Słowa kluczowe
wspólnota
terapia narracji
Roksana Jędrzejewska-Wróbel
powieść dla młodzieży
Jak cytować
Abstrakt
Powieść Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel przedstawia społeczny świat w stanie naruszenia pokoleniowych relacji. Tytułowy „stan splątania” nie ma tu (wyłącznie) patograficznego nacechowania, ale przeradza się w społeczne splatanie (niczym w koncepcji Bruno Latoura). Świat wewnętrzny postaci: trojga nastolatków na tle szkolnej grupy rówieśniczej, trojga seniorów na tle innych pensjonariuszy domu opieki dla starszych osób, rodziców i nauczycieli tej pierwszej grupy – jest wewnętrznie skomplikowany, a pokoleniowe relacje wymuszają konieczność myślenia terapeutycznego. Przestrzenią komunikującą, generującą metafory zamknięcia (jak ‘pudełko’, ‘przechowalnia’, ‘klatka’), jest instytucja i terytorium szkoły, zamknięty ośrodek dla seniorów, strzeżone osiedle mieszkalne. Metaforą swobodnej egzystencji i habituacji staje się natomiast las (niczym w koncepcjach Henry`ego Davida Thoreau). Terapia międzypokoleniowej narracji, jaką uprawia Roksana Jędrzejewska-Wróbel, przeciwdziała ryzyku zbytniej indywiduacji doświadczenia, jego pojedynczości i osobności, utraty funkcji performatywno-emancypacyjnej tekstu. Pisarka włącza w dyskurs terapeutyczny inne: afektywny, maladyczny, żałobny. Dokonuje społecznej inkluzji grup peryferyjnych, mówiąc o warunkach tworzenia wspólnot, mając na uwadze zasadnicze funkcje tworzenia narracji o doświadczeniu – tutaj: izolacji, obojętności, osamotnienia, marazmu, oportunizmu – poznawczą, edukacyjną, terapeutyczną.
Bibliografia
Bogunia-Borowska Małgorzata, 2021, Kultura odpowiedzialności, w: Kultura (nie)odpowiedzialności. Społeczne konteksty zaniechanej cnoty, Bogunia-Borowska M. (red.), Warszawa, s. 35–60.
Bula Danuta, 2018, O istotną rolę seniorów w wychowaniu dzieci, w: W krajobraz literacko-kulturowy wpisane… Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Bernadecie Niesporek-Szamburskiej w czterdziestolecie pracy naukowej i dydaktycznej, Guzy A., Krzyżyk D., Ochwat M., Wójcik-Dudek M. (red.), Katowice, s. 497–505.
Diduszko Hanna, 2022, Splątanie światów, „Nowe Książki”, nr 4, s. 93-94.
Ganczar Maciej, Ładoń Monika, Olszański Grzegorz (red.), 2021, Fragmenty dyskursu maladycznego, Gdańsk.
Gmitrowicz Agnieszka, Makara-Studzińska Marta, Młodożeniec Anita, 2019, Ryzyko samobójstwa u młodzieży, Warszawa.
Hendryk Cezary, Sack Bernard, Moś Małgorzata (red.), 2006, Szkoła i jej udział w kreowaniu ładu społecznego, Szczecin.
Jagiełło Joanna, 2018, Jak ziarnka piasku, Warszawa.
Jędrzejewska-Wróbel Roksana, 2021, Stan splątania, Kraków.
Konczal Agata Agnieszka, 2017, Antropologia lasu. Leśnicy a percepcja i kształtowanie wizerunków przyrody w Polsce, Warszawa. DOI: https://doi.org/10.4000/books.iblpan.7477
Korwin-Piotrowska Dorota, 2020, Eutoryka. Rzecz o dobrej (roz)mowie, Kraków.
Latour Bruno, 2010, Splatając na nowo, to co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, Abriszewski K. (wstęp), Derra A., Abriszewski K. (przeł.), Kraków.
Młynarczyk Irmina, 2022, Książki, które dają do myślenia… Rozmowa z Roksaną Jędrzejewską-Wróbel, „Guliwer. Kwartalnik o Książce dla Dziecka”, styczeń – luty – marzec, s. 58–68.
Moore Jason W. (red.), 2021, Antropocen czy kapitałocen? Natura, historia i kryzys kapitalizmu, Hoffmann K., Szaj P., Szwebs W. (przeł.), Poznań.
Muca Klaudia, 2020, Tekst jako terapia. Humanistyka medyczna i badania nad reprezentacjami doświadczeń we współczesnej polskiej kulturze literackiej (wstępne rozpoznanie interdyscyplinarnego pola badań), „Prace Polonistyczne”, seria LXXV, s. 229–247.
Myrdzik Barbara, 2022, Szkoła jako przestrzeń budowania relacji wspólnotowych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio N”, vol. VII, s. 23–40. DOI: https://doi.org/10.17951/en.2022.7.23-40
Pilecka Barbara, 2005, Osobowościowe korelaty prób samobójczych u młodzieży, Kraków.
Prüfer Paweł, 2013, Wyobraźnia, terapia, społeczeństwo. Analiza socjologiczno-etyczna, Kraków.
Publicewicz Aleksandra, Oleszkowicz Anna, 2020, Doświadczenie parentyfikacji a poczucie tożsamości w okresie wczesnej dorosłości, „Psychologia Rozwojowa”, t. 25, nr 1, s. 85–99. DOI: https://doi.org/10.4467/20843879PR.20.005.12002
Ryrych Katarzyna, 2019, Hodowla, Gdańsk.
Schier Katarzyna, 2022, Dorosłe dzieci. Psychologiczna problematyka odwrócenia ról w rodzinie, Warszawa.
Simonienko Katarzyna, 2021, Terapia lasem w badaniach i praktyce, Poznań.
Zabawa Krystyna, 2021, Zdrowie i starość. Obraz „starych ludzi” w powieści Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel „Stan splątania”, „Czy/tam i Tu. Literatura Dziecięca i jej Konteksty”, nr 1–2, s. 32–51. DOI: https://doi.org/10.31261/PiL.2021.03.15
Zabawa Krystyna, 2022, Wybory moralne trzech pokoleń w „Stanie splątania” Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel, w: Prawa moralne w literaturze dla dzieci i młodzieży, Janus-Sitarz A. (red.), Kraków, s. 87–105.
Zabłocka Małgorzata, 2012, Zrozumieć nieśmiałość. Aspekty diagnostyczne i terapeutyczne, Bydgoszcz.
Zimbardo Philip G., 2002, Nieśmiałość. Co to jest? Jak sobie z nią radzić?, Sikorzyńska A. (przeł.), wyd. 3, Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Katarzyna Wądolny-Tatar
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.