Ključne besede
tożsamość i multikulturalizm
związki międzykulturowe
motywy pomorskie w literaturze
Kako citirati
Povzetek
Artykuł związany jest z opisem Zaodrza (dzisiejsze Vorpommern) zapisanym w literaturze kaszubskojęzycznej. Literackie przedstawienie przestrzeni kulturowej Rugii czy Połabia ma za zadanie ukazać słowiańską i kaszubską moc istniejącą w Europie jeszcze przed dominacją chrześcijaństwa, ma również ideowo wspomóc walczące o swoje domowe i państwowe ojczyzny ludy słowiańskie. Zaodrze dla Kaszubów to jednocześnie chlubna i ciemna przeszłość słowiańszczyzny wciąż na nowo odciskająca się we współczesności. Utwory literatury kaszubskiej eksploatują treści historyczne, które są wywiedzione z zapisków dawnych kronikarzy, pełniąc rolę „dziejów bajecznych”, które miały przede wszystkim funkcję terapeutyczną. Rozpamiętywanie bitwy pod Reknicą, losów Słowian połabskich, znaczenia Arkony miało na społeczność kaszubską działać dydaktycznie i otrzeźwiająco. Dydaktycznie – ponieważ dawało wiedzę o ziemi ojców, otrzeźwiająco – ponieważ zachęcało do świadomościowego przebudzenia. Akcentowanie prakaszubskości Zaodrza w sytuacji zagrożenia germanizacją stawiało aktualne niedogodności i zagrożenia w szerokiej historiozoficznej perspektywie, która przynosiła pewną nadzieję dla kaszubskiej samoświadomości kulturowej
Literatura
Bądkowski Lech, O współczesnej literaturze kaszubsko- -pomorskiej, w: Pomorze Gdańskie. T. IV: Literatura i język. Red. S. Gierszewski. Gdańsk 1967, s. 47–73.
Samp Jerzy, Literatura kaszubska, w: Pomorze – mała ojczyzna Kaszubów (Historia i współczesność) / Kaschubisch – Pommersche Heimat (Geschichte und Gegenwart). Red. J. Borzyszkowski, D. Albrecht. Gdańsk–Lubeka 2000, s. 653.
Kuik-Kalinowska Adela, Tatczëzna. Literackie obrazy przestrzeni Kaszub. Słupsk–Gdańsk, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej 2011, s. 17–22.
Karnowski Jan, Dr Florian Ceynowa. Oprac. i posł. J. Treder. Gdańsk, Czec 1997.
Pieróg Ireneusz, Florian Stanisław Ceynowa. Życie i działalność. Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek 2009.
Kuik-Kalinowska Adela, Kalinowski Daniel, Od Smętka do Stolema. Wokół literatury Kaszub. Gdańsk–Słupsk, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej 2009, s. 67–110.
Ceynowa Florian, Kile słov wo Kaszebach e jich zemi przez Wójkasena. Kraków 1850, s. 5–6.
Ceynowa Florian, Die germanisierung der Kaschuben. Von einem Kaschube. „Jahrbücher für Slawische Literatur, Kunst und Wissenschaft” [red. J. P. Jordan] 1843, z. 4.
Obracht-Prondzyński Cezary, Karnowski Jan, Jan Karnowski (1886–1939). Pisarz, polityk i kaszubsko-pomorski działacz regionalny. Gdańsk, Instytut Kaszubski 1999.
Borzyszkowski Józef, Aleksander Majkowski (1876–1938). Biografia historyczna. Gdańsk–Wejherowo, Instytut Kaszubski 2002.
Schodzińska Joanna, Franciszek Sędzicki (1882–1957). Działacz narodowy, regionalista i poeta kaszubski. Gdańsk–Wejherowo, Instytut Kaszubski 2003.
Kalinowski Daniel, Obraz – idea – tożsamość. O dramaturgii Jana Karnowskiego, w: J. Karnowski, Dramaty. Oprac. i przyp. M. Cybulski, wstęp C. Obracht-Prondzyński, D. Kalinowski, M. Cybulski. Biblioteka Pisarzy Kaszubskich. T. 6. Gdańsk, Instytut Kaszubski 2011, s. 71–139.
Kalinowski Daniel, Arkona – od literackiego mitu ku antropologii kulturowej, w: Wielkie Pomorze. Mit i literatura. Red. A. Kuik-Kalinowska. Słupsk, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej 2009, s. 109–135.
Piechocki Reinhard, Kap Arkona. Putbus 1997.
