Słowa kluczowe
proper loanword
structural-semantic calque
semantic calque
vocabulary during the COVID-19 pandemic
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 20
Liczba pobrań: 12
Abstrakt
The authors of the article look at the loanwords introduced into the Polish vocabulary during the COVID-19 pandemic. The division of these loans according to the mechanism of taking a lexeme or word combination over into the Polish language is based on the work of Alicja Witalisz. The material comes from online texts published between 2020 and 2023. Verification of the collected neologisms and collocations (over 1 570 lexical units) in English dictionaries and in The Coronavirus Corpus and Monco PL corpora (in both cases, taking into account the dates of the first record) allowed us to assume with high probability that 441 loanwords (proper loanwords, structural-semantic calques, semantic calques) appeared in Polish texts during the pandemic, reflecting the thematic nominative network of that period. It turned out that the fields powered by anglicisms are mainly: DISEASES AND THEIR TREATMENT, FUNCTIONING OF THE STATE and LAW AND LAW-BREAKING. English borrowings also occur in many other fields (e.g. LAW and LAW-BREAKING, HUMAN LIFE'S IMMEDIATE ENVIRONMENT, RULES OF SOCIAL COEXISTENCE, BUSINESS, FREE TIME or HUMAN MENTAL STATES).
Bibliografia
C – The Coronavirus Corpus, https://www.english-corpora.org/corona [dostęp: styczeń 2021–grudzień 2023].
M – MoncoPL, https://www.monco.frazeo.pl [dostęp: marzec 2020–grudzień 2023].
Macmillan English Dictionary, https://www.macmillandictionary.com/dictionary/british [dostęp: wrzesień 2023].
Merriam-Webster: America's Most Trusted Dictionary, https://www.merriam-webster.com [dostęp: wrzesień 2023].
OJ UW – Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego Najnowsze Słownictwo Polskie, b.r., red. Katarzyna Kłosińska, https://nowewyrazy.uw.edu.pl [dostęp: styczeń 2021–grudzień 2023].
OJ UWn – Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego, b.r., red. Katarzyna Kłosińska, https://obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl [dostęp: styczeń 2021–grudzień 2023].
Oxford Dictionary of English, https://www.oed.com/ [dostęp: wrzesień 2023].
Urban Dictionary, https://www.urbandictionary.com [dostęp: styczeń 2021–wrzesień 2023].
WSJP PAN – Wielki słownik języka polskiego PAN (2007–…), red. Piotr Żmigrodzki, https://wsjp.pl [dostęp: styczeń 2021–grudzień 2023].
Batko-Tokarz Barbara (2008), Tematyczny podział słownictwa w Wielkim słowniku języka polskiego, w: Nowe studia leksykograficzne 2, red. Piotr Żmigrodzki, Renata Przybylska, Kraków, s. 31–48.
Batko-Tokarz Barbara (2019), Tematyczny podział słownictwa współczesnego języka polskiego – teoria, praktyka, leksykografia, Kraków.
Berdychowska Zofia (2021), Komunikacja w przestrzeni miejskiej zmieniająca standardy zachowania w dobie pandemii SARS-CoV-2, „LingVaria”, t. 2, s. 15–29. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.16.2021.32.03
Bralczyk Jerzy (2020), Prof. Bralczyk: Mam nadzieję, że nowe słowa odejdą wraz z koronawirusem (rozmowa), https://tiny.pl/nwp_m6nd [dostęp: 15 grudnia 2021].
Bryła Władysława, Bryła-Cruz Agnieszka (2021), Retoryka „okołowirusowa”. Szkice językowo-kulturowe, Lublin.
Chaciński Bartek (2020), Korona na języku, czyli pandemia w polszczyźnie (wywiad), https://tiny.pl/t8_5qfcy [dostęp: 10 września 2020].
Chojnacka-Kuraś Marta, Falkowska Marta (2021), Neologizm plandemia jako amalgamat formalny i pojęciowy na tle innych wyrażeń związanych z negowaniem pandemii koronawirusa, „Język Polski”, z. 3, s. 61–74. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.101.3.5
Cierpich-Kozieł Agnieszka (2020), Koronarzeczywistość – o nowych złożeniach z członem korona- w dobie pandemii, „Język Polski”, z. 4, s. 102–117. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.100.4.7
Długosz Natalia (2023), Co kryje w sobie koronaparty? Językowy obraz pandemicznej uciechy wśród polskiej młodzieży studenckiej (na podstawie danych eksperymentalnych), „LingVaria” 28, nr 1, s. 73–83. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.18.2023.35.05
Dobrołowicz Michał (2022), Lektorat z koronajęzyka, https://tiny.pl/94q35 [dostęp: 29 czerwca 2023].
