Ključne besede
migracje
Wojwodina i Czarnogóra
tradycja hermeneutyczna
komuniści
Kako citirati
Povzetek
Punktem wyjścia tekstu jest wskazanie na popularność dramatu Sinišy Kovačevicia pt. Velika drama (Wielki dramat) w Serbii. Dramat ten w 2019 roku ukazał się formie powieściowej (saga rodzinna). Jej tematem jest migracja rodziny Vučiciów z niedostępnej i górzystej Czarnogóry na terytorium Kotliny Panońskiej. Kovačević – w dość schematycznym pod względem fabularnym i ideowym utworze – wskazał, że powojenny transfer ludności wiązał się z przybywaniem do znacznie bardziej rozwiniętej gospodarczo i kulturalnie Wojwodiny „nowego człowieka” (reprezentanta tradycyjnej cywilizacji wiejskiej). W artykule szczególny nacisk położony zostanie na obraz Czarnogóry i Wojwodiny wyłaniający się z kart powieści. Kovačević bowiem oba regiony wyraźnie aksjologicznie waloryzuje. Czarnogóra jest ostoją dawnych, prawdziwych wartości. Wojwodina symbolizuje zaś to, co obce. Na tę opozycję nakłada się ponadto przeciwstawienie starości (kojarzonej z mądrością i tradycją) i młodości (utożsamianej z naiwnością i idealizmem).
##plugins.themes.healthSciences.section.funding##
Badania wykonano przy wsparciu finansowym Priorytetowego Obszaru Badawczego (Heritage) w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim.
Literatura
Bakuła Bogusław (2012), Między wygnaniem i kolonizacją. O kilku odmianach polskiej powieści migracyjnej w XX wieku. (Na skromnym tle porównawczym), w: Narracje migracyjne w literaturze polskiej XX i XXI wieku, red. Hanna Gosk, Universitas, Kraków, s. 161–191.
Cerović Ljubivoje (2014), Narodi na tlu Vojvodine. Od praistorije do dvadesetog veka, Prometej, Novi Sad.
Ciarkowski Błażej (2016), Polityka niepamiętania – ślady Litzmannstadt Getto w powojennej historii łódzkich Bałut, w: Znaki (nie)pamięci. Teoria i praktyka upamiętniania w Polsce, red. Małgorzata Fabiszak, Anna Weronika Brzezińska, Marcin Owsiński, Universitas, Kraków, s. 191–199.
Ćopić Branko (1967), Ósma ofensywa, przeł. Maria Krukowska, PIW, Warszawa.
Domonji Pavel, red. (2008), Mutlietnički identitet Vojvodine; izazovi u 2007–2008, Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji, Beograd.
Gil Dorota (2005), Prawosławie, historia, naród. Miejsce tradycji duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, WUJ, Kraków.
Gosk Hanna (2012), Nie-mieszkańcy, nie-miejsca. Literackie ślady powojennego osadzania się „gdzieś” ludzi „skądś”, w: Narracje migracyjne w literaturze polskiej XX i XXI wieku, red. Hanna Gosk, Universitas, Kraków, s. 193–208.
Horozović Nedžad, Rill Helena, Žic Jessica, Istraživanje: tišina od 60 godina, http://nenasilje.org/2010/istrazivanje-tisina-od-60-godina/ [dostęp: 29.07.2016].
Iwasiów Inga (2012), Hipoteza literatury neo-post-osiedleńczej, w: Narracje migracyjne w literaturze polskiej XX i XXI wieku, red. Hanna Gosk, Universitas, Kraków, s. 209–224.
Ivanji Ivan (2002), Guvernanta, Stubovi kulture, Beograd.
Janjetović Zoran (2009), Nemci u Vojvodini, Institut za noviju istoriju Srbije, Beograd.
Jovanović Milica (2019), Prikaz romana Osvajanje zavičaja Siniše Kovačevića, https://tinyurl.com/ms8b5u5x [dostęp: 12.02.2022].
Kovačević Siniša (2002), Velika drama, Narodno pozorište u Beogradu, Beograd.
Kovačević Siniša (2019), Osvajanje zavičaja, Media Vukotić, Beograd.
Kwoka Tomasz (2017), Etnotopografia Nowego Sadu. O dziedzictwie narodów osiedlających się w Nowym Sadzie, „Balcanica Posnaniensia” 24, s. 127–142. DOI: https://doi.org/10.14746/bp.2017.24.8 DOI: https://doi.org/10.14746/bp.2017.24.8
Manojlović Pintar Olga (2010), Rat i nemir – o viđenju socijalističke Jugoslavije, drugog svetskog rata u kome je nastala i ratova u kojima se raspala, w: Novosti iz prošlosti. Znanje, neznanje, upotreba i zloupotreba istorije, red. Vojin Dimitrijević, Beogradski centar za ljudska prava, Beograd, s. 83–106.
Markov Mladen (1985), Isterivanje boga, Prosveta, Beograd.
Maticki Miodrag (1994), Idu Nemci, International Publishing, Beograd.
Mikołajczak Małgorzata (2013), Nie-miejsce pod arkadyjskim szyldem, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 245–255, https://tinyurl.com/y7txmfde [dostęp: 17.03.2022].
Ossowski Stanisław (1967), Analiza socjologiczna pojęcia ojczyzna, w: tenże, Dzieła, t. 3: Z zagadnień psychologii społecznej, PWN, Warszawa, s. 201–226.
Ossowski Stanisław (1984), O ojczyźnie i narodzie, PWN, Warszawa.
Rybicka Elżbieta (2014), Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Universitas, Kraków.
Sewior Kinga (2018), Wielkie poruszenie. Pojałtańskie narracje migracyjne w kulturze polskiej, IBL, Warszawa.
Słownik terminów literackich (2000), red. zbiorowa, Ossolineum, Wrocław.
Stevanović Jelica, Trinaest godina na kartu više, https://www.narodnopozoriste.rs/lat/predstave/velika-drama [dostęp: 6.10.2022].
Licenca
Avtorske pravice (c) 2022 Sabina Giergiel
To delo je licencirano pod Creative Commons Priznanje avtorstva-Brez predelav 4.0 mednarodno licenco.
Utwory opublikowane w czasopiśmie „Porównania”, na platformie Pressto należącej do Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu są udostępniane na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
-
uznania autorstwa — czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji
-
bez utworów zależnych — remiksując, przetwarzając lub tworząc na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści.
-
brak dodatkowych ograniczeń — nie można korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na wykorzystanie dzieła. Autorzy tekstów zakwalifikowanych do publikacji proszeni są o wypełnienie podpisanie i przesłanie umowa (PL) agreement (EN)
Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license