Linkner Tadeusz, Z literackiej mitologii i demonologii Kaszubów, w: Życie dawnych Pomorzan, [II]. Red. W. Łysiak. Bytów–Słupsk 2003, s. 93–110.
Majkowski Aleksander, Żëcé i przigodë Remusa. Zvjercadło kaszubski. Oprac. i przypisy J. Treder, wstęp J. Borzyszkowski, A. Kuik-Kalinowska, J. Treder. Biblioteka Pisarzy Kaszubskich. T. 5. Gdańsk 2010, s. 369.
Treder Jerzy, Historia kaszubszczyzny literackiej. Studia. Gdańsk, Wydawnictwo UG 2005, s. 10.
Heyke Leon, Dobrogòst i Miłosława. Kaszëbsczé spiewë dzejowé w trzech brawa dach. Gdańsk 1999, s. 200.
Stamp Jerzy, Poezja rodnej mowy, Gdańsk 1985, s. 39.
Majkowski Aleksander, Historia Kaszubów. Gdynia 1938.
Siatkowska Ewa, Z badań nad problematyką łużycką i kaszubską, w: Badania kaszuboznawcze w XX wieku. Red. J. Borzyszkowski, C. Obracht-Prondzyński. Gdańsk, Instytut Kaszubski 2001, s. 230.
Labuda Gerard, O Aleksandra Majkowskiego „Historii Kaszubów”, w: Zapiski kaszubskie, pomorskie i morskie. Wybór pism. Gdańsk, Instytut Kaszubski 2000, s. 351.
Bukowski Andrzej, Regionalizm kaszubski. Ruch naukowy, literacki i kulturalny. Zarys monografii historycznej. Poznań, Instytut Zachodni 1950, s. 291–298.
Neureiter Ferdinand, Historia literatury kaszubskiej. Próba zarysu. Przeł. M. Boduszyńska-Borowikowa. Gdańsk 1982, s. 168–204.
Trepczyk Jan, Marsz Naszyńców, w: tegoż, Lecë choranko. Pieśni kaszubskie. Wejherowo 1997, s. 56.
Kamiński Edmund, Jan Trepczyk – jeden ze zrzeszeńców. Próba oceny idei zrzeszeńskiej w twórczości literackiej. „Nasze Pomorze” 2008, nr 10, s. 167–181.
Kalinowski Daniel, Hymny pomorskie, w: Wielkie Pomorze. Tożsamość i wielokulturowość. Red. A. Kuik-Kalinowska, D. Kalinowski. Słupsk–Gdańsk, Instytut Kaszubski 2011, s. 119–141.
Trepczyk Jan, Odecknienié, Gdańsk 1966.
Pobidyńska Mariola, „Zemia Rodnô” Jana Trepczyka. Analiza literacko-ideowa. Gdynia 2009.
Trepczyk Jan, Kaszebskij pjesnjôk. T. I. Rogoźno 1935, s. 3.
Labuda Aleksander, Kaszëbsczim jesmë lëdã, Gdynia 1996, s. 29–30.
Kuik-Kalinowska Adela, W świecie poezji Aleksandra Labudy. „Kaszëbsczim jesmë lëdã”. „Nasze Pomorze” 2008, nr 10, s. 153–159.
Kalinowski Daniel, Dramaturgia Jana Romskiego, Tematy, idee, techniki, w: J. Rompski, Dramaty kaszubskie. Oprac. A. Kuik-Kalinowska, D. Kalinowski, J. Treder, Wejherowo–Gdańsk, Instytut Kaszubski 2009, s. 5–44.
Drzeżdżon Jan, Piętno Smętka. Z problemów kaszubskiej literatury regionalnej lat 1920–1939, Gdańsk, Wydawnictwo Morskie 1973, s. 111.
Maślanka Julian, Literatura a dzieje bajeczne. Warszawa, PWN 1984.
Kiersnowski Ryszard, Legenda Winety. Kraków, Studium Słowiańskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego 1950.
Samp Jerzy, Mitopeje pobrzeża Bałtyku. Gdańsk, Marpress 2009, s. 129–134.
Linkner Tadeusz, Z Mare Tenebrarum na słoneczny Hel. W kręgu myśli bałtycko-pomorskiej Tadeusza Micińskiego. Gdańsk, Wydawnictwo Morskie 1987.
Kłoczowski Jerzy, Młodsza Europa. Europa Środkowo-Wschodnia w kręgu cywilizacji chrześcijańskiej średniowiecza. Warszawa, PIW 2003.
Skrok Zdzisław, Słowiańska moc czyli o niezwykłym wkroczeniu naszych przodków na europejską arenę. Warszawa, Iskry 2006.
Licenca
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license