Abstrakt
W związku z dokonującym się zwrotem ku Ziemi w nauce i edukacji, trwającymi Klimatycznymi Strajkami Młodzieżowymi, a przede wszystkim fatalnymi prognozami dotyczącymi przyszłości, artykuł jest próbą wprowadzenia do praktyki szkolnej transdyscyplinowego nurtu – humanistyki ekologicznej. Autorka zaaplikowała do edukacji polonistycznej nowe treści, dzięki którym uczeń może podjąć głęboki namysł nad odpowiedzialnością za Ziemię. Próbując odpowiedzieć na ekologiczne wyzwanie, autorka zrekontekstualizowała również szkolne lektury dawne, zwracając uwagę na nowe relacje człowieka ze środowiskiem. Podstawę zmian mentalnościowo-edukacyjnych stanowi zaprojektowane i opisane seminarium licencjackie, włączające studentów polonistyki w odpowiedzialne ekokształcenie.
Bibliografia
Baca-Pogorzelska Karolina, Potocki Michał, 2020, Czarne złoto. Wojny o węgiel z Donbasu, Wołowiec.
Barcz Anna, 2016, Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zoo krytyki w literaturze polskiej, Katowice.
Bednarek Joanna B., 2017, „Na początku…”, czyli węzły relacji. Opisy stworzenia w Księdze Rodzaju, w: Czapliński Przemysław, Bednarek Joanna B., Gostyński Dawid, Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich, Poznań.
Bekoff Marc, 2019, Manifest zwierząt. Sześć powodów, żeby okazać więcej współczucia, Pluszka A. (przeł.), Warszawa.
Berge Lars, 2019, Dobry wilk. Tragedia w szwedzkim zoo, Kowadło-Przedmojska I. (przeł.), Wołowiec.
Bińczyk Ewa, 2018, Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Warszawa.
Bińczyk Ewa, 2020, Pandemia i rozszczelnianie zdrowego rozsądku. Szansa na demontaż ‘business as usual’?, https://biennalewarszawa.pl/pandemia-irozszczelnianie-zdrowego-rozsadku-szansa-na-demontaz-business-as-usual (dostęp: 5.06.2020).
Chełmiński Jakub, 2019, Smog. Diesle, kopciuchy, kominy, czyli dlaczego w Polsce nie da się oddychać?, Poznań.
Czapliński Przemysław, Bednarek Joanna B., Gostyński Dawid, 2017, Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich, Poznań.
Czapliński Przemysław, Bednarek Joanna B., Gostyński Dawid, 2019, O jeden las za daleko. Demokracja, kapitalizm i nieposłuszeństwo ekologiczne w Polsce, Warszawa.
Carl Safin, 2018, Poza słowami. Co myślą i czują zwierzęta, Warszawa.
Domańska Ewa, 2013, Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 1–2.
Dyakowski Bohdan, 2016, Nasz las i jego mieszkańcy, Poznań.
Dynak Władysław, 1993, Świat łowiecki w „Panu Tadeuszu”, w: Księga w 70. rocznicę wydania „Ballad i romansów” Adama Mickiewicza, Kolbuszewski J. (red.), Wrocław.
Ernman Malena, Thunberg Svante, Thunberg Greta, Ernman Beata, 2019, Sceny z życia rodzinnego. Strajk klimatyczny Grety, Siewior-Kuś A., Knockenhauer K., Łygaś W. (przeł.), Katowice.
Foer Jonathan Safran, 2020, Klimat to my. Ratowanie planet zaczyna się przy śniadaniu, Wojtasik A. (przeł.), Warszawa.
Fiedorczuk Julia, 2015, Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Gdańsk.
Fiedorczuk Julia, 2019, Inne możliwości o poezji, ekologii i polityce. Rozmowy z amerykańskim poetami, Gdańsk.
Gawor Leszek, 2012, Proekologiczna metanoia współczesnego człowieka jako warunek przetrwania cywilizacji ludzkiej, „Kultura i Wartości”, nr 4.
Giordano Paolo, 2020, W czasach epidemii, Draga S. (przeł.), Katowice.
Gzyra Dariusz, 2018, Dziękuję za świńskie oczy. Jak krzywdzimy zwierzęta, Warszawa.
Hryniewiecki Bolesław, 1956, Adam Mickiewicz a flora Litwy, Warszawa.
Ingold Tim, 2018, Splatać otwarty świat, Klekot E. (wyb. i oprac.) Kraków.
Jackson Tim, 2015, Dobrobyt bez wzrostu. Ekonomia dla planety o ograniczonych możliwościach, Polakowski M. (przeł.), Toruń.
Jamail Dahar, 2020, Koniec lodu. Jak odnaleźć sens w byciu świadkiem katastrofy klimatycznej, Paszkowska S. (przeł.), Warszawa.
