Аннотация
Melchior Wańkowicz wrócił na stałe do PRL w 1958, lecz jego relacje z reżimem były skomplikowane, bo pisarz dbał o zachowanie niezależności. Pisarz cieszył się wielką popularnością i szacunkiem różnych środowisk, toteż jego śmierć i pogrzeb wywołały żywe reakcje prasy. Liczne afirmatywne wypowiedzi, pełne uznania dla zmarłego, budziły jednak niezadowolenie rządzących i już trzy dni po pogrzebie reportażysty władze wydały zakaz publikacji innych niż „notki kronikarskie”. Mimo iż niedługo później zalecenie to złagodzono, kilka ważnych tekstów o reportażyście nie mogło się ukazać. Artykuł śledzi dynamikę działań cenzury między wrześniem a grudniem 1974 roku, bazując na dokumentach z Archiwum Akt Nowych w Warszawie, z zespołu Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, oraz pokazuje konsekwencje tych zabiegów dla dyskursu publicznego wokół Wańkowicza.
Библиографические ссылки
Biuletyny 1974 – Biuletyny kwartalne Zespołu Instruktażu, Ocen i Kontroli GUKPPiW […] IV kwartał 1973-IV kwartał 1974. Archiwum Akt Nowych w Warszawie (AAN), zespół 1102 (GUKPPiW), sygn. 3474.
Działalność merytoryczna 1976 – Działalność merytoryczna Zespołu Widowisk, Radia i Telewizji w okresie I 1974-XII 1976 r. […]. AAN, zespół 1102, sygn. 3303.
Informacje 1974a – Informacje codzienne Zespołu Instruktażu, Ocen i Kontroli GUKPPiW o ingerencjach w okresie 25 IX-23 X 1974 w czasopismach, drukach ulotnych, publikacjach nieperiodycznych […]. AAN, zespół 1102, sygn. 3426.
Informacje 1974b – Informacje codzienne Zespołu Instruktażu, Ocen i Kontroli GUKPPiW o ingerencjach w okresie: 25 IX-23 X 1974 […]. AAN, zespół 1102, sygn. 3427.
Informacje 1974c – Informacje codzienne Zespołu Instruktażu, Ocen i Kontroli GUKPPiW o ingerencjach w okresie: 24 X-21 XI 1974 […]. AAN, zespół 1102, sygn. 3428.
Informacje 1974d – Informacje codzienne Zespołu Instruktażu, Ocen i Kontroli GUKPPiW o ingerencjach w okresie: 22 XI-31 XI 1974 […]. AAN, zespół 1102, sygn. 3429.
Notatka informacyjna 1964 – Notatka informacyjna dot. Melchiora Wańkowicza. Wańkowicz Melchior. Archiwum IPN w Warszawie, sygn. BU 01221/67, cz. 1.
Bąbiak Grzegorz P. (2016), Funeralia narodowe. Pogrzeby patriotyczne Polaków w czasach niewoli (Eseje historyczne), Instytut Historii PAN, Warszawa.
Biuletyn nakładów prasy krajowej i zagranicznej roku 1974 (1974), RSW „Prasa–Książka–Ruch”, Warszawa.
Budnik Magdalena (2021), Antoni Słonimski w aktach cenzury PRL. Wybór dokumentów Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk z lat 1961-1980, „Bibliotekarz Podlaski”, nr 4, s. 95-117. DOI: https://doi.org/10.36770/bp.647
Budrowska Kamila (2009), Literatura i pisarze wobec cenzury PRL 1948-1958, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Cenckiewicz Sławomir (2004), Melchiora Wańkowicza kręta droga do Polski, „Biuletyn IPN”, nr 2, s. 27-44.
Dąbrowicz Elżbieta (2009), Galeria ojców. Autorytet publiczny w literaturze polskiej lat 1800-1861, Trans Humana, Białystok.
Dombska Anna (2011), Ograniczenia wolności prasy w PRL, „Studia Prawno-Ekonomiczne”, t. 34, s. 79-100.
Gawin Magdalena (2015), Wańkowicz krzepi, „Rzeczpospolita. Dod. Plus Minus”, 11.09.2015, https://www.rp.pl/plus-minus/art4325671-wankowicz-krzepi [dostęp: 18.12.2024].
Kąkolewski Krzysztof (1974), Nieciekawe były listy tego dnia, „Literatura”, nr 42, s. 1, 3.
Kurzyna Mieczysław (1974a), Międzywojenne lata Melchiora Wańkowicza. Fragment książki […], „Kierunki”, nr 51-52, s. 15-16.
Kurzyna Mieczysław (1974b), Piewca bitwy o Monte Cassino, „WTK”, nr 39, s. 1, 8.
Kurzyna Mieczysław (1975), O Melchiorze Wańkowiczu – nie wszystko…, PAX, Warszawa.
Ligarski, Sebastian, Majchrzak, Grzegorz, red. (2017) Nadzorcy. Ludzie i struktury władzy odpowiedzialni za działania wobec środowisk twórczych, naukowych i dziennikarskich, IPN, Warszawa.
Łuczak Marcin (2022), A imię jego 34. Postępowania karne wobec sygnatariuszy Listu 34 i popierających go pisarzy, Scholar, Warszawa.
Małachowski Aleksander (1974), Mistrz, „Kultura”, nr 38, s. 1, 8.
Napiórkowski Marcin (2013), Uroczystości żałobne jako narzędzie legitymizujące i delegitymizujące władzę, „Pamiętnik Literacki”, z. 4, s. 153-152. DOI: https://doi.org/10.18318/pl.2013.4.8
Radzikowska, Zofia (1990), Z historii walki o wolność słowa w Polsce (cenzura PRL w latach 1981–1987), Universitas, Kraków.
Romek Zbigniew, Kamińska-Chełminiak Kamila, red. (2017) Cenzura w PRL. Analiza zjawiska, Aspra, Warszawa.
Roszko Janusz (1974), A wkoło Polska szumi…, „Przekrój”, nr 1538, s. 14.
Sawa Jan (2004), Zatrute źródło. Uwagi do komentarza historycznego Sławomira Cenckiewicza z lutowego numeru „Biuletynu IPN”, „Biuletyn IPN”, nr 2, s. 96-98.
Wańkowicz Melchior (1974a), Amerykańskie szkoły dziennikarskie, „WTK”, nr 44, s. 5; nr 45, s. 4.
Wańkowicz Melchior (1974b), Rodzina i maszynistki, „Kultura”, nr 33, s. 1, 6.
Wańkowicz Melchior (1974b), Szkoły pisania, „WTK”, nr 46, s. 5; nr 47, s. 4.
Ziółkowska Aleksandra (1974), Melchior Wańkowicz, „Literatura”, nr 39, s. 7.
Ziółkowska-Boehm Aleksandra (1990), Proces Melchiora Wańkowicza 1964, Nowe Wydawnictwo Polskie Ypsylon, Warszawa.
Лицензия
Copyright (c) 2025 Monika Bednarczuk
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NoDerivatives» («Атрибуция — Без производных произведений») 4.0 Всемирная.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license