Słowa kluczowe
winged words
modifications
Jak cytować
Abstrakt
In contemporary Polish, there are phrases and winged words that come from films, TV series, songs, the language of politics, advertising, popular TV and radio programmes. Among the well-established expressions from the film and TV series, there are permanent verbal connections derived from the films by S. Bareja. Fixed verbal connections stand out among them: Słuszną linię ma nasza władza, Jak jest zima, to musi być zimno, Narodziła się nowa świecka tradycja, Ile jest cukru w cukrze, Nie wiem, nie znam się, nie orientuję się, zarobiony jestem. These idioms, winged words appear in both canonical and modified form. The usual modifications change or replace parts of the original phrases. Innovation strengthens the invariant. Fixed verbal connections of this type are usually ironic and comic. They often fulfill a ludic or phatic function – their appearance is the sender’s communicative signal addressed to the recipient participating in the same culture which is being created today not only by literature, music, painting and other works of art, but also by films, TV series, television and radio programs and so on.
Bibliografia
Słowniki
Bańko Mirosław, red. (2000), Inny słownik języka polskiego, t. 1–2, Warszawa.
Dubisz Stanisław, red. (2003), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1–6, Warszawa.
Syska Rafał, red. (2005), Słownik filmu, Kraków.
Szymczak Mieczysław, red. (1981), Słownik języka polskiego, t. 3, Warszawa.
Literatura
B jak „Bareizm”. Rzeczywistość w krzywym zwierciadle [audycja] (2017), Klucz Kulturowy, prowadzenie Justyna Majchrzak, gość: Maciej Łuczak, PR 4, data emisji: 2 grudnia 2017, https://tinyurl.com/45ayk6p9 [dostęp: 10 lutego 2021].
Bralczyk Jerzy (2007), 444 zdania polskie, Warszawa.
Bralczyk Jerzy (2015), 500 zdań polskich, Warszawa.
Chlebda Wojciech (2005), Szkice o skrzydlatych słowach. Interpretacje lingwistyczne, Opole.
Chlebda Wojciech (2010), Skrzydlate słowa a frazeologia, w: Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Teoria. Zagadnienia ogólne, red. Stanisław Bąba, Krzysztof Skibski, Michał Szczyszek, Poznań, s. 9–20.
Ignatowicz-Skowrońska Jolanta (2008), Frazeologizmy jako tworzywo stylu współczesnej powieści polskiej, Szczecin.
Ignatowicz-Skowrońska Jolanta (2015), Skrzydlate słowa Juliana Tuwima, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny”, nr 14, s. 225–248.
Ignatowicz-Skowrońska Jolanta (2017), O kilku skrzydlatych słowach Henryka Sienkiewicza, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny”, nr 6, s. 97–106.
Lewicki Andrzej Maria (1976), Wprowadzenie do frazeologii syntaktycznej. Teoria zwrotu frazeologicznego, Katowice.
Lewicki Andrzej Maria (1983), Składnia związków frazeologicznych, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, z. 40, s. 75–76.
Lewicki Andrzej Maria (2003a), Uwagi o problemie „skrzydlatych słów”, w: tenże, Studia z teorii frazeologii, Łask, s. 301–306.
Lewicki Andrzej Maria (2003b), Zakres frazeologii, w: tenże, Studia z teorii frazeologii, Łask, s. 155–167.
Lewicki Andrzej Maria, Pajdzińska Anna (1993), Frazeologia, w: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Wrocław, s. 307–323.
Piwowar Jolanta (2019), Żyrafy nadal wchodzą do szafy? Kultowe teksty z PRL-u we współczesnej przestrzeni komunikowania społecznego, „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna”, nr 3 (13), s. 69–85. DOI: https://doi.org/10.31648/mkks.2974.
Połowniak-Wawrzonek Dorota (2010), Wpływ mediów na współczesną polską frazeologię, Kielce.
Połowniak-Wawrzonek Dorota (2020), Związki frazeologiczne i skrzydlate słowa powstałe pod wpływem języka polityki oraz ich modyfikacje, Kielce.
Połowniak-Wawrzonek Dorota (2021), Frazeologizmy i skrzydlate słowa wywodzące się z piosenek oraz modyfikacje tych połączeń (na wybranych przykładach), Kraków.
Połowniak-Wawrzonek Dorota, Rosińska-Mamej Agnieszka (2020), Frazeologizmy i skrzydlate słowa powstałe wskutek oddziaływania filmu, w: W kręgu języka i kultury, red. Marzena Marczewska, Hanna Mijas, Kielce, s. 129–139.
Rychlewski Marcin, oprac. (2006), Absurdy PRL-u. Antologia, Poznań.
Smoleń-Wawrzusiszyn Magdalena (2016), „Nieznośna lekkość bytu” – skrzydlate słowa w retorycznych interpretacjach, „Białostockie Archiwum Językowe”, nr 16, s. 265–283.
Szerszunowicz Joanna (2014), Konotacje intrakulturowych skrzydlatych słów w przekładzie, „Studia Wschodniosłowiańskie”, t. 14, s. 261–279.
Tarsa Jadwiga (1995), Dyskretny urok nagłówka, czyli skrzydlate słowa na łamach dzisiejszej prasy, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego. Filologia Rosyjska”, t. 34, s. 101–107.
Żmigrodzki Piotr (2016), Od „słynnego cytatu” do nieciągłej jednostki języka. O kilku nowszych frazeologizmach „filmowych” w „Wielkim słowniku języka polskiego PAN”, w: Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Geneza dawnych i nowych frazeologizmów polskich, red. Gabriela Dziamska-Lenart, Jarosław Liberek, Poznań, s. 117–134.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Językoznawczej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).