Keywords
writer-linguist
language awareness
neologism
loanword
archaism
How to Cite
Number of views: 255
Number of downloads: 141
Abstract
The article is devoted to the linguistics interests of Józef Ignacy Kraszewki who views language as a complex lexical, syntactic and semantic structure rather than merely the matter used for creating a literary vision of the world. The subjects of the detailed analysis are the journalistic and quasi-linguistic texts published in Studia literackie (Literary studies) and Nowe studia literackie (New literary studies) which discuss the relics of the Polish language’s past and the development of its vocabulary, with particular focus on the status of loanwords, neologisms and archaisms from various stages of the development of the Polish language. The image that emerges from the analysed texts is one of a writer-linguist who perfectly understands the mechanisms that rule language and who shows that language is dynamic and changes due to the needs of its users and all possible external factors.
References
Teksty źródłowe (wraz ze stosowanymi skrótami)
NSLit – Kraszewski Józef Ignacy (1943), Nowe studja literackie, Warszawa.
SLit – Kraszewski Józef Ignacy (1842), Studja literackie, Wilno. Literatura
Boryś Wiesław (2005), Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Bugajski Marian (1999), Świadomość językowa a świadomość lingwistyczna, w: Mowa rozświetlona myślą. Świadomość normatywno-stylistyczna współczesnych Polaków, red. Jan Miodek, Wrocław, s. 33–38.
Bugajski Marian (2006), Język w komunikowaniu, Warszawa.
Doroszewski Witold, red. (1958–1969), Słownik języka polskiego, t. 1–11, Warszawa.
Dubisz Stanisław (1991), Archaizacja w XX-wiecznej polskiej powieści historycznej o średniowieczu, Warszawa.
Handke Kwiryna (1959), Archaizacja językowa w „Starej baśni” J. I. Kraszewskiego, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. 6, s. 145–161.
Kaupuż Anna (1964), Dzieje konkursu na Uniwersytecie Kijowskim i praca konkursowa J. I. Kraszewskiego o języku polskim, „Przegląd Humanistyczny”, t. 8, nr 6, s. 75–96.
Kleiner Juliusz (1963), Zarys dziejów literatury polskiej, Wrocław.
Klemensiewicz Zenon (1976), Historia języka polskiego, Warszawa.
Koniusz Elżbieta (1983), Kresowe elementy leksykalne i semantyczne w języku powieści ludowych J. I. Kraszewskiego, w: Studia nad polszczyzną kresową. II, red. Janusz Rieger, Wiaczesław Werenicz, Wrocław, s. 125–139.
Koniusz Elżbieta (1984a), Wpływy ruskie w języku powieści ludowych Józefa Ignacego Kraszewskiego, „Język Polski”, z. 1, s. 40–51.
Koniusz Elżbieta (1984b), Dialektyzacja w powieściach ludowych J. I. Kraszewskiego, w: Dialektologia, onomastyka, stylistyka. Materiały z sesji naukowej w 80-lecie urodzin Prof. dra Eugeniusza Pawłowskiego. Nowy Sącz 10 czerwca 1983, Kraków, s. 85–95.
Ławski Jarosław (2014–2015), Kraszewski z „Ankiety” – nowe style lektury, w: Kraszewski i nowożytność. Studia, idea i układ tomu Jarosław Ławski, red. Anna
Janicka, Krzysztof Czajkowski, Łukasz Zabielski, Białystok, s. 15–30.
Moroń Bogusław (1967), Język pierwszej epoki twórczości J. I. Kraszewskiego (1829–1838), „Gdańskie Zeszyty Humanistyczne. Prace Językoznawcze”, z. 3, s. 21–30.
Moroń Bogusław (1969), Język drugiej epoki twórczości J. I. Kraszewskiego (1838–1859), „Gdańskie Zeszyty Humanistyczne. Prace Językoznawcze”, z. 4, s. 43–61.
Pihan Alicja (1979), Rękopis a pierwodruk „Jermoty” J. I. Kraszewskiego. Różnice językowe, „Studia Polonistyczne”, t. 6, s. 111–118.
