Abstrakt
W swojej najwybitniejszej powieści, Lalce, Bolesław Prus poruszył wiele aspektów tzw. kwestii żydow-skiej. Pisarz ukazał kilka faz w rozwoju stosunków polsko-żydowskich. Pierwsza to faza braterskiej równości sprzed powstania styczniowego. Następnie zdarzył się okres asymilacji Żydów. Na końcu Prus przedstawił narastającą wrogość wobec Żydów. Ogólnie rzecz ujmując, pisarz krytykował antysemityzm zarówno w Lalce, jak i w swojej twórczości publicystycznej. Z drugiej jednak strony przyznać trzeba, że Prus często postrzegał Żydów w sposób stereotypowy. Lalka ukazuje ekonomiczny triumf Zydów nad niepraktycznymi i nieudolnymi Polakami. Ukazane w powieści nastroje antysemickie zwiastowały warszawski pogrom Żydów z końca 1881 roku.
Bibliografia
Bachórz Józef, 1998, Wstęp do: Prus B., Lalka, Bachórz J. (oprac.), BN I 262, Wrocław.
Burdziej Bogdan, 1998, „Lalka” Prusa o genezie pogromu warszawskiego (1881). Rekonesans problemu, w: Jubileuszowe „żniwo u Prusa”, Przybyła Z. (red.), Częstochowa.
Cała Alina, 1998, Asymilacja Żydów w Królestwie Polskim. Postawy. Konflikty. Stereotypy, Warszawa.
Datner Helena, 2007, Ta i tamta strona. Żydowska inteligencja Warszawy drugiej połowy XIX wieku, Warszawa.
Friedrich Agnieszka, 2008, Bolesław Prus wobec kwestii żydowskiej, Gdańsk.
Kwestia żydowska w XIX wieku. Spory o tożsamość Polaków, 2004, Borkowska G., Rudkowska M. (red.), Warszawa.
Markiewicz Henryk, 1994, Asymilacja Żydów jako temat literatury polskiej, w: Literatura i historia, Kraków.
Głowacki Aleksander (Bolesław Prus), 1876, Kronika miesięczna, „Ateneum”, t. 4, z. 11.
Molisak Alina, 2017, Wstęp do hebrajskiego wydania „Lalki” Bolesława Prusa, „Przegląd Humanistyczny”, nr 3.
Prus Bolesław, 1886, Kronika tygodniowa, „Kurier Warszawski”, nr 280.
Prus Bolesław, 1910, Miasto zahipnotyzowane, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 50.
Prus Bolesław, 1998, Lalka, Bachórz J. (oprac.), BN I 262, Wrocław.
Sandler Samuel, 2016, Żydzi i sprawy żydowskie w „Lalce” Bolesława Prusa, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”.
Sandler Samuel, 2017, Wstęp, „Przegląd Humanistyczny”, nr 3.
Szweykowski Zygmunt, 1927, „Lalka” Bolesława Prusa, Warszawa.