Natura i cel pokuty w irlandzkich księgach pokutnych z V i VI wieku
PDF (Język Polski)

Mots-clés

grzech
pokuta
post
modlitwa
nawrócenie
przebaczenie
miłosierdzie
księgi pokutne

Comment citer

Kwiatkowski, D. (2022). Natura i cel pokuty w irlandzkich księgach pokutnych z V i VI wieku. Poznańskie Studia Teologiczne, 42, 97–109. https://doi.org/10.14746/pst.2022.42.06

Résumé

Artykuł ukazuje cel i naturę pokuty w najstarszych irlandzkich księgach pokutnych pochodzących z przełomu V i VI wieku. Na Wyspach Brytyjskich narodziła się nowa forma pokuty nazwanej potem „pokutą taryfikowaną”. W odróżnieniu od pokuty praktykowanej na kontynencie europejskim była ona powtarzalna. Penitencjały zawierające listę grzechów i praktyki pokutne, które trzeba było podjąć, by uzyskać rozgrzeszenie, ukazują również cel i naturę pokuty. Jej istotą było zerwanie z grzechem i nawrócenie serca. Początkiem nawrócenia było uznanie popełnionego grzechu, pokorne przyjęcie i wypełnienie pokuty. Nawrócenie przywracało jedność z Bogiem i wspólnotą kościelną. Wielkość pokuty za popełnione grzechy zależała od stanu, niekiedy majątku, osoby popełniającej grzech. Najsurowsze pokuty, w celu uzyskania przebaczenia grzechu, musieli odbywać duchowni, gdyż uważano ich za osoby będące najbliżej Boga i w związku z tym to oni powinni dawać autentyczne świadectwo wiary i miłości. Starożytne irlandzkie księgi pokutne nie znały grzechów nieodpuszczalnych. Jedynie odmowa przez człowieka podjęcia pokuty sprawiała, że nie mógł on uzyskać przebaczenia grzechów.

https://doi.org/10.14746/pst.2022.42.06
PDF (Język Polski)

Références

Canones S. Patricio adscripti, Mansi VI, 521-528; Wilkins 6-7, tłum. B. Frontczak: Kanony przypisywane św. Patrykowi, w: Księgi pokutne (Synody i Kolekcje Praw, t. 5), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras SJ, ŹMT 58, Kraków 2011, s. 7*-8*.

Excerpta de Libro Davidis (ca. 500-566), Wasserschleben, 101-102; Haddan, 118-120; Schmitz I, 492-493; Bieler; Ciprotti, tłum. J. Łukaszewska-Haberko, H. Pietras: Wypisy z Księgi Dawida (ok. 500-566), w: Księgi pokutne (Synody i Kolekcje Praw, t. 5), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras SJ, ŹMT 58, Kraków 2011, s. 9*-11*.

Kwiatkowski D., Rzeczywistość grzechu i praktyki pokutne w „Paenitentiale Vigilanum (albeldense)”, „Liturgia Sacra” 18(2012)1, s. 113-126.

Martimort A. G., La Chiesa in preghiera. I sacramenti, t. 3, Brescia 1987.

Nadolski B., Liturgika. Sakramenty, sakramentalia, błogosławieństwa, t. III, Poznań 1992.

Poenitentiale Cummaeni (saec. VII), Zettinger, Mainz 1902, 505-523; Bieler, 108-134, tłum. A. Baron, J. Łukaszewska-Haberko, H. Pietras: Księga pokutna Kummeana (VII wiek), w: Księgi pokutne (Synody i Kolekcje Praw, t. 5), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras SJ, ŹMT 58, Kraków 2011, s. 70*-85*.

Paenitentiale Sancti Columbani (ca. 543-615), (J. Laporte, Le Penitentiel de Saint Colomban. Introduction et édition critique), Monumenta Christiana Selecta 4, Tournai, Desclée 1958; cf. Bieler 96-106, tłum. S. Kalinkowski: Księga pokutna św. Kolumbana (ok. 543-615), w: Księgi pokutne (Synody i Kolekcje Praw, t. 5), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras SJ, ŹMT 58, Kraków 2011, s. 31*-37*.

Poenitentiale Vinniani (Finnian) (ante 550), Wasserschleben 108-119; L. Bieler 74-94; P. Ciprotti 8-16, tłum. A. Baron, J. Łukaszewska-Haberko, H. Pietras: Księga pokutna Finniana (przed 550), w: Księgi pokutne (Synody i Kolekcje Praw, t. 5), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras SJ, ŹMT 58, Kraków 2011, s. 14*-24*.

Praefatio Gildae de poenitentia (s. VI), Wasserschleben 105-108; Haddan 113-115; Smitz I, 496-497; Bieler 60-65; Ciprotti 19-21, tłum. J. Łukaszewska-Haberko, H. Pietras: Wstęp Gidasa o pokucie (w. VI), w: Księgi pokutne (Synody i Kolekcje Praw, t. 5), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras SJ, ŹMT 58, Kraków 2011, s. 27*-30*.

Santantoni A., Riconciliazione in Roma nell’Occidente non romano, w: Scientia Liturgica. Sacramenti et Sacramentali, red. A. J. Chupungco, t. 4, Casale Monferrato 1984, s. 143-175.

Sinodus Luci Victoriae (ca. 569), Wasserschleben 104; Haddan 118; Schmitz I, 494; Bieler 68; Ciprotti 19, tłum. J. Łukaszewska-Haberko, H. Pietras: Synod w Lucus Victoriae (ok. 569), w: Księgi pokutne (Synody i Kolekcje Praw, t. 5), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras SJ, ŹMT 58, Kraków 2011, s. 25*-26*.

Synodus Aquilonalis (ca. 519), Wasserschleben 103; Haddan 117; Schmitz I., 493-494; Bieler 66; Ciprotti 18, tłum. J. Łukaszewska-Haberko, H. Pietras: Synod Północnej Brytanii (ok. 519), w: Księgi pokutne (Synody i Kolekcje Praw, t. 5), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras SJ, ŹMT 58, Kraków 2011, s. 12*-13*.

Synodus S. Patrici, etc. In Hibernia (456) Incipit, Mansi VI, 513; Wilkins 2; Bieler 54; Ciprotti 37, tłum. B. Frontczak: Synod św. Patryka, itd. w Irlandii (456), w: Księgi pokutne (Synody i Kolekcje Praw, t. 5), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras SJ, ŹMT 58, Kraków 2011, s. 2*-6*.

Virgulin S., Peccato, w: Nuovo Dizionario di Teologia Biblica, red. P. Rossano, G. Ravasi, A. Girlanda, Cinisello Balsamo (Milano) 1988, s. 1122-1140.

Visentin P., Penitenza, w: Nuovo Dizionario di Liturgia, red. D. Sartore, A. M. Triacca, Milano 1993, s. 989-1009.

Vogel C., Il peccatore e la penitenza nel medioevo. Il edizione italiana riveduta e ampliata a cura di Clara Achille Cesarini, Torino 1988.

Wprowadzenie, w: Księgi pokutne (Synody i Kolekcje Praw, t. 5), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras SJ, ŹMT 58, Kraków 2011, s. XV-XX.