Słowa kluczowe
axiolinguistics
corpus research
Jak cytować
Abstrakt
The aim of the article is to make an attempt at answering the question: what kinds of attitudes and actions make someone described as gorszyciel [offender], deprawator [depraver] or demoralizator [demoraliser]. The research material was obtained from four electronic corpuses of contemporary Polish. Qualitative and quantitative analysis of the contexts of the use of these nouns, preceded by a review of data from dictionaries, showed that despite their similarity, each of them is associated with specific issues more often than the others. However, all of them refer to breaking not only moral, but also legal and religious standards. Sentences with feminine forms of those nouns illustrate the asymmetry in the way women and men are described and are limited to violating moral rules.
Bibliografia
ChP – ChronoPress, http://chronopress.clarin-pl.eu/#/ [dostęp: 1 sierpnia 2022].
KDP – Korpus Dyskursu Parlamentarnego, https://kdp.nlp.ipipan.waw.pl/ [dostęp: 1 sierpnia 2022].
M – Wyszukiwarka korpusowa Monco PL, http://monco.frazeo.pl [dostęp: 12 maja 2023].
NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego, http://nkjp.pl/ [dostęp: 12 maja 2023].
Bartnik Czesław S. (2016), Wzmożenie ateizacji Polski, https://tinyurl.com/2p8nw2s9 [dostęp: 12 maja 2023].
Biblia-Online.pl, http://biblia-online.pl/ [dostęp: 23 sierpnia 2022].
Cymański Tadeusz (2001), [wypowiedź ujęta w Sprawozdaniu stenograficznym z 114 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 24, 25 i 26 lipca 2001 r.], https:// tinyurl.com/5cphspm9 [dostęp: 12 maja 2023].
Dziewiecki Marek (2012), Trudniej o ślub? Tym lepiej! [rozmowę przeprowadziła: Marta Brzezińska], https://tinyurl.com/3tnw5ccv [dostęp: 12 maja 2023].
Groński Ryszard Marek (2001), Pierwszy raz, https://tinyurl.com/4nfwtwhx [dostęp: 12 maja 2023].
Gwiazdy „Sztuki kochania” błyszczały w Gdańsku (2017), https://tinyurl.com/2w28ctwf [dostęp: 12 maja 2023].
Harny Marek (2007), Zdrajca, Kraków–Warszawa.
Jabłoński Witold (2004), Metamorfozy, Warszawa.
Jak Unia Europejska zareaguje na ustawę represyjną? (2019), https://tinyurl.com/ mryf9379 [dostęp: 12 maja 2023].
Kałach Maciej (2021), Matura ustna w 2021 roku. Jak będą wyglądać matury w 2021 roku? Czy będzie matura ustna w 2021 roku? Lista lektur maturalnych! 5.05.2021 [komentarz użytkownika], https://tinyurl.com/bdhxznkc [dostęp: 12 maja 2023].
Kłeczek Dariusz (1998), [wypowiedź ujęta w sprawozdaniu stenograficznym z posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej], https://tinyurl.com/mvh3twsw [dostęp: 12 maja 2023].
Kozłowski Krzysztof (2021), Zawierzenie archidiecezji warmińskiej św. Józefowi, https:// tinyurl.com/ypsckjt9 [dostęp: 12 maja 2023].
Kucharczak Franciszek (2018), Słabość detonatora, https://tinyurl.com/nhfuk3v [dostęp: 12 maja 2023].
Laboratorium dźwięku w miejscu sztuki 44 (2013), https://tinyurl.com/msv72sst [dostęp: 13 maja 2023].
Łygas Helena (2018), Anja Rubik. Czołowa „deprawatorka” polskiej młodzieży nie zamierza siedzieć cicho, https://tinyurl.com/bdeev738 [dostęp: 12 maja 2023].
Macierewicz Antoni (2004), [wypowiedź ujęta w Sprawozdaniu stenograficznym z 75 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniach 11, 12, 13 i 14 maja 2004 r.], https://tinyurl.com/mveyxf5c [dostęp: 12 maja 2023].
Natrętny lans tęczowych trwa, ale samorządy podejmują kontrdziałania. Zakazali propagandy ideologii LGTB w Beskidach (2019), https://tinyurl.com/2zn8cu6r [dostęp: 12 maja 2023].
Patron Żechowski (2006), https://tinyurl.com/4maphukv [dostęp: 12 maja 2023].
Pawlina Piotr (2018), Chrześcijanin i środki przekazu (cz. I), „Wychowawca”, nr 192.
Podemski Stanisław (2004), Groźni niepoprawni, https://tinyurl.com/mvbrx2rb [dostęp: 12 maja 2023].
