Świadomość językowa i zainteresowania językoznawcze Adama Naruszewicza

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: gru 15, 2020
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2020.27.2.5
Słowa kluczowe:
Adam Naruszewicz, linguistic interests of writers, etymological analysis

Main Article Content

Tadeusz Lewaszkiewicz
Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Abstrakt

Adam Naruszewicz, the eminent Enlightenment-era writer and father of modern Polish historiography was, like many authors before and after him, interested in linguistic issues. In his letters and in a preface to a translation of Tacitus’ works, he discussed the style of literary texts as well as the culture and the proper use of Polish among eighteenth-century educated classes. In his historical works, he advanced etymologicalideas, both his own and those borrowed from other authors, and also mentioned the relationships between Indo-European and non-Indo-European languages.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Lewaszkiewicz, T. (2020). Świadomość językowa i zainteresowania językoznawcze Adama Naruszewicza. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 27(2), 85-97. https://doi.org/10.14746/pspsj.2020.27.2.5
Numer
Tom 27 Nr 2 (2020)
Dział
Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Biogram autora

Tadeusz Lewaszkiewicz, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

prof. dr hab. Tadeusz Lewaszkiewicz – Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; zainteresowania naukowe: polonistyka, sorabistyka, wybrane zagadnienia ogólnosłowiańskie – historia języka polskiego i języków łużyckich, polszczyzna północnokresowa, polsko-niemieckie kontakty językowe, leksykografia i leksykologia polska i łużycka, słowotwórstwo łużyckie, rola przekładów Biblii w rozwoju języków słowiańskich, historia słowianofilstwa i slawistyki językoznawczej.

