Abstrakt
The proposed paper presents the functioning of German-origin names with their root and etymology of German origin borne by Poznań burghers in the seventeenth and the eighteenth centuries. The source material for the study was provided by archival registers of the taxpayer of the tax on production and sale of alcoholic beverages. The work has attempted to determine the motivation behind the names and to track down their development, while the applied research method involves the motivational analysis that results in a pool of particular types of surnames that includes surnames motivated by German proper names and German appellatives. The set of all foreign surnames of the population of Poznań, amounting to nearly 20% of all onomastic material attested in the available archival documents, includes far more German surnames or surnames of German origin than any other surnames. In time, the given names of German people were Polonized both in the phonetic and the morphological plane. A small part of them was incorporated into the Polish language in their original form. In the material under scrutiny the Polonized forms were in preponderance as compared to purely German names. Language adaptation was also responsible for the formation of surnames of women – hybrid feminine forms from German names with Polish feminine suffixes appended onto foreign names. On numerous occasions it was impossible to unequivocally establish the German etymology of some of the surnames, which forced a conclusion leading to a proposition of a multi-motivational character of Poznań anthroponyms that, beside the motivation by a Polish anthroponym or appellative, also referred to German anthroponyms and appellatives. The bulk of surnames of German origin have remained vital and have been testified in the resources of present-day Polish anthroponyms.Bibliografia
K. Banderowicz, Hybrydowe społeczeństwo. O procesach imigracyjnych na podstawie onimów historycznych mieszkańców Poznania, w: Mnohotvárnost a specifičnost onomastyki (IV. česka onomastická konference), 15–17. září 2009, Ostrava, sbornik příspěvků, Ostrava–Praha 2010.
Dzieje Poznania, red. J. Topolski, t. 1, Warszawa–Poznań 1988.
Familiennamen. Herkunft und Bedeutung von 20 000 Nachnamen, oprac. R., V. Kohlheim, Mannheim–Leipzig–Wien–Zürich 2005.
M. Gottschald, Deutsche Namenkunde, Berlin–New York 1982.
M. Jaracz, Nazwiska mieszkańców Kalisza od XVI do XVIII wieku, Bydgoszcz 2001.
E. Rudnicka-Fira, Antroponimia Krakowa od XVI do XVIII wieku. Proces kształtowania się nazwiska, Katowice 2004.
K. Rymut, Nazwiska pochodzenia obcego, w: idem, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. 1, Wrocław 1999.
K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. 1, 2, Kraków 1999–2001.
Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, cz. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego, oprac. Z. Klimek, Kraków 1997.
Słownik nazwisk mieszkańców Poznania XVI–XVIII wieku, red. I. Sarnowska-Giefing, t. 1, A–F, Poznań 2011.
Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, red. K. Rymut, t. 1–10, Kraków 1992–1994.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).