Ključne besede
Z. Ernstowa
sprawczość tłumacza
mikrohistoria tłumacza
kanon literacki
Kako citirati
Povzetek
Waleria Marrené-Morzkowska (1832-1903), pisarka, dziennikarka i tłumaczka oraz Zofia Ernstowa (1918-1994), autorka kilkudziesięciu tłumaczeń literatury włoskiej, działały w odległych momentach historycznych, niełatwych dla polskiej kultury narodowej. Zarówno w okresie rozbiorów, jak i w czasach PRL-u wiele inicjatyw na polu kultury dochodziło do skutku jedynie dzięki determinacji jednostek. Źródła przechowywane we włoskich i polskich archiwach pozwalają częściowo zrekonstruować „mikrohistorię” przedstawionych tłumaczek, ich kontakty z włoskimi pisarzami oraz wysiłki podejmowane w Polsce w celu udostępnienia polskiemu odbiorcy ważnych dzieł literatury włoskiej. Jak wynika z prowadzonych badań, sprawczość tłumaczek nie ograniczała się jedynie do wykonania przekładu, ale polegała na aktywnym uczestnictwie w doborze dzieł i ich promocji, przyczyniając się w ten sposób do tworzenia polskiego kanonu włoskiej literatury.
Literatura
Białobłocki, Bronisław. „Miłość w sferze dostatków i estetycznych zachwytów”. Szkice społeczne i literackie. Oprac. S. Sandler. Warszawa: Czytelnik, 1954. S. 117-129.
Bibliografia Literatury Polskiej „Nowy Korbut” . T. 8: „Romantyzm”. Warszawa: PIW, 1969.
Biernacka-Licznar, Katarzyna. „Zofia Ernstowa (1918-1994): L’arte di vivere. L’arte di tradurre”. Italica Wratislaviensia 8(2) (2017). S. 11-16.
di Nicola, Laura. „Bibliografia”. Alba de Céspedes. Red. M. Zancan. Milano: Mondadori, 2005. S. 421-482.
Falkowska, Joanna. Ambasadorki wychowania. Poglądy pedagogiczne polskich kobiet w II połowie XIX wieku i początkach XX wieku. Toruń: Wyd. Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2018.
Gurgul Monika, et al. Od Dantego do Fo. Włoska poezja i dramat w Polsce (od XVI do XXI wieku). Kraków: Collegium Columbinum, 2007.
Kabatc, Eugeniusz. „O przekładach literatury włoskiej. Rozmowa z Zofią Ernstową”. Literatura na świecie 1 (33) (1974). S. 383-387.
Kinnunen Tuija, Koskinen Kaisa. “Introduction”. Tanslator’s agency. Red. T. Kinnunen, K. Koskinen. Tampere: Tampere University Press, 2010. S. 4-9.
Lefevere, André. Translation, Rewriting and the Manipulation of Literary Fame. London–New York: Routledge, 1992.
W. M. [Marrené, Waleria]. „Literatura włoska. Rzut oka na obecne piśmiennictwo”. Biblioteka Warszawska 1 (1860). S. 133-150, 376-390, 547-569.
Marrené, Waleria. „Przedmowa”. Fogazzaro, Antonio, Malombra. Przeł. Szet. Warszawa. Brak wyd., 1901.
Marrené, Waleria. „Z życia włoskiego. Giuseppe Verga”. Ateneum 1, z. 2 (1883). S. 219-234.
Milton John, Bandia Paul. “Introduction: Agents of translation and Translation Studies”. Agents in Translation. Red. J. Milton, P. Bandia. Amsterdam: John Benjamins, 2009. S. 1-17.
Miszalska, Jadwiga. “I personaggi sdoppiati in Nessuno torna indietro di Alba de Céspedes e le vicende tedesco-polacche del romanzo”. Kwartalnik Neofilologiczny 2 (2019). S. 223-229.
Miszalska Jadwiga, et al. Od Boccaccia do Eco. Włoska proza narracyjna w Polsce (od XVI do XXI wieku). Kraków: Collegium Columbinum, 2011.
Morawska, Konstancja. „Kronika literacka”. Przegląd Polski 3 (1891/1892). S. 241-242.
Morzkowska-Laval, Kamila. „Nie tylko w Zbożennie. Wspomnienia z Polski, Włoch i Francji”. Pani Na Sycynie, cz. III Z dziejów rodziny. Red. K. Czapliński. Wrocław–Janowiec nad Wisłą: Towarzystwo Przyjaciół Janowca nad Wisłą, 2005. S. 61-156.
Munday, Jeremy. “Using Primary Sources to Produce a Microhistory of Translation and Translators. Theoretical and Methodological Concerns”. Translator: Studies in Intercultural Communication 1 (2014). S. 64-80.
Orzeszkowa, Eliza. Listy zebrane. T. 6. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich, 1967.
Pym, Anthony. “Humanizing Translation History”. Hermes. Journal of Language and Communication Studies 42 (2009). S. 23-48.
Pym, Anthony. Method in Translation History. Wyd. 2. New York–London: Routledge, 2014.
Rajewska, Ewa. „Twórczość przekładowa kobiet”. Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX: procesy, gatunki, sytuacje i tematy. Red. E. Kraskowska, B. Kaniewska. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015. S. 270-277.
Tuwim, Julian. “Traduttore – traditore”. Pegaz dęba. Wyd. 3. Warszawa: Iskry, 2006. S. 165-190.
W. M. [Marrené, Waleria]. „Literatura włoska. Rzut oka na obecne piśmiennictwo”. Biblioteka Warszawska 1 (1860). S. 133-150, 376-390, 547-569.
Wyczańska, Irena. „Waleria Marrené-Morzkowska”. Polski Słownik Biograficzny. T. 20. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975. S. 60-62.
Licenca
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license