Abstrakt
The article describes thirteen folk (unscientific) etymologies of eleven place names included in Romuald Fryderowicz’s 2013 book Podania i legendy pomorskie zebrane w latach 1914–1922 [Pomeranian legends collected in the years 1914–1922]. A folk etymology is defined as ‘scientifically incorrect explanation of the origins of a word based on the similarity of its form to other words or other casual associations’.The analysed pseudo‑etymologies concern the following place names: Borkowo, Górzno, Osie, Przechowo, Rudki, Tleń, Tuchola, Warzno, Wysin, Zawory and Zblewo; the book devotes two pseudo-etymologies to Tuchola and Wysin each. Some of these pseudo etymologies come from a field exploration, but as much as seven of them occur to be pseudo-scientific. The author uses this term for unprofessional (contrary to onomastic methodology) explanations of the structure and meaning of a word using the research results of various scientific disciplines, especially history.
Bibliografia
Breza Edward (1974), Toponimia powiatu kościerskiego, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk.
Brzozowska Małgorzata (2009), Etymologia a konotacja słowa. Studia semantyczne, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Cienkowski Witold (1972), Teoria etymologii ludowej, PWN, Warszawa.
Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny (1928), wstęp Stanisław Okoniewski, Drukiem Drukarni i Księgarni „Pielgrzyma”, Pelplin.
Frenkiel Patrycja (2013), Wstęp, O Autorze, w: Romuald Frydrychowicz, Podania i legendy pomorskie zebrane w latach 1914–1922, red., oprac. Patrycja Frenkiel, Ognisko Pracy Pozaszkolnej, Starogard Gdański, s. 11–19, 21–24.
Breza Edward (1974), Toponimia powiatu kościerskiego, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk.
Brzozowska Małgorzata (2009), Etymologia a konotacja słowa. Studia semantyczne, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Cienkowski Witold (1972), Teoria etymologii ludowej, PWN, Warszawa.
Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny (1928), wstęp Stanisław Okoniewski, Drukiem Drukarni i Księgarni „Pielgrzyma”, Pelplin.
Frenkiel Patrycja (2013), Wstęp, O Autorze, w: Romuald Frydrychowicz, Podania i legendy pomorskie zebrane w latach 1914–1922, red., oprac. Patrycja Frenkiel, Ognisko Pracy Pozaszkolnej, Starogard Gdański, s. 11–19, 21–24.
Frydrychowicz Romuald (2013), Podania i legendy pomorskie zebrane w latach 1914–1922, red., oprac. Patrycja Frenkiel, Ognisko Pracy Pozaszkolnej, Starogard Gdański.
Górnowicz Hubert (1985), Toponimia powiatu starogardzkiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław (Pomorskie Monografie Toponomastyczne, nr 7).
Jakus-Borkowa Ewa (1987), Toponimia powiatu świeckiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław (Pomorskie Monografie Toponomastyczne, nr 8).
Kania Stanisław, Tokarski Jan (1984), Zarys leksykologii i leksykografii polskiej, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Kęsikowa Urszula (1999), Tuchola, w: Nazwy miast Pomorza Gdańskiego, red. Hubert Górnowicz, Zygmunt Brocki, wyd. 2 popr. i poszerz., Wydawnictwo UG, Gdańsk 1999, s. 217–219.
Kopaliński Władysław (1988), Słownik mitów i tradycji kultury, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Kostkiewiczowa Teresa (1988), Etymologia ludowa, w: Słownik terminów literackich, red. Janusz Sławiński, wyd. 2 poszerz. i popr., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 132.
Kreja Bogusław (1988), Nazwy miejscowe Kociewia i okolicy, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Gdańsk.
Makowska Krystyna (b.r.), Toponimia byłego powiatu kartuskiego, praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dra hab. Huberta Górnowicza, b.m.
Michow Elżbieta (2008), Legenda Kielc zamknięta w nazwie. Studium etymologiczne i kulturowe, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce.
Milewska Małgorzata (2000), Toponimia powiatu tucholskiego, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk (Pomorskie Monografie Toponomastyczne, nr 15).
NMP – Nazwy miejscowe Polski. Historia – pochodzenie – zmiany, red. Kazimierz
Rymut, od t. 8 red. Kazimierz Rymut, Barbara Czopek-Kopciuch, od t. 10 red. Kazimierz Rymut, Barbara Czopek-Kopciuch, Urszula Bijak, t. 1 – 1996, t. 8 – 2009, t. 9 – 2013, t. 12 – 2015, PAN, Kraków.
Regliński Roman Apolinary (2001), Legendy Borów Tucholskich, Wydawnictwo Region, Gdynia.
Rogowska-Cybulska Ewa (2012), Reinterpretacje etymologiczne nazwy Łomża jako przejaw świadomości językowej i regionalnej, w: Polszczyzna Mazowsza i Podlasia, t. 16: Językowa przeszłość i współczesność Mazowsza i Podlasia, red. Henryka Sędziak, Dorota Czyż, Towarzystwo Kultury Języka. Oddział, Łomża, s. 13–29.
Rogowska-Cybulska Ewa (2018a w druku), O elementach wiedzy naukowej w etymologiach ludowych (nienaukowych) nazw polskich miejscowości, „Slavia Occidentalis”.
Rogowska-Cybulska Ewa (2018b), Powtarzali za-łom-za-łom-za-łom i tak powstała Łomza… O etymologiach nienaukowych nazw miejscowości powiatu łomżyńskiego, Wydawnictwo UG, Gdańsk.
Rospond Stanisław (1984), Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Rudnicki Mikołaj (1929), Nazwy geograficzne, w: Polskie Pomorze, t. 1: Ziemia i ludzie, red. Józef Borowik, Instytut Bałtycki, Toruń, s. 271–308.
Rymut Kazimierz (1987), Nazwy miast Polski, wyd. 2 uzup., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
SGKP – Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, t. 9, Warszawa 1888, s. 127 [http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_IX/127, dostęp: 20 czerwca 2018]; s. 920 [http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/ Tom_IX/920, dostęp: 25 czerwca 2018].
SJPD – Słownik języka polskiego, red. Witold Doroszewski, t. 1–11, Warszawa 1958–1969.
Treder Jerzy (1997), Toponimia powiatu wejherowskiego, Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk (Pomorskie Monografie Toponomastyczne, nr 14).
Walczak Bogdan (1999), Zarys dziejów języka polskiego, wyd. 2 popr., Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Wilkoń Aleksander (1978), O nazwie miejscowej Tuchola, „Prace Naukowe UŚ”, nr 201, „Prace Językoznawcze” 4, „Onomastyka”, s. 54–62.
WSJP – Wielki słownik języka polskiego, red. Piotr Żmigrodzki, http://www.wsjp.pl [dostęp: 25 czerwca 2018].
Żebrowski Jerzy (1938/1939), O tzw. etymologii ludowej, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 125–127.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).