedia kresowego dworu, „Kurier Poznański“ nr 234, s. 8.
Jesionowski Alfred (1935e), Gdy dziennikarz pisze powieść, „Prosto z Mostu“ nr 22, s. 9.
Jesionowski Alfred (1936a), Co czytać? „Powstaniec Śląski“ nr 2 i 3, s. 42.
Jesionowski Alfred (2022e), O recenzjach i recenzentach słów parę (1936), w: tenże, Przymierze z książką. Krytyka literacka, publicystyka i proza z lat 1929-1945, s. 446-449.
Jesionowski Alfred (1936b), [Maria Leszczyńska-Mittelstaedt: Frateco. Powieść. Tom I str. 255 —Tom II str. 290. Warszawa 1936 — Tow. Wyd. „Rój“], „Kultura“ nr 7, s. 4.
A. J. [Jesionowski Alfred] (2022f), Panopticum (1936), w: tenże, Przymierze z książką. Krytyka literacka, publicystyka i proza z lat 1929-1945, s. 353-354.
Jesionowski Alfred (1936c), Recenzje z książek [3. Zofia Kossak, Szukajcie przyjaciół — str. 180. —Warszawa 1936. „Rój“] „Kultura“ nr 18, s. 3.
Jesionowski Alfred (1936d), Recenzje z książek [1. Cz. J. Centkiewicz: Czeluskin— str. 95. —Warszawa 1936. „Rój“] „Kultura“ nr 18, s. 3.
Jesionowski Alfred (1936e), „Świadome ojcostwo“ i „Czas pogardy“, „Kultura“ nr 19, s. 2.
Jesionowski Alfred (1936f), Tylko dla dorosłych, „Polska Zachodnia“ nr 230, s. 12.
Jesionowski Alfred (1936g), Dziecko ulicy, „Kultura“ nr 22, s. 1.
Jesionowski Alfred (2022g), Na tropach Smętka (1936), w: tenże, Przymierze z książką. Krytyka literacka, publicystyka i proza z lat 1929-1945, s. 286-289.
Jesionowski Alfred (1936h), Wo sich aufhört die Kultur… „Kultura“ nr 36, s. 3.
Jesionowski Alfred (2022h), Strzępy epopei (1937), w: tenże, Przymierze z książką. Krytyka literacka, publicystyka i proza z lat 1929-1945, s. 389-392.
Książka, którą winien znać każdy Polak. Melchior Wańkowicz, „Na tropach Smętka“ (1936), „Polska Zachodnia“ nr 306, s. 8.
Kurzyna Mieczysław (1972), Wańkowicz, Agencja Autorska i Zjednoczenie Księgarstwa, Warszawa.
Mierzwa Waldermar (2019), Zrozumieć Mazury, Oficyna Retman, Dąbrówno.
Nowacka Beata (2021), Rój pomysłów. O kilku aktywnościach Melchiora Wańkowicza, w: Zapisane. Reportaż międzywojenny interpretowany przez pisarzy i historyków literatury, red. Urszula Glensk, Irek Grin, EMG, Kraków, s. 171-185.
Nowak Grzegorz (2021), Aliasów moc, czyli jak Melchior pisarz krzepił Wańkowicza wydawcę, w: Zapisane. Reportaż międzywojenny interpretowany przez pisarzy i historyków literatury, red. Urszula Glensk, Irek Grin, EMG, Kraków, s. 187-206.
Płaszczewska Olga (2023), „To, co pozostało…“ - o rękopisach i maszynopisach w archiwum domowym Alfreda Jesionowskiego, „Książnica Śląska“ t. 36, s. 141-160.
Płaszczewska Olga (2024a), Travel Writing and Literary Criticism on the Interwar Polish Radio. The Case of Alfred Jesionowski „Komodo 21“ No. 19/2024, Voix sur les ondes : enquêtes orales et témoignages dans le reportage radiophonique, eds. Aurélie Adler, Maud Lecacheur, Anna Saignes (XXe-XXIe siècles), https://tinyurl.com/2s45jr57 [dostęp: 3.10.2024].
Płaszczewska Olga (2024b), Zatarty ślad. Alfred Jesionowski - opowieść biograficzna, Wydawnictwo Arcana, Kraków (w druku).
Skórczewski Dariusz (2002), Spory o krytykę literacką w dwudziestoleciu międzywojennym, TAiWPN „Universitas”, Kraków.
Urbanowski Maciej (2022), O zapominaniu krytyków — przypadek Alfreda Jesionowskiego, w: Alfred Jesionowski, Przymierze z książką. Krytyka literacka, publicystyka i proza z lat 1929-1945, red. Olga Płaszczewska, Maciej Urbanowski, Wydawnictwo Arcana, Kraków, s. 577-587.
Wittlin Józef (2023), Pegazy na Kredytowej, w: tenże, Teksty rozproszone, opr. Katarzyna Szewczyk-Haake, Instytut Literatury, Kraków, t. 2, s. 286-296.
Wańkowicz Melchior (L 1936), List do Alfreda Jesionowskiego, 7.11.1936, arch. dom.
Wańkowicz Melchior (D 1936), dedykacja 28.09.1936, w: Karta przedtytułowa, tenże, Strzępy epopei. Wydanie trzecie powiększone, „Rój” Warszawa, arch. dom.
Wańkowicz Melchior (D 1939), dedykacja 1.01. 1939, w: Karta przedtytułowa, tenże, Sztafeta, Wydawnictwo Biblioteka Polska Warszawa, arch. dom.
Licence
Copyright (c) 2025 Olga Płaszczewska
Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license