Abstrakt
This article is a language-stylistic analysis of an anonymous translation of the Latin polemical text entitled The Kind, or the Descendants of Martin Luther, the Fifth Evangelist and the Father, who Gave Life to Evangelists and their Christian Congregations, who Fight against the Church of God and against Each Other. The analysis has determined that the main organizing principle of the text is the use of parallelisms and oppositions of the kind “sons of Christianity” v. “sons of Satan”, true (faith) v. sectarian (denomination), unity v. diversity. The evaluative narrative and the way in which the particular fractions within the Lutheran church are depicted illustrate a case of a well-balanced polemical, whose main objective is to prove the inferiority of the Reformed denominations.
Bibliografia
Teksty źródłowe
[Długosz Jan] (1868), Jana Długosza dziejów polskich ksiąg dwanaście, przeł. Karol Mecherzyński, t. 3, Drukarnia „Czasu” W. Kirchmayera, Kraków.
Genealogia et successio Martini Luteri, quinti evangelistae et patris (1561).
Rodzay albo potomstwo Marcina Lutera piątego Ewanyelisty y Oyca, Ktory wspłodził ty Ewanyeliyskie Syny a domy w krześćianstwie ktorzy y s Kosćiołem Bożym y sami s sobą walczą (1561).
Skarga Piotr (1579), Żywoty świętych starego y nowego zakonu… Część wtora, Z drukarniey i nakładem […] Mikołaia Chrisztofa Radziwiła [Wilno].
Wujek Jakub (1570), Iudicium albo rozsądek niektórych katolików o Confessiej sędomierskiej, Mikołaj Szarfenberger, Kraków.
Wysocki Szymon (1593), Kazanie na pogrzebie Iaśnie Oświeconego Książęcia Je.X.Mczi Pana Pana Iana Symeona Olelkowicza, W drukarni Akademiey Societatis IEZU, Wilno.
Słowniki
Arct Michał (1916), Słownik ilustrowany języka polskiego, Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa.
Kopaliński Władysław (1990), Słownik symboli, Wiedza Powszechna, Warszawa.
MSZP – Mały słownik zaginionej polszczyzny, red. Felicja Wysocka, Wydawnictwo Lexis, Kraków 2003.
SL – Linde Samuel B., Słownik języka polskiego, t. 1–6, W drukarni XX. Piiarów, Warszawa 1807–1814.
SXVI – Słownik polszczyzny XVI wieku, red. Maria Renata Mayenowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa–Wrocław 1966–.
SStp – Słownik staropolski, red. Stanisław Urbańczyk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1953–2002.
Literatura
[Chodźko Witold] (1841), Dziesięć obrazów z wyprawy do Polski 1833 r. 1834–1835, Maulde et Renou, Paryż.
Chotkowski Władysław (1883), Przyczyny i początki Reformacyi w Polsce, Nakładem Kuryera Poznańskiego, Poznań.
Chotkowski Władysław (1931), Historia Kościoła katolickiego, Tow. św. Michała Archanioła, Miejsce Piastowe.
Forstner Dorotea OSB (1990), Świat symboliki chrześcijańskiej, Pax, Warszawa.
Kamieniecki Jan (2016), Rodzina i sprawy rodzinne w staropolskich pismach polemicznych, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, nr 2, s. 69–82.
Klimek Jolanta (2008), Ruszyłeś głową jak zdechłe cielę ogonem. Piotr Mohyła odpowiada Kasjanowi Sakowiczowi, w: Styl a semantyka, red. Irena Szczepankowska, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 175–194.
Klimek Jolanta (2009), Autor Lithosa do autora Perspektywy. Formy adresatywne w XVII-wiecznej polemice religijnej, w: Semantyka movy i tekstu, cz. 2, PNU im. V. Stefanyka, Ivano-Frankivsk, s. 138–140.
Krasnodębska Elżbieta (2011), Nazwy zakonników, członków sekt religijnych oraz wyznawców doktryn teologicznych w polszczyźnie XVI wieku, w: Naród. Religia. Język, red. Anetta Ceglińska-Gajda, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź, s. 199–212.
Lisowski Tomasz (2018), Przekłady Jakuba Wujka w odnowie leksyki Nowego Testamentu gdańskiego (1606). Ujęcie dystrybutywno-kontekstowe, Wydawnictwo Rys, Poznań.
Matuszczyk Bożena, Smoleń-Wawrzusiszyn Magdalena (2009), O semantyczno-pragmatycznej wartości leksemu prawdziwy w języku polskim, w: Wokół słów i znaczeń III. Z zagadnień leksykalno-semantycznych, red. Beata Milewska, Sylwia Rzedzicka, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. 301–308.
Michalska-Górecka Paulina (2016), Od ewangelika do protestanta. Dzieje leksemów w polszczyźnie, „Białostockie Archiwum Językowe”, s. 213–229.
Michalska-Górecka Paulina (2017), Nazwy innowierców w „Iudicium” (1570) Jakuba Wujka na tle zróżnicowania religijnego XVI-wiecznej Rzeczpospolitej Obojga Narodów, „Białostockie Archiwum Językowe”, s. 135–150.
Migdał Jolanta (2005), Określenia innowierców w kazaniach Jakuba Wujka, w: Język religijny dawniej i dziś, t. 2, red. Stanisław Mikołajczak, Tomasz Węcławski, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Poznań, s. 238–244.
Nowak Zbigniew (1979), Pierwsze polskie informatory wyznaniowe na tle piśmiennictwa antyreformacyjnego z XVI wieku, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia polska”, s. 33–49.
Pajdzińska Anna (2001), My, to znaczy… (z językowego obrazu świata), „Teksty Drugie”, z. 1, s. 33–53.
Winiarska Izabela (2004), Słownictwo religijne polskiego kalwinizmu od XVI do XVIII wieku, Semper, Warszawa.
Witosz Bożena (2010), O dyskursie wykluczenia i dyskursach wykluczonych z perspektywy lingwistycznej, „Tekst i Dyskurs”, z. 3, s. 9–25.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).