Abstrakt
The paper reflects on the concept of culture from the perspective of those who’ve experienced the cataclysms of the 20th and 21st centuries. The author poses questions about the current experience of the pandemic to verify the “usefulness” of the dominant cultural patterns. The author analyses the particular war experiences of Czesław Miłosz in Warsaw (Legends of Modernity) and Józef Czapski in a prisoner-of-war camp (Proust in Griazowiec). At the center of their traumatic experience is the process of seeking salvation through cultural gestures. The experience of war reveals both the strength and weakness of the fundamental version of culture. The article ends with a question about
the topicality of this experience and the upholding power of modern culture.
Bibliografia
Antropologia doświadczenia. Z epilogiem Clifforda Geertza, red. V.W. Turner, E.M. Bruner, przekład E. Klekot, A. Szurek, Kraków 2011.
Bloom H., Zachodni kanon. Książki i szkoła wieków, przekład B. Baran i M. Szczubiałka, Warszawa 2019.
Błoński J., Miłosz C., Listy 1958–1997, zebrał, przepisał i opatrzył przypisami A. Puchejda, Gdańsk 2019.
Booth W., The Company We Keep: An Ethics of Fiction, Berkeley 1988.
Burke P., Historia kulturowa. Wprowadzenie, przekł. J. Hunia, Kraków 2012.
Choynowski P., Herbert i jego tłumacz, „Postscriptum Polonistyczne” 2012, nr 1.
Czapski i krytycy. Antologia tekstów, wybór i oprac. M. Kitowska-Łysiak, M. Ujma, Lublin 1996.
Czapski J., Czytając, wybrał, opracował i wstępem poprzedził J. Zieliński, Kraków 2015.
Czapski J., Na nieludzkiej ziemi, Warszawa 1990.
Czapski J., Patrząc, wybór, przedmowa i posłowie J. Pollakówna, Kraków 2016.
Czapski J., Wspomnienia starobielskie, Rzym 1945.
Czapski J., Wyrwane strony, red. B. Toruńczyk, przypisy M. Nowak-Rogoziński, „Zeszyty Literackie”, Warszawa 2010.
Domańska E., Historia egzystencjalna, Warszawa 2012.
Domańska E., Historia ratownicza, „Teksty Drugie” 2014, z. 5.
Droit R.-P.. Wielkie doświadczenie, przeł. R. Ryziński, „Teksty Drugie” 2006, z. 3.
Eagleton T., Po co nam kultura, przełożył A. Górny, Warszawa 2012.
Eliot T.S., Uwagi ku definicji kultury, przekład J. Rybski, Kraków 2016.
Foucault M., Kim jest autor?, [w:] tegoż, Powiedziane, napisane. Szaleństwo i literatura, wybrał i opracował T. Komendant, posłowie M.P. Markowski, Warszawa 1999.
Franaszek A., Miłosz. Biografia, Kraków 2012.
Granit i tęcza. Dzieła i osobowość Józefa Czapskiego, red. A. Pilch, A. Włodarczyk, Kraków 2019.
Herling-Grudziński G., Dziennik pisany nocą 1984–1988, Warszawa 1996.
Inglis F., Kultura, przekład M. Stolarska, Warszawa 2007.
Janion M., Do czego dążyć?, „Książki. Magazyn do czytania” 2020, nr 2.
Jarmuszkiewicz A., Tropy Prousta. Problem recepcji literackiej w literaturze polskiej po 1945 roku, Kraków 2019.
Jenks C., Kultura, przeł. W. Burszta, Poznań 1999.
Karpeles E., Prawie nic. Józef Czapski. Biografia malarza, przełożył M. Fedyszak, Warszawa 2018.
Kowalczyk A.S., Kryzys świadomości europejskiej w eseistyce polskiej lat 1945–1977 (Vincenz – Stempowski – Miłosz), Warszawa 1990.
Kudyba W., Święty Hieronim i Pan Cogito, <https://herbertguru.wordpress.com/2014/10/20/wojciech-kudyba-swiety-hieronim-pan-cogito/> [dostęp: 10.01.2021].
Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw, red. L.E. Harrison, S.P. Huntington, przeł. S. Dymczyk, Poznań 2003.
Kultura masowa, wybór, przekład, przedmowa C. Miłosz, komentarz J. Szacki, Kraków 2002.
Lacoue-Labarth P., Poezja jako doświadczenie, przekład J. Margański, Gdańsk 2004.
Leavis F.R., The Great Tradition, London 1948.
Maritain J., Sztuka i mądrość, przeł. K.K. Górscy, Warszawa 2001.
Miłosz Cz., Legendy nowoczesności, Kraków 2009.
Miłosz Cz., Metafizyczna pauza, Kraków 1995.
Miłosz Cz., Rodzinna Europa, Kraków 1994.
Miłosz Cz., Wiersze wszystkie, Kraków 2018.
Miłosz Cz., Zaczynając od moich ulic, Paryż 1985.
Miłosz Cz., Ziemia Ulro, Warszawa 1982.
Miłosz Cz., Życie na wyspach, Kraków 1997.
Nussbaum M., Love’s Knowledge. Essays on Philosophy and Literature, Oxford 1990.
Nycz R., Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura, Warszawa 2012.
Popiel M., Praktykowanie uważności i kultura ascezy. O Józefie Czapskim, „Pamiętnik Literacki” 2019, nr 4.
Sieroń-Galusek D., Moment osobisty. Stempowski, Czapski, Miłosz, Katowice 2013.
Sontag S., Przeciw interpretacji i inne eseje, przeł. M. Pasicka, A. Skucińska, D. Żukowski, Kraków 2018.
Steiner G., W zamku Sinobrodego. Kilka uwag w kwestii przedefiniowania kultury, tłum. O. Kubińska, Gdańsk 1993.
Tischner Ł., Sekrety manichejskich trucizn. Miłosz wobec zła, Kraków 2001.
Williams R., Culture and Society. Coleridge to Orwell, London 1958.
Zieliński J., Józef Czapski. Krótki przewodnik po długim życiu, Warszawa 1997.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).