Polemika między Starowolskim i Przypkowskim. Przyczynek do badań XVII-wiecznego dyskursu wykluczenia i dyskursu tolerancji

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: kwi 8, 2019
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2018.25.2.3
Słowa kluczowe:
discourse of tolerance, discourse of exclusion, Samuel Przypkowski, Szymon Starowolski

Main Article Content

Magdalena Hawrysz
Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Zielonogórski

Abstrakt

The paper focuses on two types of the 17th century public discourse – of exclusion and tolerance. The research is based on the analysis of the works of Szymon Starowolski (Braterskie napomnienie, Prawdziwe objaśnienie Braterskiego napomnienia) and Samuel Przypkowski (Braterska deklaracyja) which constitute a polemical chain or a series of works combined on the basis of discussion replies. The purpose of the sketch is to characterize the subjects of the discourse, describe the communication strategies used and reconstruct presented attitudes and values. The subject of the discourse of exclusion assumes the approach of a hegemon attempting to discredit the object of the discourse and lead to its isolation. It invokes to insinuation and emotional arguments. The subject of the discourse of tolerance represents an irenic attitude and presents a society based on amicable coexistence, the will of cooperation, respect for law and freedom of conscience.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Hawrysz, M. (2019). Polemika między Starowolskim i Przypkowskim. Przyczynek do badań XVII-wiecznego dyskursu wykluczenia i dyskursu tolerancji. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 25(2), 46-60. https://doi.org/10.14746/pspsj.2018.25.2.3
Numer
Tom 25 Nr 2 (2018)
Dział
Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Biogram autora

Magdalena Hawrysz, Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Zielonogórski

dr hab. Magdalena Hawrysz, prof. UZ – kierowniczka Zakładu Historii i Pragmatyki Języka Polskiego w Instytucie Filologii Polskiej na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Zielonogórskiego; zainteresowania naukowe: dzieje polszczyzny (szczególnie okresu średniopolskiego) w aspekcie komunikacyjnym i kulturowym, dawny i współczesny język artystyczny, genologia lingwistyczna, lingwistyka antropologiczna, dyskursy w przeszłości.

Bibliografia

  1. Teksty źródłowe
  2. P – Samuel Przypkowski, Braterska declaratia na niebraterskie napomnienie od autora pod imieniem Szlachcica Polskiego ad dissidentes in religione uczynione, [b.m.] 1646, http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=369263 [dostęp: 11 listopada 2017].
  3. S – Szymon Starowolski, Braterskie napomnienie ad dissidentes in religione, [b.m.], http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=48913 [dostęp: 11 listopada 2017].
  4. Sd – Szymon Starowolski, Prawdziwe objaśnienie Braterskiego napomnienia ad dissidentes in religione przed dwiema laty wydanego, [b.m.] 1646, w: Filozofia i myśl społeczna XVII wieku, cz. 1, oprac. Zbigniew Ogonowski, PWN, Warszawa 1979, s. 550–566.
  5. Literatura
  6. Chmaj Ludwik (1927), Samuel Przypkowski na tle prądów religijnych XVII wieku, Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
  7. Hawrysz Magdalena (2012), Polemiczna twórczość Marcina Czechowica w perspektywie genologii lingwistycznej, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
  8. Korolko Mirosław (1974), Klejnot swobodnego sumienia. Polemika wokół konfederacji warszawskiej w latach 1573–1658, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
  9. Ogonowski Zbigniew (1958), Z zagadnień tolerancji w Polsce XVII wieku, PWN, Warszawa.
  10. Ogonowski Zbigniew (1979), Wstęp, w: Filozofia i myśl społeczna XVII wieku, cz. 1, oprac. Zbigniew Ogonowski, PWN, Warszawa, s. 9–89.
  11. Ogonowski Zbigniew (2015), Socynianizm. Dzieje – poglądy – oddziaływanie, Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa.
  12. Witosz Bożena (2016), Kategoria dyskursu w polonistycznej edukacji akademickiej, w: Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne, red. Waldemar Czachur, Agnieszka Kulczyńska, Łukasz Kumięga, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków, s. 19–39.
  13. Witosz Bożena (2010), O dyskursie wykluczenia i dyskursach wykluczonych z perspektywy lingwistycznej, „Tekst i Dyskurs – Text und Dyskurs”, nr 3, s. 9–25.