Jarzyna Anita, 2020, O czym myślę, kiedy myślę o zwierzętach w edukacji polonistycznej? Siedem odpowiedzi, „Polonistyka. Innowacje”, nr 11.
Kapcia Barbara, Litewskie motywy lasu w Mickiewiczowskim doświadczeniu przestrzeni, http://elibrary.lt/resursai/Konferencijos/VU_FF_28/referat%20Kapcia.pdf (dostęp: 08.08 2020).
Każdemu jego śmietnik. Szkice o śmieciach i śmietniskach, 2019, Wołowiec.
Kojzar Katarzyna, 2019, Najpierw natura, potem matura, „Non/fiction. Nieregularnik Reporterski”, nr 2/(6).
Kołakowski Leszek, 2014, Jezus ośmieszony. Esej apologetyczny i sceptyczny, Kraków.
Konczal Agata Agnieszka, 2017, Antropologia lasu. Leśnicy a percepcja i kształtowanie wizerunków przyrody w Polsce, Warszawa.
Kowalik Olga, 2012, Delfin człowiekowi człowiekiem, „Przekrój”, nr 15.
Koziołek Ryszard, 2019, Wiele tytułów, Wołowiec.
Kronenberg Anny, 2014, Geopoetyka jako przykład zielonego czytania i pisania, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 5 (149).
Las to wielki magazyn drewna. Z Peterem Wohllebenem rozmawia Paulina Machnik, 2019, w: O jeden las za daleko. Demokracja, kapitalizm i nieposłuszeństwo ekologiczne w Polsce, Czapliński Przemysław, Bednarek Joanna B., Gostyński Dawid, Warszawa.
Latour Bruno, 2020, Is This a Dress Rehearsal?, https://critinq.wordpress.com/2020/03/26/is-this-a-dress-rehearsal (dostęp: 15.08.2020).
Łubieński Stanisław, 2020, Książka o śmieciach, Warszawa.
Maciejewski Jarosław, 1972, Dyplomatyka i łowy, w: Mickiewicza wielkopolskie drogi, Poznań.
Magnason Andri Saner, 2020, O czasie i o wodzie, Godek J. (przeł.), Kraków.
Maliszewski Krzysztof, 2013, Ciemne iskry. Problem aktualizacji pedagogiki kultury, Toruń.
Markiewka Tomasz S., 2020, Gniew, Wołowiec.
Myślenie planetarne i nowa humanistyka. Rozmowa Olgi Cielemęckiej z Cecilią Åsberg, 2020, „Czas Kultury”, nr 2.
Mytych Beata, 2004, Poetyka i łowy: o idei dawnego polowania w literaturze polskiej XIX wieku, Katowice.
New Zealand schools to teach students about climate crisis, activism and ‘eco anxiety’, „The Guardian”, 13.01.2020, https://www.theguardian.com/world/2020/jan/13/new-zealand-schools-to-teach-students-about-climatecrisis-activism-and-eco-anxiety (dostęp: 21.08.2020).
Nussbuam Martha C., 2016, Gniew i wybaczenie. Uraza wielkoduszność, sprawiedliwość, Kolczyńska J. (przeł.), Warszawa.
Nycz Ryszard, 2017, Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki,Warszawa.
Ochwat Magdalena, 2019, Reportaż w świecie szkoły, w: Literatura polska w świecie, t. 7, Reportaż w świecie – światowość reportażu, Katowice.
Rabij Marek, 2016, Życie na miarę. Odzieżowe niewolnictwo, Warszawa.
Rostafiński Józef, 1921, Las, bór, puszcza, matecznik jako natura i baśń w poezji Mickiewicza, Kraków.
Sapała Marta, 2014, Mniej. Intymny portret zakupów Polaków, Warszawa.
Sapała Marta, 2019, Na marne, Wołowiec.
Skolimowski Henryk, 1989, Wartości ekologiczne podstawą pokoju, w: Zielona antologia, Gliwice.
„Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja”, 2018, nr 2 (temat przewodni numeru – ekokrytyka).
„Tygodnik Powszechny”, 2019, wydanie specjalne Halo, tu Ziemia.
Tyburski Włodzimierz, 2013, Dyscypliny humanistyczne i ekologia, Toruń.
Wohlleben Peter, 2016, Sekretne życie drzew, Kochanowska E. (przeł.), Kraków.
Wohlleben Peter, 2018, O czym szumią drzewa, Kochanowska E. (przeł.), Kraków.
Zajączkowska Urszula, 2019, Patyki, badyle, Warszawa.
Zaremba Bielawski Maciej, 2014, Leśna mafia. Szwedzki thriller ekologiczny, Warszawa.
Žižek Slavoj, 2020, Pandemia! Covid-19 trzęsie światem, Maksymowicz-Hamann J. (przeł.) Warszawa.