Dzienisiewicz Daniel, Graliński Filip, Świetlik Karol (2018), System Odkrywka jako innowacyjne narzędzie informatyczne do badania polskiej leksyki potocznej. Przykłady zastosowania, w: Kultura Komunikacji Językowej 5: Kultura komunikacji potocznej w językach słowiańskich, red. Anna Piotrowicz, Małgorzata Witaszek-Samborska, Krzysztof Skibski, Poznań, s. 35–49.
Euractiv.pl: https://tiny.pl/m8mqfjrk [dostęp: 10 lipca 2023].
Falana-Jafra Anna (2020), Ślady pandemii wywołanej wirusem SARSCoV-2 w potocznym języku polskim. Analiza wstępna, „Com.press”, nr 3 (2), s. 38–49.
Gawina Marta (2020), Koronawirus ubrany w słowa, czyli wpływ pandemii na nasz język – okiem eksperta z UwB (wywiad z Konradem Szamrykiem), https://tiny.pl/08h0s6nd [dostęp: 22 czerwca 2023].
Gębka-Wolak Małgorzata (2020), Jak polszczyzna radzi sobie z koronawirusem? O środkach językowych wykorzystywanych do opisu rzeczywistości w czasie pandemii, „Dyskurs&Dialog. Czasopismo lepszej debaty publicznej”, nr 4, s. 159–173.
Gluza Renata (2021), Nowe w czasach zarazy. COVID-19 przynosi nie tylko śmierć, https://tiny.pl/ms6hhv2 [dostęp: 12 grudnia 2021].
Głażewska Ewa, Karwatowska Małgorzata (2021), Maska w „czasach zarazy”. Covidowe wizerunki masek – typologie i funkcje, Lublin.
Graliński Filip (2019), Against the Arrow of Time. Theory and Practice of Mining Massive Corpora of Polish Historical Texts for Linguistic and Historical Research, Poznań.
Graliński Filip, Dzienisiewicz Daniel, Wierzchoń Piotr (2017), U bram lingwistycznej szczęśliwości, czyli kulisy projektu Odkrywka: cyfrowe zasoby kultury jako źródło mas danych językowych, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Sociologica” 9, vol. 1, s. 51–62.
Graliński Filip, Wierzchoń Piotr (2018), Odkrywka, czyli leksykografia diachroniczna live, w: Między teorią a praktyką. Metody współczesnej leksykografii, red. Mirosław Bańko, Halina Karaś, Warszawa, s. 59–69. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323535492.pp.59-70
Hodalska Magdalena (2020), Koronahumor jako forma komunikacji i „tarcza antydepresyjna”. Polskie internetowe żarty wirusowe, w: Od modernizacji do mediosfery. Meandry transformacji w komunikowaniu. Prace ofiarowane dr. hab. Ryszardowi Filasowi, red. Agnieszka Cieślikowa, Paweł Płaneta, Kraków, s. 339–364.
Kacprzykowski Krzysztof, Piotrowski Maciej (2021), KORONAMOWA 2020, czyli neologizmy powstałe w czasie pandemii COVID-19, https://tiny.pl/91cbp [dostęp: 10 listopada 2021].
Kłosińska Katarzyna (2020), Antymaseczkowcy bez kagańców, https://tiny.pl/wp_pfyw1 [dostęp: 5 grudnia 2020].
Kołodziejek Ewa (2020), Słowo na koniec roku, https://tiny.pl/655frw_g [dostęp: 5 lipca 2021].
Koncewicz-Dziduch Edyta (2022), Koronajęzyk – analiza terminologii związanej z pandemią koronawirusa w polskich i chorwackich przekazach medialnych, „Półrocznik Językoznawczy Tertium. Tertium Linguistic Journal” 7 (2), s. 59–74. DOI: https://doi.org/10.7592/Tertium.2022.7.2.223
Kondzioła-Pich Katarzyna (2021), Covidioci kontra covidianie – kilka uwag o hejcie w czasach zarazy, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny”, t. 20, s. 79–90. DOI: https://doi.org/10.18276/sj.2021.20-06
Kosmalska Weronika (2020), Język w czasie epidemii, epidemia w języku, „Polonistyka. Innowacje”, nr 12, s. 209–220. DOI: https://doi.org/10.14746/pi.2020.12.13
Kuligowska Katarzyna (2020), Język w czasach zarazy. O wpływie pandemii na system leksykalny języka polskiego i rosyjskiego, „Acta Polono-Ruthenica”, z. 3, s. 109–125. DOI: https://doi.org/10.31648/apr.5893
Łaziński Marek (2020a), „Koronakryzys”, „infodemia”, „koronagedon” – jak pandemia wpływa na język? (wywiad), https://tiny.pl/h5vt9-ww [dostęp: 15 lipca 2021].