Prof. Marek Jan Chodakiewicz: Nasi rodzimi skandaliści wprowadzają bezkarnie to samo co robili na Zachodzie dwie, trzy dekady temu (2012), https://tinyurl.com/ nhk472dd [dostęp: 13 maja 2023].
Szczepański Jakub (2020), Fala krytyki po wywiadzie kard. Dziwisza. Głos zabrał ojciec Rydzyk, https://tinyurl.com/2p82wm4p [dostęp: 12 maja 2023].
Szreter Dariusz (1998), Rock nie do zdarcia, „Dziennik Bałtycki” 1998, nr 191.
Wasylewski Stanisław (2008), Życie polskie w XIX wieku, Warszawa.
Zaleski-Isakowicz Tadeusz (2019), Dla dobra Kościoła trzeba sprawdzić, kto odcinał Jana Pawła II od informacji ws. pedofilii [rozmowę przeprowadził: brak danych], tinyurl.com/2u9zfkc3 [dostęp: 12 maja 2023].
ISJP – Bańko Mirosław, red. (2000), Inny słownik języka polskiego, t. 1–2, Warszawa.
L – Linde Samuel Bogumił (1854–1860), Słownik języka polskiego, t. 1–6, wyd. 2, Lwów.
SA – Dąbrówka Andrzej, Geller Ewa (1995), Słownik antonimów. 64 000 znaczeń przeciwstawnych i uzupełniających języka polskiego, Warszawa.
SEJP – Boryś Wiesław (2005), Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
SIJP – Arct Michał (1916), Słownik ilustrowany języka polskiego, Warszawa.
SJPDor – Doroszewski Witold, red., Słownik języka polskiego, t. 1–11, edycja internetowa, https://doroszewski.pwn.pl [dostęp: 9 czerwca 2023].
SJPDun – Dunaj Bogusław, red. (1996), Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa.
SŁP – Korpanty Józef, red. (2001–2003), Słownik łacińsko-polski, t. 1–2, Warszawa.
SW – Karłowicz Jan, Kryński Adam A., Niedźwiedzki Władysław, red. (1900–1927), Słownik języka polskiego, t. 1–8, Warszawa.
SWB – Skorupka Stanisław, red. (1991), Słownik wyrazów bliskoznacznych, Warszawa.
SWil – Zdanowicz Aleksander i in., (1861), Słownik języka polskiego, Wilno, t. 1–2, edycja internetowa, www.eswil.ijp.pan.pl/index.php [dostęp: 8 sierpnia 2022].
USJP – Dubisz Stanisław, red. (2004), Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa [CD].
WSJP PAN – Żmigrodzki Piotr, red., Wielki słownik języka polskiego PAN, Kraków, http:// www.wsjp.pl [dostęp: 8 sierpnia 2022].
Batko-Tokarz Barbara (2013), Gdzie ci mężczyźni? Rzeczowniki męskoosobowe nazywające tylko mężczyzn, „Polonica”, t. 33, s. 245–262.
Cegieła Anna (2011), Moralność w perspektywie słownika i wypowiedzi. Studium z zakresu leksykologii i pragmatyki językowej, Warszawa.
Kleszczowa Krystyna (2018), Procesy regulujące zasoby kategorii słowotwórczych, „Jazykovedný Časopis”, nr 3, s. 502–511. DOI: https://doi.org/10.2478/jazcas-2019-0027
Nagórko Alicja (2000), Nomen, nominacja, nominalizacja, w: Słowotwórstwo i inne sposoby nominacji. Materiały z 4. konferencji Komisji Słowotwórstwa przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów. Katowice, 27–29 września 2000 r., red. Krystyna Kleszczowa, Ludwig Selimski, Katowice, s. 32–39.
Ogrodniczuk Maciej (2018), Polish Parliamentary Corpus, w: Proceedings of the LREC 2018 Workshop ParlaCLARIN. Creating and Using Parliamentary Corpora, red. Darja Fišer, Maria Eskevich, Franciska de Jong, Paris, s. 15–19.
Ossowska Maria (1957), Zagadnienie powszechnie uznanych norm moralnych, „Studia Filozoficzne”, nr 3, s. 80–96.
Ossowska Maria (1963), Socjologia moralności. Zarys zagadnień, Warszawa.
Ossowska Maria (1970), Normy moralne. Próba systematyzacji, Warszawa.
Pęzik Piotr (2020), Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL, „Forum Lingwistyczne”, nr 7, s. 133–150. DOI: https://doi.org/10.31261/FL.2020.07.11
Rejter Artur (2006), Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-- komunikacyjne konteksty potoczności, Katowice.
Szczepański Jan (1972), Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).