Pihan Alicja (1990), Poglądy J. I. Kraszewskiego na język i jego praktyka pisarska, w: Język – teoria – dydaktyka, red. Marcin Preyzner, Kielce, s. 103–113.
Pihan-Kijasowa Alicja (1991), Studia o języku J. I. Kraszewskiego, Poznań.
Skubalanka Teresa (1979), O przewidywalności zmian językowych, „Język Polski”, z. 4, s. 264–271.
Sokólska Urszula (2015), Język jako przedmiot refleksji w pismach Melchiora Wańkowicza, w: Język pisarzy: problemy metajęzyka i metatekstu, t. 6, red. Tomasz Korpysz, Anna Kozłowska, Warszawa, s. 183–197.
Sokólska Urszula (2017a), „O, mowo polska, ty ziele rodzime”. Wokół refleksji nad kształtem polszczyzny, Białystok.
Sokólska Urszula (2017b), Stanisława hrabiego Potockiego uwagi o stylu, w: Socjolekt – idiolekt – idiostyl. Historia i współczesność, red. Urszula Sokólska, Białystok, s. 343–353.
Sokólska Urszula (2018a), Chronologiczne, socjologiczne i terytorialne zróżnicowanie słownictwa w ujęciu Zygmunta Glogera, „Roczniki Humanistyczne”, t. 66, z. 6, s. 178–195.
Sokólska Urszula (2018b), Refleksje lingwistyczne księcia Adama Czartoryskiego, w: „Tyle się we mnie słów zebrało…”. Szkice o języku i tekstach, red. Barbara Pędzich, Magdalena Wanot-Miśtura, Dorota Zdunkiewicz-Jedynak, Warszawa 2018, s. 515–530.
Sokólska Urszula (2020), Józefa Ignacego Kraszewskiego kilka uwag o stylu, w: Verba multiplicia, veritas una. Tom prac dedykowanych Profesor Alicji Pihan-Kijasowej, t. 2, red. Tomasz Lisowski i in., Poznań, s. 205–222.
Świerzewski Stefan (1954), Kraszewski w obronie języka polskiego. Poglądy Kraszewskiego na historię języka w „Rysie dziejów języka polskiego”, „Poradnik Językowy”, z. 2, s. 24–31.
Świerzewski Stefan (1956a), Kraszewski o języku Kochanowskiego, Sępa-Szarzyńskiego i Naruszewicza, „Poradnik Językowy”, z. 3, s. 101–106.
Świerzewski Stefan (1956b), Kraszewski o języku współczesnych sobie tłumaczeń, „Poradnik Językowy”, z. 6, s. 242–246.
Walczak Bogdan (1998), Adama Mickiewicza „pomysły etymologiczne”, w: Studia nad językiem Adama Mickiewicza, red. Mirosława Białoskórska, Leonarda Mariak, Szczecin, s. 113–126.
Walczak Bogdan (1999a), Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław.
Walczak Bogdan (1999b), Adam Mickiewicz o językach słowiańskich, w: Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. 5, cz. 2, red. Zdzisława Krążyńska, Zygmunt Zagórski, Poznań, s. 105–115.
Walczak Bogdan (1999c), Mickiewicz – paleoslawista, „Prace Filologiczne”, t. 44, s. 535–544.
Walczak Bogdan (2010), Cyprian Kamil Norwid o języku polskim, „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 18–23.
Walczak Bogdan (2011), Władysław Nehring jako filolog i historyk języka polskiego, „Onomastica Slavogermanica”, t. 30, s. 143–153.
Walczak Bogdan (2015), Norwidowskie odkrywanie słowa, w: Odkrywanie słowa – historia i współczesność, red. Urszula Sokólska, Białystok, s. 351–380.
Wilkoń Aleksander (2004), Dzieje języka artystycznego w Polsce. Średniowiecze, Katowice.
Żmigrodzki Piotr, red., Wielki słownik języka polskiego PAN, https://wsjp.pl/ [dostęp: 25 października 2019].
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” since 2016 under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2016.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).