Ključne besede
studia o niepełnosprawności
ableizm
antropocentryzm
twórczość Sunaury Taylor
Kako citirati
Povzetek
Artykuł stanowi kontekstowe omówienie pionierskiej książki Sunaury Taylor Bydlęce brzemię. Wyzwolenie ludzi z niepełnosprawnościami i zwierząt, poświęconej paralel- nej krytyce antropocentryzmu i ableizmu jako dwu zazębiających i wspierających się systemów opresji. W recenzji zwrócono uwagę na perspektywy (krytycznego) wykorzystania tez amerykańskiej badaczki w studiach literaturoznawczych, wskazane zostały przykłady konkretnych utworów, zasługujących na reinterpretacje w tak zakreślonych ramach.
Literatura
Bakke Monika (2011), Studia nad zwierzętami: od aktywizmu do akademii i z powrotem?, "Teksty Drugie", nr 3, s. 193-204.
Cella Matthew J. C. (2013), Ecosomatic Paradigm in Literature: Merging Disability Studies and Ecocriticism, "Interdisciplinary Studies in Literature and Envi- ronment", nr 20/3, s. 574-596. DOI: https://doi.org/10.1093/isle/ist053 DOI: https://doi.org/10.1093/isle/ist053
Domańska Ewa (2016), Historia zwierząt, "Konteksty. Polska Sztuka Ludowa", nr 3-4, s. 322-331.
Garland-Thomson Rosemarie (2020a), Gapienie się. O tym jak patrzymy i jak pokazujemy siebie innym, przeł. Katarzyna Ojrzyńska, Fundacja Teatr 21, Warszawa.
Garland-Thomson Rosemarie (2020b), Niezwykłe ciała. Przedstawienia niepełnosprawności fizycznej w amerykańskiej kulturze i literaturze, przeł. Natalia Pamuła, Fundacja Teatr 21, Warszawa.
Jarzyna Anita (2017), Poza imaginarium. O miejscu zwierząt w narracjach o Zagładzie i Zagłady w narracjach o zwierzętach, "Narracje o Zagładzie", nr 3, s. 7-18. Jenkins Stephanie, Struthers Montford Kelly, Taylor Chloë, red. (2020), Disability and Animality. Crip Perspectives in Critical Animal Studies, Routledge, London. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003014270 DOI: https://doi.org/10.4324/9781003014270
LaCapra Dominick (2010), Powrót do pytania o to, co ludzkie i zwierzęce, przeł. Katarzyna Bojarska, w: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, red. Ewa Domańska, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 417-475.
Leavy Patricia (2019), Metoda spotyka sztukę. Praktyka badań naukowych posługujących się sztuką, przeł. Katarzyna Stanisz, Justyna Kucharska, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
McDavis Lennard (2020), Czterdzieści sześć słów, które zmieniły historię, przeł. Rafał Pawluk, "Teksty Drugie", nr 2, s. 215-231. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2020.2.15 DOI: https://doi.org/10.18318/td.2020.2.15
Meijer Eva (2021a), Języki zwierząt, przeł. Alicja Oczko, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa.
Meijer Eva (2021b), Zwierzęta mówią. W stronę demokracji międzygatunkowej, przeł. Aleksandra Małecka, Miłosz Biedrzycki, Wydawnictwo Drzazgi, Warszawa.
Muca Klaudia (2020), Doświadczenie i różnica. Status przedmiotu badań i tożsamość badaczy w studiach o niepełnosprawności, "Teksty Drugie", nr 2, s. 13-29. DOI: http://doi.org/10.18318/td.2020.2.2 DOI: https://doi.org/10.18318/td.2020.2.2
Nocella Anthony J. II, George Amber E., Lupinacci John, red. (2019), Animals, Disability, and the End of Capitalism. Voices from the Ecoability Movement, Peter Lang, New York, Bern, Bruxelles, Berlin, Vienna, Oxford, Wien. DOI: https://doi.org/10.3726/b14134 DOI: https://doi.org/10.3726/b14134
Pamuła Natalia (2020), Violent Inclusion: Disability and the Nation in Polish 1950s and 1960s Young Adult Literature, "East European Politics and Societies and Cultures", nr 4, s. 858-878. DOI: https://doi.org/10.1177/0888325419897787 DOI: https://doi.org/10.1177/0888325419897787
Reimann Maria (2019), Nie przywitam się z państwem na ulicy. Szkic o doświadczeniu niepełnosprawności, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Taylor Sunaura (2021), Bydlęce brzemię. Wyzwolenie ludzi z niepełnosprawnościami i zwierząt, przeł. Katarzyna Makaruk, Wydawnictwo Filtry, Warszawa.
Tokarska-Bakir Joanna (2015), Książka wyjścia, "Poznańskie Studia Poloni- styczne. Seria Literacka", nr 25, s. 67-92. DOI: https://doi.org/10.14746/pspsl.2015.25.3 DOI: https://doi.org/10.14746/pspsl.2015.25.3
Urbański Jarosław (2016), Społeczeństwo bez mięsa. Socjologiczne i ekonomiczne uwarunkowania wegetarianizmu, Spółdzielnia Socjalna "Ruchomości", Poznań.
Zdrodowska Magdalena (2016), Między aktywizmem a akademią. Studia nad niepełnosprawnością, "Teksty Drugie", nr 5, s. 384-403. DOI: http://doi.org/10.18318/td.2016.5.25 DOI: https://doi.org/10.18318/td.2016.5.25
Licenca
Avtorske pravice (c) 2022 Anita Jarzyna
To delo je licencirano pod Creative Commons Priznanje avtorstva-Brez predelav 4.0 mednarodno licenco.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license