Ključne besede
kolonializm
podróżopisarstwo
Japonia
Karol Lanckoroński
Paweł Sapieha
Hugo Zapałowicz
Kako citirati
Povzetek
Celem niniejszego artykułu jest analiza portretu krajobrazu japońskiego, jaki wyłania się z polskich tekstów podróżniczych końcówki XIX wieku. Przeanalizowane zostały trzy (a zarazem wszystkie, które są znane) teksty polskich podróżników: Karola Lanckorońskiego, Pawła Sapiehy oraz Hugona Zapałowicza. Pod koniec lat osiemdziesiątych XIX wieku niezależnie od siebie odbyli oni podróż do Japonii. Przedmiotem refleksji są tu poszczególne cechy narracji, takie jak porównania, reprezentacje krajobrazowe, relacje międzykulturowe czy stereotypy dotyczące społeczeństw nieeuropejskich, które złożyły się na charakterystyczny, nacechowany kolonialnym spojrzeniem, opis tego kraju.
Literatura
Albertowa Zofia, Kossowski Łukasz (1981), Inspiracje sztuką Japonii w malarstwie i grafice polskich modernistów, Muzeum Narodowe w Kielcach, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kielce–Kraków.
Angutek Dorota (2013), Kulturowe wymiary krajobrazu: antropologiczne studium recepcji przyrody na prowincji: od teorii do empirii, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Barucki Tadeusz (1988), Architektura Japonii, Arkady, Warszawa.
Bender Barbara (2014), Odrzucając Zachodnie Spojrzenie: kreślenie map światów alternatywnych, w: Krajobrazy. Antologia tekstów, red. Beata Frydryczak, Dorota Angutek, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 261–276.
Cosgrove Denis E. (2014), Krajobraz i europejski zmysł wzroku – przyglądanie się naturze, w: Krajobrazy. Antologia tekstów, red. Beata Frydryczak, Dorota Angutek, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 79–110.
Dobrowolska Maria (1948), Dynamika krajobrazu kulturowego, „Przegląd geograficzny”, t. XXI, nr 3–4, s. 151–203.
Frydryczak Beata (2013), O zakotwiczeniu krajobrazu w kulturze, „Prace Kulturoznawcze”, nr 15, s. 161–169.
Goody Jack (2009), Kradzież historii, przeł. Jacek Dobrowolski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Kluczewska-Wójcik Agnieszka (2016), Japonia w kulturze i sztuce polskiej końca XIX i początków XX wieku Wydawnictwo Tako, Warszawa–Toruń.
Kossowski Łukasz, Martini Małgorzata (2016), Wielka fala. Inspiracje sztuką Japonii w polskim malarstwie i grafice, Wydawnictwo Tako, Warszawa–Toruń.
Kowalczykowa Alina (1982), Pejzaż romantyczny, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Król Anna (2011), Japonizm polski-Polish Japanism, Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, Kraków.
Lanckoroński Karol (1893), Na około ziemi 1888–1889: wrażenia i poglądy, Gebethner i spółka, Kraków.
Loomba Ania (2011), Kolonializm/Postkolonializm, przeł. Natalia Bloch, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Myga-Piątek Urszula (2016), Krajobraz jako autentyk, makieta, hybryda. Rozważania o roli krajobrazu we współczesnej turystyce, „Turystyka Kulturowa”, nr 1, s. 47–63.
Pratt Mary Louise (2011), Imperialne spojrzenie. Pisarstwo podróżnicze a transkulturacja, przeł. Ewa Elżbieta Nowakowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Rybicka Elżbieta (2014), Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Universitas, Kraków.
Said Edward W. (2005), Orientalizm, przeł. Monika Wyrwas-Wiśniewska, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań.
Sapieha Paweł (1899), Podróż na Wschód Azji 1888–1889, Gubrynowicz i Schmidt, Lwów.
Szczęsny Tadeusz (1982), Ochrona przyrody i krajobrazu, wyd. 4 zm. i uzup., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Tubielewicz Jolanta (1984), Historia Japonii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Tybus Maciej (2016), Holendersko-japońskie związki kulturowe i inspiracje Japonią w sztuce holenderskiej XVII stulecia, Wydawnictwo Tako, Warszawa–Toruń.
Winiewicz-Wolska Joanna (2010), Karol Lanckoroński i jego wiedeńskie zbiory, Zamek Królewski na Wawelu, Kraków.
Zapałowicz Hugo (1899), Jedna z podróży naokoło ziemi, Drukarnia „Słowa Polskiego”, Lwów.
Licenca
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license