Słowa kluczowe
the language of Marcin Bielski
religious vocabulary
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 194
Liczba pobrań: 154
Abstrakt
This article discusses the ways in which the biblical Ark of the Covenant is presented in Marcin Bielski’s Kronika, to jest historyja świata (Chronicle, that is the history of the world). The analyses point to Bielski’s use of a loanword in the form of arka or archa, the word’s translations into skrzynia (chest), and a sequence of both these terms. Bielski’s ignoring of the biblical translations of this term is also emphasised by his choice of determiners for the Ark. A search for the sources that Bielski drew from for the names he used for the Ark of the Covenant in the Vulgate, P. Comestor’s Historia scholastica, the Hebrew Bible, and the known medieval and 16th-century translations of the Bible, allows for concluding that the author felt free and unrestricted in his choices and followed guidelines known to him alone.
Bibliografia
Bajerowa Irena (2008), Początki polskiego dyskursu naukowego – język dzieł Marcina Bielskiego i Stanisława Grzepskiego, „Onomastica Slavogermanica”, t. 27, s. 73–79.
Biblia Sacra juxta Vulgatam Clementinam. Editio electronica (2005), https://www.wilbourhall.org/pdfs/vulgate.pdf [dostęp: marzec 2021].
Bielski Marcin (2019), Kronika, to jest historyja świata, oprac. Dariusz Śnieżko, Dorota Kozaryn, przy współudziale Eleny Karczewskiej, t. 1–3, Szczecin.
Bielski Marcin (1554), Kronika wszytkiego świata na sześć wiekow a na czwory księgi takież monarchije rozdzielona, rozmaitych historyj, tak w Świętym Piśmie jako w prostym, z kosmografiją nową i z rozmaitemi krolestwy, tak pogańskimi, żydowskimi, jako krześcijańskimi, w ktorej też żywoty papieskie, cesarskie i krolow inych takież książąt, od początku świata aż do tego roku, ktory sie pisze 1554. Między ktoremi też nasza Polska jest z osobna położona i Świata Nowego wypisanie. Dostateczniej pisana i pilniej niż pirwsza, z figurami ochędożnemi, Drukarnia Hieronima Scharffenbergera, Kraków, https://tinyurl.com/79fvestk [dostęp: marzec 2021].
Comestor Petrus (1543), Historia scholastica, [b.m.], https://tinyurl.com/457sbvrb [dostęp: marzec 2021].
Kulbicka Aleksandra i in., red. (2014), Arca [hasło], w: Elektroniczny słownik łaciny średniowiecznej, https://elexicon.scriptores.pl/pl/lemma/ARCA [dostęp: czerwiec 2021].
Fabiańska Agnieszka (2016), „Historia scholastica” Piotra Comestora w rękopisach i jej skrócona wersja zwana „Historia Veteris et Novi Testamenti”, w: De nuptiis philologiae et libri manuscripti, czyli co nowego mówią rękopisy. Zbiór studiów, red. Agnieszka Paulina Lew, Paulina Pludra-Żuk, Warszawa, s. 103–110.
Górski Konrad (1964), „Nowy Testament” Scharffenbergera, w: tenże, Z historii i teorii literatury. Seria druga, Warszawa, s. 98–115.
Karpluk Maria (2001), Słownik staropolskiej terminologii chrześcijańskiej, Kraków.
Koziara Stanisław (1999), Nazwy polskich „Biblii”, w: Od Biblii Wujka do współczesnego języka religijnego. Z okazji 400-lecia wydania Biblii ks. Jakuba Wujka, red. Zbigniew Adamek, Stanisław Koziara, Tarnów, s. 50–64.
Koziara Stanisław (2001), Frazeologia biblijna w języku polskim, Kraków.
Koziara Stanisław (2004), Od skrzyni do skarbnicy tradycji. Uwagi o biblizmie arka przymierza, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, t. 2, s. 181–189.
Langkammer Hugolin (1990), Słownik biblijny, wyd. 4, Katowice.
Metzger Bruce M., Coogan Michael D., red. (1997), Słownik wiedzy biblijnej, konsultacja wydania polskiego Waldemar Chrostowski, Warszawa.
Nowy Testament polskim językiem wyłożony według doświadszonego łacińskiego tekstu od Kościoła Krześcijańskiego przyjętego. K temu przyłożono lekcyje i proroctwa z Starego Zakonu wzięte, ktore przy Ewangeliach bywają czytane (1556), Drukarnia Mikołaja Scharffenbergera, Kraków, https://tinyurl.com/u4wyzy6 [dostęp: marzec 2021]
Sieradzki Andrzej (2019), Tłumaczenie frazy Arka Przymierza i jej odpowiedników łacińskich w polskich tekstach biblijnych z XVI wieku, w: Studia hebraica. Księga pamiątkowa Seminarium Wiedzy o Hebrajszczyźnie Biblijnej dedykowana Pani Profesor Kamilli Termińskiej, red. Marta Zając, Ireneusz Kida, Katowice, s. 221–238.
Urbańczyk Stanisław, red. (1953–1955), Słownik staropolski, t. 1, Warszawa.
Urbańczyk Stanisław, red. (1982–1987), Słownik staropolski, t. 9, Wrocław.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).