Słowa kluczowe
word
language and speech
diatribe
medicine
anatomy
cure
poison
illnes
physiology
philosophy
philology
Jak cytować
Abstrakt
The article entitled “Lingua by Erasmus of Rotterdam – between physiology, philosophy and philology” is devoted to the treatise “Lingua, Sive, De Linguae usu atque abusu Liber utillissimus” which was originally published in 1525, while in an anonymous Old Polish translation it first appeared in 1542. It represents one of the most important voices in then Europe on the role of language in international social communication. In it issues related to the ethics of language, seen from a theological, philosophical and philological perspective, were taken up by the Rotterdammer, using references to medical and natural sciences. The combination of these areas of knowledge has become the subject of in-depth analysis in the article. The term „tongue”, which is equivocal in meaning, is understood in the treatise as the organ for as well as the process of speaking. As a consequence, the „physiology of language” presented in the Lingua, resulting in an extended lesson in anatomy, eventually moves the discourse into the area of reflection on the importance and role of word both in interpersonal association and in the Christian „galaxy” – the humanitas, as a factor for its integration and guarantor of peace.
Bibliografia
Bibliotheca Erasmiana. Répertoire des oeuvres d’Érasme (1961), ed. Ferdinand van der Haeghen, Nieuwkoop [Holandia].
Derrida Jacques (1993), Farmakon, w: tenże, Pismo filozofii, wybrał i przedm. opatrzył Bogdan Banasiak, Kraków.
Desiderius Erasmus Roterodamus (1974), Opera omnia, recognita et adnotatione critica instructa notisque illustrata, ordinis quarti, tomus primus, ed. Fritz Schalk, Amsterdam [Holandia].
Desiderius Erasmus Roterodamus (1989), Opera omnia recognita et adnotatione critica instructa notisque illustrata, ordinis quarti, tomus primus A, ed. Jan H. Waszink, Amsterdam [Holandia].
Erasmus Roterodamus (1525), Lingua. Opus novum et hisce temporibus aptissimum, I. Froben, Basileae.
Erasmus Roterodamus (1526), Lingua. Opus novum et hisce temporibus aptissimum, H. Vietor: Cracoviae.
Gasbarra Shane (1991), „Lingua quo vadis?” Language and Community in Erasmus’s Lingua, „Viator. Medieval and Renaissance Studies”, vol. 22.
Grześkowiak Radosław (2015), Kiła i muzy. Syfilityczny epizod w twórczości Hieronima Morsztyna, w: Literatura piękna i medycyna,
red. Maciej Ganczar, Piotr Wilczek, Kraków.
Flashar Hellmut (1956), Die medizinischen Grundlagen der Lehre von der Wirkung der Dichtung in der griechischen Poetik, „Hermes”, vol. 84.
Hodges Devon L. (1985), Renaissance Fictions of Anatomy, Amherst [Stany Zjednoczone].
Houdt Toon van (1999), The Governing of the Tongue. Language and Ethics in Erasmus’ „Lingua” (1525) and Burgundia’s „Linguae vitia et remedia” (1631), w: The Emblem Tradition and the Low Countries, eds. Karel Porteman, Marc Van Vaeck, John Manning, Turnhout [Belgia].
Huizinga Johan (1964), Erazm, przeł. Maria Kurecka, wstępem opatrzyła Maria Cytowska, konsultacja naukowa Leszek Kołakowski, Warszawa.
Isidore of Seville. The Medical Writings (1964), an English Translation with an Introduction and Commentary, W. D. Sharpe, „Transactions of the American Philosophical Society”, vol. 54, nr 2.
Księgi, które zową Język, z łacińskiego na polski wyłożony (1542), H. Wietor: Kraków.
Lejman Kazimierz (1969), Zarys historii kiły, „Archiwum Historii Medycyny”, t. 32, z. 2.
Mann Phillips Margaret (1981), Erasmus on the Tongue, „Erasmus of Rotterdam Society Yearbook”, vol. 1, nr 1.
Mazzio Carla (1998), Sins of the Tongue in Early Modern England, „Modern Language Studies”, vol. 28, nr 3/4.
Miechow Matthias de (1521), Chronica Polonorum, H. Vietor, Cracoviae.
Nerczuk Zbigniew (2012), „Pochwała Heleny” Gorgiasza z Leontinoi, „Studia Antyczne i Mediewistyczne”, nr 10.
O’Rourke Boyle Marjorie (1977), Erasmus on Language and Method in Theology, Toronto.
Plutarch (2005), Moralia. Wybór pism filozoficzno-popularnych, przeł. i oprac. Zofia Abramowiczówna, Wrocław.
Quétel Claude (1991), Niemoc z Neapolu, czyli historia syfilisu, przeł. Zofia Podgórska-Klawe, Wrocław.
Schoeck Richard J. (1993), Erasmus and Luther: On the Freedom of the Will, w: tenże, Erasmus of Europe. The Prince of Humanists 1501-1536, Edinburgh [Szkocja].
Sawday Jonathan (1995), The Body Emblazoned. Dissection and the Human Body in Renaissance Culture, London [Wielka Brytania].
Tragicorum Graecorum Fragmenta (1889), rec. A. Nauck, Lipsiae. Trinkaus Charles E. (1970), In Our Image and Likeness. Humanity and Divinity in Italian Humanist Thought, Chicago [Stany Zjednoczone].
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalają na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych od 2016 roku w „Poznańskich Studiach Polonistycznych. Serii Literackiej” pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa – obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych – utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2016 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).