On the Imagological Reflection of The Tinker Topos in the Librettos of J.K. Chmelenský and K. Želenský (“Image of The Neighbour” in the 19th Century´s Czecho-Slovak Cultural Relations)
PDF (Język Polski)
EPUB (Język Polski)
MOBI (Język Polski)

Ключевые слова

imagologia
topos naprawiacza garnków
inność
„obraz sąsiada”
J.K. Chmelenský
K. Želenský
stosunki słowacko-czeskie
komparatystyka

Как цитировать

Zelenková, A. (2016). On the Imagological Reflection of The Tinker Topos in the Librettos of J.K. Chmelenský and K. Želenský (“Image of The Neighbour” in the 19th Century´s Czecho-Slovak Cultural Relations). Porównania, 19, 32–40. https://doi.org/10.14746/p.2016.19.10266

Аннотация

Artykuł wychodzi z poglądów jednego ze współzałożycieli imagologii H. Dyserincka, według którego „obraz sąsiada” musi mieć przewagę recepcji nad teorią wpływu, tj. przewagę dialogu międzykulturowego nad manifestowaniem przewagi poziomu rozwoju jednej literatury nad drugą. W stosunkach czesko-słowackich obraz “własnego” (autoobraz) i obraz „cudzego” (heteroobraz) w XIX wieku z powodów ideologicznych były ograniczane, gdy chodzi o wytworzenie takiego dyskursu kultury w formie narratywnej, w którym pojawiałyby się tematy i obrazy wspierające teorię wewnątrzkulturowej jedności. Poprzez wykorzystaną w artykule koncepcję intertekstualności dokonuje się analizy semantycznej i genologicznej transformacji toposu naprawiacza garnków (druciarza), który był w XIX wieku najczęstszym stereotypem związanym ze słowackim kontekstem, a zwłaszcza w operowych librettach J.K. Chmelenskiego Dráteník (chodzi o pierwszą czeską śpiewogrę z roku 1826 F. Škroupa) i K. Želenskiego U Božích muk (kompozytor S. Suda, praska premiera 1898). Genetyczną zależność obu tekstów podtrzymują analogiczne motywy, także eksponowane w pieśni Kde domov můj, późniejszym czeskim hymnie narodowym. Pomimo ponad półwieku odstępu popularność obu oper u widzów wskazuje na potencjalne konotacje tego toposu (egzotyczna odmienność, społeczna niższość, typ słowackiego patrioty itp.), które odpowiadały narastającej politycznej aktualizacji czesko-słowackiej solidarności w końcu XIX wieku.

https://doi.org/10.14746/p.2016.19.10266
PDF (Język Polski)
EPUB (Język Polski)
MOBI (Język Polski)

Библиографические ссылки

Dyserinck, Hugo. Komparatistik. Eine Einführung. 2nd ed. Bonn: Bouvier, 1981. P. 125–133.

Guillén, Claudio. Mezi jednotou a růzností. Úvod do srovnávací literární vědy. Translated by A. Housková, A. Berendová, M. Housková. Praha: Triáda, 2008.

Guleja Karol, Klimek Reinhard, Suchy Tomi. Svet drotárov. Umeleckohistorická etnograficko-technická sociálna monografia. Martin: Matica slovenská, 1992.

Hostomská, Anna. Opera. Průvodce operní tvorbou. 4th ed. Praha: SNKLHU, 1959.

Chmelenský, Josef. Dráteník. Zpěvohra ve dvou dějstvích. Praha: Jan Pospíšil, 1826 (introduction).

Chmelenský, Josef. Dráteník. Zpěvohra ve 2 dějstvích. Hudba od Františka Škroupa. V Kroměříži: nákl. Josefa Šperlina, 1872.

Chmelenský, Josef. Dráteník. Zpěvohra ve dvou dějstvích. Hudba od Františka Škroupa. Praha: Hudeb. Matice, 1927.

Krčméry, Štefan. Veci na dne duše. Dva neznáme rukopisy Štefana Krčméryho. Prepared by A. Zelenková. Martin – Praha: Matica slovenská – Slovanský ústav AV ČR, 2012.

Kučera, Petr. Problémy slovanské recepce díla R. M. Rilka. Plzeň: Západočeská univerzita, 2008. Świderska, Małgorzata. Studien zur literaturwissenschaftlichen Imagologie. Das literarische Werk F. M. Dostojewskijs aus imagologischer Sicht mit besonderer Berücksichtigung der Darstellung Polens. München: Verlag Otto Sagner, 2001.

Šormová, Eva. „Karel Želenský“. Lexikon české literatury. Osobnosti, díla, instituce 4. S-Ž. Ed. L. Merhaut. Praha: Academia, 2008. P. 1815–1817 [= eš].

Janota Dalibor, Kučera Jan P. Malá encyklopedie české opery. Praha-Litomyšl: Paseka, 1999.

Vodička, Felix. „Zrod obrozenské ideologie v literatuře (1806−1830)“. Dějiny české literatury II. Literatura národního obrození. Eds. K. Dvořák et al. Praha: Academia, 1960.

Zelenková, Anna. Medzi vzájomnosťou a nevzájomnosťou. Sondy do česko-slovenských a slovensko-českých literárnych vzťahov. Praha-Nitra: Slovanský ústav AV ČR-FF UKF, 2009.

Želenský, Karel. U Božích muk. Opera o jednom jednání. Hudbu složil Stanislav Suda. Praha: F. Šimáček, 1898.