Bibliografia

  1. Źródła (wraz ze skrótami stosowanymi w tekście)
  2. Historia – Naruszewicz Adam (1836–1837), Historya narodu polskiego, t. 1–10, U Breitkopf&Haerte, Lipsk.
  3. Koresp – Korespondencja Adama Naruszewicza 1762–1796, z papierów po Ludwiku Bernackim uzupełnił, oprac. i wyd. Julian Platt, red. Tadeusz Mikulski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, Wrocław 1959.
  4. Mały słownik pisarzy polskich (1969), Wiedza Powszechna, Warszawa.
  5. Obrońcy – Obrońcy języka polskiego. Wiek XV–XVIII, oprac. Witold Taszycki, Zakład im. Ossolińskich, Wrocław 1953.
  6. Literatura
  7. Birkenmajer Józef (1926), Żeromski jako lingwista, „Język Polski”, z. 11, s. 129–136, 168–176.
  8. Bryła Władysława (2016), Wincenty Pol jako historyk języka, w: Dawne z nowym łącząc… In memoriam Mariani Kucała, red. Jolanta Klimek-Grądzka, Małgorzata Nowak-Barcińska, Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin, s. 397–406.
  9. Jungmann Josef (1834–1839), Slovník česko-německý, t. 1–5, J. Fetterlowa, Praha.
  10. Kopczyński Onufry (1778–1781), Gramatyka dla szkół narodowych, t. 1–3, [b.w.], Warszawa.
  11. Lewaszkiewicz Tadeusz (1981), Polemika etymologiczna J. Lelewela z P. J. Szafarzykiem, „Slavia Occidentalis”, t. 38, s. 69–81.
  12. Lewaszkiewicz Tadeusz (2017a), Pisarze, publicyści i tłumacze jako językoznawcy, kodyfikatorzy oraz reformatorzy języków słowiańskich, w: Literature and Social Change: A Voyage Through the History of Slavic Studies, red. L’ubor Matejko, Universitas Comeniana Bratislavensis, Bratislava, s. 83–108.
  13. Lewaszkiewicz Tadeusz (2017b), Zainteresowania sorabistyczne Joachima Lelewela, „Pro Lusatia. Opolskie Studia Łużycoznawcze”, nr 15–16, s. 101–118.
  14. Lewaszkiewicz Tadeusz (2017c), Teoria i praktyka etymologiczna Samuela Bogumiła Lindego na tle jego komparatystyki językoznawczej, „Slavia Occidentalis. Linguistica”, t. 74/1, s. 41–75.
  15. Lewaszkiewicz Tadeusz, Walczak Bogdan, Zgółkowa Halina (1984), Cyprian Kamil Norwid jako lingwista i filolog, „Studia Polonistyczne”, t. 11/12, s. 165–204.
  16. Nitsch Kazimierz (1916), Żeromski o języku polskiego ludu pracującego, „Język Polski”, z. 3, s. 18–20.
  17. Papierkowski Stanisław Kajetan (1972), Stefan Żeromski jako znawca i miłośnik języka polskiego, w: tenże, Z badań nad językiem i literaturą, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin, s. 158–217.
  18. Pihan Alicja (1979), Rękopis a pierwodruk „Jermoły” J. I. Kraszewskiego. Różnice językowe, „Studia Polonistyczne”, t. 6, s. 111–118.
  19. Pihan Alicja (1990), Poglądy J. I. Kraszewskiego na język i jego praktyka pisarska, w: Język. Teoria. Dydaktyka, red. Marcin Preyzner, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego, Kielce, s. 103–113.
  20. Pihan-Kijasowa Alicja (1991), Studia o języku J. I. Kraszewskiego, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
  21. Rzepka Wojciech Ryszard, Walczak Bogdan (1992), Łukasza Górnickiego teoria kultury języka, „Studia Polonistyczne”, t. 18/19, s. 147–168.
  22. Sławkowa Ewa (2009), O różnych sposobach językoznawczej refleksji nad językiem artystycznym, w: Język pisarzy jako problem lingwistyki, t. 2, red. Tomasz Korpysz, Anna Kozłowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa, s. 25–44.
  23. Sokólska Urszula (2001), Wańkowiczowskie „chciejstwo” wobec zmian leksykalnych w polszczyźnie XX wieku, w: Przyszłość języka, red. Sław Krzemień-Ojak, Bogusław Nowowiejski, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 227–238.
  24. Sokólska Urszula (2005), Leksykalno-stylistyczne cechy prozy Melchiora Wańkowicza (na materiale reportaży z lat 1961–1974), Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
  25. Sokólska Urszula (2015a), Etymologiczne zabawy Juliana Tuwima, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 22 (42), nr 1, s. 235–252.
  26. Sokólska Urszula (2015b), Język jako przedmiot refleksji w pismach Melchiora Wańkowicza, w: Język pisarzy: problemy metajęzyka i metatekstu, t. 6, red. Tomasz Korpysz, Anna Kozłowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa, s. 183–197.
  27. Sokólska Urszula (2015c), Od gier językowych po bunt przeciw tradycji w polskiej poezji XX wieku, „Roczniki Humanistyczne”, t. 63, z. 6, s. 301–313.
  28. Sokólska Urszula (2017), „O, mowo polska, ty ziele rodzime…” Wokół refleksji nad kształtem polszczyzny, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Wydawnictwo Prymat, Białystok.
  29. Sokólska Urszula (2018), Refleksje lingwistyczne księcia Adama Czartoryskiego, w: „Tyle się we mnie słów zebrało…”. Szkice o języku i tekstach, red. Barbara Pędzich, Magdalena Wanot-Miśtura, Dorota Zdunkiewicz-Jedynak, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa, s. 515–530.
  30. Sokólska Urszula (2020), Język jako przedmiot refleksji w ujęciu artystów pióra dwudziestolecia międzywojennego, „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 49–63.
  31. Świerzewski Stefan (1954), Kraszewski w obronie języka polskiego. Poglądy Kraszewskiego na historię języka w „Rysie dziejów języka polskiego”, „Poradnik Językowy”, z. 2, s. 24–31.
  32. Świerzewski Stefan (1956a), Kraszewski o języku Kochanowskiego, Sępa-Szarzyńskiego i Naruszewicza, „Poradnik Językowy”, z. 3, s. 101–106.
  33. Świerzewski Stefan (1956b), Kraszewski o języku współczesnych sobie tłumaczeń, „Poradnik Językowy”, z. 6, s. 242–246.
  34. Walczak Bogdan (1998), Adama Mickiewicza Pomysły etymologiczne, w: Studia nad językiem Adama Mickiewicza, red. Mirosława Białoskórska, Leonarda Mariak, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 113–126.
  35. Walczak Bogdan (1999), Adam Mickiewicz o językach słowiańskich, w: Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. 5, cz. 2, red. Zdzisława Krążyńska, Zygmunt Zagórski, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 105–115.
  36. Walczak Bogdan (2010), Cyprian Kamil Norwid o języku polskim, „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 18–23.