Słowa kluczowe
official archives
official style/discourse
communication community
Jak cytować
Abstrakt
The article presents excerpts from Polish-language court records made from the sixteenth to the eighteenth century in Upper Silesia. Emerging from these books is an image of life in small communities as seen through the lens of financial transactions, inheritance processes, financial claims within families, cases of disorderly behaviourand violations of social order. The quoted fragments show how the society and the officials representing it managed establishing legal rules for the community and how legal texts were constructed. Although they reflect the schematic manner typical of official regulations, many of the phrases they include allow us to recreate the method used for the construction of the text or even their author’s thought process (writing it or commissioning its writing to a qualified official). These texts provide an opportunity to reconstruct the system of values that served as a basis for the functioning of a given community and the internal hierarchy that guaranteed social order.
Bibliografia
Źródła (wraz ze skrótami stosowanymi w tekście)
Chorz – Księgi sądowe wiejskie z Chorzowa i Dębu lat 1534–1804, oprac. Zdzisław Jedynak, Andrzej Sośnierz, Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny”, Chorzów 2015.
Mysł – Protokolarz albo „czerwona księga” Mysłowic, oprac. Alina Kowalska, Antoni Piwowarczyk, red. Antoni Barciak, Urząd Miasta Mysłowice, Mysłowice 2002.
Literatura
Borawski Stanisław (2005), Podstawy idei poznawczej studiów nad dziejami używania języka. Esej o diachronii, w: Rozprawy o historii języka polskiego, red. Stanisław Borawski, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra, s. 13–62.
Grzmil-Tylutki Halina (2007), Gatunek w świetle francuskiej teorii dyskursu, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
Jedynak Zdzisław, Sośnierz Andrzej (2015), Wstęp, w: Księgi sądowe wiejskie z Chorzowa i Dębu lat 1534–1804, oprac. Zdzisław Jedynak, Andrzej Sośnierz, Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny”, Chorzów, s. 5–34.
Kowalska Alina, oprac. (1993), Akta miejskie Tarnowskich Gór od końca XVI wieku do roku 1740, Śląski Instytut Naukowy, Katowice.
Kumor Bolesław (1963), Granice (archi)diecezji krakowskiej (1000–1939), „Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny”, t. 6, z. 1–4, s. 535–556.
Lizisowa Maria Teresa (1995), Podstawowe terminy prawne w statutach staropolskich na tle słowiańskim. Studium semantyczne, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków.
Siuciak Mirosława (2017), Język codzienności zapisany w średniopolskich księgach sądowych, w: Socjolekt – idiolekt – idiostyl. Historia i współczesność, red. Urszula Sokólska, Wydawnictwo Prymat, Białystok, s. 301–313.
Siuciak Mirosława (2018a), Komunikacja potoczna w XVI–XVIII w. – możliwości badawcze, w: Kultura komunikacji językowej 5: Kultura komunikacji potocznej w językach słowiańskich, red. Anna Piotrowicz, Małgorzata Witaszek-Samborska, Krzysztof Skibski, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań, s. 325–335.
Siuciak Mirosława (2018b), Nowe perspektywy i zadania historii języka polskiego, w: Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. Magdalena Pastuch, Mirosława Siuciak, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 55–64.
Skubalanka Teresa (1984), Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Szczepankowska Irena (2016), Konstelacja dyskursów związanych tematycznie i funkcjonalnie ze sferą prawa – próba typologii, w: Dyskurs i jego odmiany, red. Bożena Witosz, Katarzyna Sujowska-Sobicz, Ewa Ficek, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 31–40.
Wiślicz Tomasz (2010), Księgi sądowe wiejskie z XV wieku, w: Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, red. Agnieszka Bartoszewicz i in., Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 290–298.
Wojtak Maria (1993), Styl urzędowy, w: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J erzy Bartmiński, Wiedza o Kulturze, Wrocław, s. 147–162.
Wojtak Maria (2004), Gatunki urzędowe na tle innych typów piśmiennictwa użytkowego – zarys problematyki, w: Język – prawo – społeczeństwo, red. Ewa Malinowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 131–142.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).