„Opierzona rewolucja” – rzeczywistość i fikcja w reportażu Melchiora Wańkowicza o Związku Sowieckim
Okładka czasopisma Porównania, tom 37, nr 1, rok 2025, tytuł Wańkowicz niedoczytany
PDF

Słowa kluczowe

revolution
USSR
Melchior Wańkowicz
reportage
Moscow

Jak cytować

Głuszkowski, P. (2025). „Opierzona rewolucja” – rzeczywistość i fikcja w reportażu Melchiora Wańkowicza o Związku Sowieckim. Porównania, 37(1), 39–51. https://doi.org/10.14746/por.2025.1.3

Abstrakt

Rosja, zarówno ta przedrewolucyjna, jak i sowiecka, zawsze wzbudzała zainteresowanie Melchiora Wańkowicza. W grudniu 1933 roku, korzystając z usług Inturistu, wybrał się on na sześciodniową wycieczkę do Związku Sowieckiego. Rezultatem wyjazdu był cykl reportaży, w którym pisarz starał się na podstawie własnych obserwacji rozprawić z licznymi stereotypami na temat ZSRR. Znajomość języka i realiów przedrewolucyjnej Rosji pozwoliła mu na wiele ciekawych obserwacji. Szczególny nacisk położył na znaczenie człowieka w socjalistycznym państwie i jego dumę z możliwości budowania świata przyszłości. Z perspektywy czasu wyraźnie widać, że Wańkowicz uległ sowieckiej propagandzie.

https://doi.org/10.14746/por.2025.1.3
PDF

Bibliografia

Berson Jan Stanisław (2022), Nowa Rosja, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków.

Cat-Mackiewicz Stanisław (2012), Myśl w obcęgach. Studia nad psychologią społeczeństwa Sowietów, Universitas, Kraków.

Nowakowski Zygmunt (1934), W pogoni za formą. Wrażenia z pobytu w Moskwie, K.S. Jakubowski, Lwów.

Słonimski Antoni (1997), Moja podróż do Rosji, Literackie Towarzystwo Wydawnicze, Warszawa.

Wańkowicz Melchior (1934), Opierzona rewolucja, Rój, Warszawa.

Wańkowicz Melchior (2009a), Strzępy epopei, w: tegoż, Strzępy epopei; Szpital w Cichiniczach; Wrzesień żagwiący; Po klęsce, Prószyński i S-ka, Warszawa, s. 125-146.

Wańkowicz Melchior (2009b), Szpital w Cichiniczach, w: tegoż, Strzępy epopei; Szpital w Cichiniczach; Wrzesień żagwiący; Po klęsce, Prószyński i S-ka, Warszawa, s. 147-195.

Wańkowicz Melchior (2010), Opierzona rewolucja, w: tegoż, W kościołach Meksyku; Opierzona rewolucja; Na tropach Smętka, Prószyński i S-ka, Warszawa, s. 129-183.

Wańkowicz Melchior (1990), Kaźń Mikołaja II oraz członków rodziny Romanowych, Graf, Gdańsk.

Gilarowski Włodzimierz (1964), Moje miasto, przeł. Jerzy Brzęczkowski, Czytelnik, Warszawa.

Głuszkowski Piotr, red. (2022), Dokumenty do historii stosunków polsko-sowieckich, t. 2: 1926-1932, cz. 2, Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego, Warszawa.

Kaliszewski Andrzej (2017), Mistrzowie polskiego reportażu wojennego 1914-2014, Wydawnictwo UJ, Kraków.

Kopeć Zbigniew (2011), Słowo o Moskwie (i pewnej metaforze), „Rocznik Komparatystyczny”, nr 2, s. 111-124.

Kornat Marek (2022), Dziennikarz-sowietolog Jan Stanisław Berson, w: Jan Stanisław Berson, Nowa Rosja, oprac. Marek Kornat, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków, s. IX-LXII.

Materski Wojciech (2005), Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918–1943, Rytm, Warszawa.

Pogonowska Ewa (2012), Czytanie nowej Rosji. Polskie spotkania ze Związkiem Sowieckim lat trzydziestych XX wieku, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Rutkowski Tadeusz Paweł (2009), Wstęp, w: Melchior Wańkowicz, Strzępy epopei; Szpital w Cichiniczach; Wrzesień żagwiący; Po klęsce, Prószyński i S-ka, Warszawa, s. 5-10.

Wolny-Zmorzyński Kazimierz (1999), Wokół twórczości Melchiora Wańkowicza. W stronę dziennikarstwa, socjologii, polityki oraz krytyki literackiej, Wydawnictwo UJ, Kraków.