Z dziejów polskich przymiotników znaczących ‘chytry’

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: gru 4, 2016
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2016.23.2.6
Słowa kluczowe:
semantics, lexicology, history of Polish language, changes of meanings

Main Article Content

Zuzanna Krótki
Uniwersytet Śląski w Katowicach

Abstrakt

In the article there were analyzed etymologically and semantically 37 names of adjectives ‘crafty’ in the Old Polish lexicology. The material was gathered from all available lexicographical sources registering the vocabulary to the end of 19th century.
It was evidenced that the formal structures investigated adjectives implied pictures such as: the picture of grasping at something, a picture of efficiency and excellence in particular field, the image of vector of change movement, the picture of phatamorgana, deception of something duplicitous, the figure of something hidden. Moreover the gross of analyzed units found its place in noun-derivation group of actions manifesting – cunningness or created in the ‘noun place’ with figurative sense.
The implemented analysis depicted the differences between old Polish and the contemporary Polish language demonstrating itself on the par with lexicology and semantics.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Krótki, Z. (2016). Z dziejów polskich przymiotników znaczących ‘chytry’. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 23(2), 83-98. https://doi.org/10.14746/pspsj.2016.23.2.6
Numer
Tom 23 Nr 2 (2016)
Dział
Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną

Autorzy

Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.

Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).

Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.

Użytkownicy

Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:

  • uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
  • bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w  oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.

Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.

Inne

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Biogram autora

Zuzanna Krótki, Uniwersytet Śląski w Katowicach

dr Zuzanna Krótki – absolwentka studiów doktoranckich Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; zainteresowania naukowe: zagadnienia historycznojęzykowe dotyczące głównie leksykologii, semantyki i frazeologii historycznej; ponadto zagadnienia z zakresu dydaktyki języka polskiego.

Referencje

  1. Źródła
  2. Bańko Mirosław, Bobrowski Ireneusz, Karpiński Adam i in., red. (1999–2014), Elektroniczny słownik XVII i pierwszej połowy XVIII wieku, http://sxvii.pl, [dostęp: 15 maja 2015]. (Skrót: SXVII)
  3. Bańkowski Andrzej (2000), Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1–2, PWN, Warszawa. (Skrót: ESJPBań)
  4. Boryś Wiesław (2005), Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków. (Skrót: SBor)
  5. Brückner Aleksander (1927), Słownik etymologiczny języka polskiego, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków. (Skrót: SBr)
  6. Doroszewski Witold, red. (1958–1969), Słownik języka polskiego, t. 1–11, PWN, Warszawa. (Skrót: SD)
  7. Dubisz Stanisław, red. (2003), Uniwersalny słownik języka polskiego, PWN, Warszawa. (Skrót: USJP)
  8. Karłowicz Jan, Kryński Adam Antoni, Niedźwiedzki Władysław, red. (1900–1927): Słownik języka polskiego, nakładem prenumeratorów, w drukarni E. Lubowskiego i S-ki, Warszawa.
  9. Krasiński Adam Stanisław (1888), Słownik synonimów polskich, Akademia Umiejętności w Krakowie, Kraków. (Skrót: SKras)
  10. Linde Samuel Bogumił (1807–1814), Słownik języka polskiego, t. 1–6, Ossolineum, Warszawa. (Skrót: SL)
  11. Mayenowa Maria Renata, red. (1966), Słownik polszczyzny XVI wieku, Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Wrocław. (Skrót: SXVI)
  12. Sławski Franciszek (1955–1983), Słownik etymologiczny języka polskiego, nakładem Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, Kraków. (Skrót: SSław)
  13. Urbańczyk Stanisław, red. (1966–2000), Słownik staropolski, t. 1–11, Ossolineum, Wrocław. (Skrót: SStp)
  14. Zdanowicz Aleksander, Bohusz-Szyszko Michał, red. (1861), Słownik języka polskiego, t. 1–2, wydano nakładem i kosztem Maurycego Orgelbranda, Wilno. (Skrót: SWil)
  15. Literatura
  16. Antas Jolanta (1999), O kłamstwie i kłamaniu. Studium semantyczno-pragmatyczne, Universitas, Kraków.
  17. Kleszczowa Krystyna (1989), Verba dicendi w historii języka polskiego. Zmiany znaczeń, Wydawnictwo UŚ, Katowice.
  18. Kleszczowa Krystyna (2003), Staropolskie derywaty przymiotnikowe i ich perspektywiczna ewolucja, Wydawnictwo UŚ, Katowice.
  19. Kleszczowa Krystyna (2010), O kłamstwie po staropolsku, w: Człowiek, słowo, świat, red. Joanna Chojak, Tomasz Koprysz, Krystyna Waszakowa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 334–341.
  20. Kozaryn Dorota (2011), O słownictwie Rejowego Wizerunku o „niszczeniu prawdy”, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i Diachroniczne Badania Polszczyzny”, t. 10, s. 111–119.
  21. Krótki Zuzanna (2011), Pycha a mądrość. Polskie leksemy o rdzeniu -mądr-/-mędr-, „Kwartalnik Językoznawczy”, nr 7, z. 3, s. 2–11.
  22. Krótki Zuzanna (2014), Siedem grzechów głównych w leksyce dawnej polszczyzny, [praca doktorska (maszynopis)].
  23. Pawelec Radosław (2013), Ciemne zwierciadło. Semantyka antywartości, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
  24. Puzynina Jadwiga (1982), Językoznawstwo a aksjologia, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, z. 34, s. 23–32.
  25. Puzynina Jadwiga (1992a), O kłamaniu i kłamstwie, w: tejże, Język wartości, PWN, Warszawa, s. 48–63.
  26. Puzynina Jadwiga (1992b), Słowo manipulacja w języku polskim, w: tejże, Język wartości, PWN, Warszawa, s. 7–21.