Łaziński Marek (2020b), Wpływ pandemii koronawirusa na język (wywiad), https://tiny.pl/ttgmg2c5 [dostęp: 15 lipca 2021].
Majewska Małgorzata, Rusinek Michał (2020), Korona-słownik, czyli zabawa słowem.
Czym jest „kawantanna”? (wywiad), https://tiny.pl/06tf06zx [dostęp: 25 czerwca 2021].
Malinowski Maciej (2020), Koronawirus, https://obcyjezykpolski.pl/koronawirus [dostęp: 15 grudnia 2021].
Matyjaszczyk-Łoboda Olga (2021), Opis jednostki leksykalnej covidianin, „Oblicza Komunikacji” 13, s. 99–114. DOI: https://doi.org/10.19195/2083-5345.13.7
Morska Liliya (2022), Społeczeństwo w dobie pandemii COVID-19. Konteksty komunikacyjne i edukacyjne, Rzeszów.
Mp.pl: https://tiny.pl/03v075zn [dostęp: 10 lipca 2023].
Pędzich Barbara (2022), Pokolenie koronialsów, https://tiny.pl/458fh0bd [dostęp: 22 stycznia 2022].
Pęzik Piotr (2020), Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL, „Forum Lingwistyczne”, nr 7, s. 133–150. DOI: https://doi.org/10.31261/FL.2020.07.11
Piotrowicz Anna, Witaszek-Samborska Małgorzata (2023), Ślady koronapolszczyzny w podpolu tematycznym „Rozrywka”, w: Poradnik Językowy. Horyzont polszczyzny. Prace ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Dubiszowi w pięćdziesięciolecie Jego pracy naukowej i dydaktycznej, red. Marta Piasecka, Milena Wojtyńska-Nowotka, Warszawa, s. 452–464.
Piotrowicz-Krenc Anna, Witaszek-Samborska Małgorzata (2023), Karawaka i synonimy, czyli o leksykalnych powrotach, „Język. Religia. Tożsamość”, t. 1 (27),s. 181–202. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0053.7719
Piotrowicz-Krenc Anna, Witaszek-Samborska Małgorzata (2025), Koronapolszczyzna. Słownictwo czasów pandemii koronawirusa SARS-CoV-2, Poznań.
Pyvovar Liliia (2023), Nowe słownictwo związane z pandemią koronawirusa w językach polskim i ukraińskim (na podstawie tekstów informacyjnych w internecie), Poznań (nieopublikowana praca magisterska).
Rusinek Michał (2021), Antyszczepionkowcy i odszczepieńcy. Pandemiczne słowotwórstwo przydrożne, https://tiny.pl/9lkfn [dostęp: 12 grudnia 2021].
Rybka Małgorzata i in. (2021), Covid-19 – czarna seria ciągle trwa. Medialny obraz koronawirusa i jego oddziaływanie społeczno-polityczne. Raport z monitoringu mediów w ramach konkursu „Badania nad COVID-19” Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
Satoła-Staśkowiak Joanna (2021), Wpływ pandemii na polską, bułgarską i czeską leksykologię w roku 2020 i na początku 2021, „Językoznawstwo”, nr 1, s. 23–37. DOI: https://doi.org/10.25312/2391-5137.15/2021_02jss
Witalisz Alicja (2016), Przewodnik po anglicyzmach w języku polskim, Kraków.
Włoskowicz Wojciech (2020), Koronawirus jako problem językoznawstwa polonistycznego, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 98–111. DOI: https://doi.org/10.33896/PorJ.2020.7.8
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Anna Piotrowicz-Krenc, Małgorzata Witaszek-Samborska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do utworu publikowanego w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym umową autorską, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób, ani innych praw osób trzecich, w tym dóbr osobistych.
Autor(zy) zachowują pełne prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem, udzielając Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji CC BY-ND 4.0 Międzynarodowe na korzystanie z utworu bez ograniczeń terytorialnych przez czas nieokreślony na określonych umową autorską polach eksploatacji.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).