Abstrakt
The present article is a contribution to the study of the history of Polish-Russian linguistic contacts and focuses on the phenomenon of Russianisms (Russian expressions) in the Polish language, in particular on the phenomenon of lingering Russianisms in the Polish language during the inter-war period (1918–1939). The issue has not been sufficiently and thoroughly scholarly addressed so far.The article discusses the lexical borrowings from Russian that were used in the Polish language used in “Tygodnik Ilustrowany”. This weekly publication was published in Warsaw throughout the whole of the inter-war period in Poland.
The analysis covers relevant vocabulary excerpted from five annual volumes of the periodical, i.e. from the years 1926–1930. The author attempts to prove and illustrate to what degree the influence of the Russian language was manifested in the lexis used by editors and journalists of the weekly, what elements of this influence remained between 1918–1939 after the long period of partition and the immense influence of Russian upon the Polish language. Additionally, the author examines whether the Russian influences gained support in the Polish language of former inhabitants of the Eastern Polish borderlands who later settled in free Warsaw or in the language of those of its inhabitants who spent part of their lives in Russia.
Bibliografia
I. Bielecka, Rosyjskie zapożyczenia semantyczne w pismach Orzeszkowej, „Slavia Orientalis” 1979, nr 3.
J. Bielecka-Latkowska, Rosyjskie zapożyczenia leksykalne we współczesnym języku polskim w świetle materiałów słownikowych i prasy powojennej, Kielce 1987.
D. Buttler, Elementy pochodzenia rosyjskiego we współczesnej polszczyźnie i kryteria ich oceny, „Poradnik Językowy” 1989, z. 7, z. 8.
D. Buttler, Nowsze zapożyczenia rosyjskie w języku polskim, „Zeszyty Naukowo-Dydaktyczne Filii UW w Białymstoku, VI. Humanistyka” 2, 1973.
R. Habielski, Dwudziestolecie międzywojenne, w: Prasa, radio i telewizja w Polsce. Zarys dziejów, red. D. Grzelewska, Warszawa 2001.
H. Karaś, Kalki semantyczne z języka rosyjskiego w polszczyźnie II połowy XIX i początków XX wieku w świetle ówczesnych źródeł poprawnościowych, w: Studia nad słownictwem XIX wieku, red. W. Kupiszewski, t. 1, Warszawa 1992.
J. Karłowicz, Podręcznik czystej polszczyzny dla Litwinów i Petersburszczan, w: Studia nad polszczyzną kresową, oprac. E. Smułkowa, red. J. Rieger, W. Werenicz, t. 3, Wrocław 1984.
Z. Kmiecik, Zarys historii prasy polskiej w Królestwie Polskim w latach 1864–1904, Warszawa 1971.
H. Kurkowska, O języku Warszawy, w: Język i językoznawstwo polskie w sześćdziesięcioleciu niepodległości (1918–1978), red. J. Rieger, M. Szymczak, Wrocław 1982.
T. Kuroczycki, W.R. Rzepka, Wpływy języka rosyjskiego na system gramatyczny polszczyzny XIX i początków XX wieku w świetle ówczesnych źródeł poprawnościowych, „Studia Rossica Poznaniensia” 9, 1977 (wyd. 1979).
S. Lam, Życie wśród wielu, Warszawa 1966.
A. Łętowski, Błędy nasze. Rzecz o czystości języka polskiego na Litwie, Wilno 1915.
J. Mędelska, M. Marszałek, Twórzmy słownik „polskiego języka radzieckiego”, „Poradnik Językowy” 2000, z. 8.
A. Paczkowski, Prasa codzienna Warszawy w latach 1918–1939, Warszawa 1983.
A. Paczkowski, Prasa polska w latach 1918–1939, w: Historia prasy polskiej, t. 3, red. J. Łojek, Warszawa 1980.
A. Pihan-Kijasowa, Pamiętniki polskich zesłańców jako przedmiot badań lingwistycznych, w: Viribus Unitis. Księga poświęcona Profesor Monice Gruchmanowej w 75-lecie urodzin, red. M. Borejszo, S. Mikołajczak, Poznań 1998.
A. Pihan-Kijasowa, Syberia w świetle XIX-wiecznych pamiętników zesłańczych, w: Język polski. Współczesność. Historia, red. W. Książek-Bryłowa, H. Duda, Lublin 2005.
A. Pihan-Kijasowa, Udział leksyki religijnej w słownictwie pamiętników zesłańczych z XIX w., „Prace Komisji Językoznawczej BTN” 18, 2008.
A. Pihan-Kijasowa, Z dziejów najstarszych wpływów języka rosyjskiego na polszczyznę, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 9 (29), 2002.
Z. Sawaniewska-Mochowa, Poradnik Jana Karłowicza jako źródło poznania potocznej polszczyzny północnokresowej. Słownictwo, Warszawa 1990.
T. Smółkowa, System językowy polszczyzny w okresie sześćdziesięciolecia, w: Język i językoznawstwo polskie w sześćdziesięcioleciu niepodległości (1918–1978), red. J. Rieger, M. Szymczak, Wrocław 1982.
B. Wieczorkiewicz, Słownik gwary warszawskiej XIX wieku, Warszawa 1966; H. Karaś, Rusycyzmy słownikowe w polszczyźnie okresu zaborów, Warszawa 1996.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).