Słowa kluczowe
W;t
John Donne
good death
cancer
drama
film
Jak cytować
Abstrakt
As death returned to make its mark on the world with the COVID-19 pandemic and, consequently, resurfaced in the social imaginary, we have found ourselves once again full-throatedly asking questions about what it means to die well. These issues lie at the heart of W;t, an American play penned in the early 1990s by Margaret Edson, which could be situated alongside other fictional and true stories that “provide social scripts for dying” (Knox). The play might also be viewed as a modern reference to the medieval tradition of ars bene moriendi and the morality plays linked with that tradition in a symbiotic, synergistic manner. The essay attempts to demonstrate that the meaning underlying Edson’s play (and its television adaptation of 2001) derives primarily from its grappling with the subject of human’s agency in the face of the inevitable. In its close reading of the play, the essay moves between the text, first published in print in 1999, and the screen, to best tap into the interpretive potential of comparing the drama and its film adaptation.
Bibliografia
Ariès Ph., Western Attitudes toward Death from the Middle Ages to the Present, trans. P.M. Ranum, Marion Boyars, London 1994.
Belling C., Begin with a Text: Teaching the Poetics of Medicine, “Journal of Medical Humanities” Dec 2013, vol. 34, no. 4, pp. 481–491, DOI: 10.1007/s10912-013-9246-4.
Błasiak E., The Morality Play Revisited in Margaret Edson’s Wit, “Anglica Wratislaviensia” 2015, issue 53, pp. 15–24.
Bregman B., Blame the Scholar, Not the Discipline, “The Lancet” 6 Mar 1999, vol. 353, pp. 851–852, DOI: 10.1016/S0140-6736(05)76680-0.
Brown M.W., The Runaway Bunny, Harper and Row, New York 1942.
Cohen C., Margaret Edson’s Wit: An Audience Guide, “Madison Repertory Theatre” 21 Aug 2000, faculty.smu.edu/tmayo/witguide.htm.
Czaja D., ‘Biała prawda myśli:’ Elegia szpitalna, [in:] idem, Gramatyka bieli: Antropologia doświadczeń granicznych, Wydawnictwo Pasaże, Kraków 2018, pp. 181–213.
First published: “Kwartalnik Filmowy” 2016, issue 96, pp. 64–83.
Deloney L.A., Graham C.J., Wit: Using Drama to Teach First-year Medical Students about Empathy and Compassion, “Teaching and Learning in Medicine” 2003, vol. 15, no. 4, pp. 247–251, DOI: 10.1207/S15328015TLM1504_06.
DeShazer M.K., Fractured Borders: Women’s Cancer and Feminist Theatre, “National Women’s Studies Association Journal” Summer 2003, vol. 15, no. 2, pp. 1–26.
Edson M., W;t: A Play, Faber and Faber, New York 1999.
Felman Sh., Laub D., Testimony: Crises of Witnessing in Literature, Psychoanalysis, and History, Routledge, New York 1992.
Fernández Morales M., Foucauldian Biopower in Contemporary Anglo-American Theater: Margaret Edson and Nell Dunn, “Bells: Barcelona English Language and Literature Studies” Jan 2007, vol. 15, www.raco.cat/index.php/Bells/article/view/82963.
Foucault M., The Birth of the Clinic, trans. A.M. Sheridan, Routledge, London, New York 2003.
Garnder H., Introduction, “The Metaphysical Poets”, ed. Helen Gardner, Penguin, London 1957.
Głąb A., Człowiek i medycyna w sztuce Margaret Edson Dowcip, “Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2019, vol. 28, no. 1, pp. 33–51, DOI: 10.24425/pfns.2019.126633.
Gottlieb Ch.M., Pedagogy and the Art of Death: Reparative Readings of Death and Dying in Margaret Edson’s Wit, “Journal of Medical Humanities” 2018, vol. 39, no. 3, pp. 325–336, DOI: 10.1007/s10912-015-9365-1.
Henley A., The Patient as Text: Literary Scholarship and Medical Practice in Margaret Edson’s Wit, “American Medical Association Journal of Ethics” Sep 2015, vol. 17, no. 9, pp. 858–864, DOI: 10.1001/journalofethics.2015.17.9.imhl1-1509.
Iannone C., Donne Undone, “First Things” 2000, www.firstthings.com/article/2000/02/donne-undone.
Jones Th., Ending in Wonder: Replacing Technology with Revelation in Margaret Edson’s W;t, “Perspectives in Biology and Medicine” Summer 2007, vol. 50, no. 3, pp. 395–409, DOI: 10.1353/pbm.2007.0031.
Klaver E., A Mind-Body-Flesh Problem: The Case of Margaret Edson’s Wit, “Contemporary Literature” Dec 2004, vol. 45, no. 4, pp. 659–683, DOI: 10.1353/cli.2005.0007.
Knox S.L., Death, Afterlife, and the Eschatology of Consciousness: Themes in Contemporary Cinema, “Mortality” Aug 2006, vol. 11, no. 3, pp. 233–252, DOI: 10.1080/13576270600775007.
Lamont R.C., Coma Versus Comma: John Donne’s Holy Sonnets in Edson’s WIT, “The Massachusetts Review” Winter 1999, vol. 40, no. 4, pp. 569–575.
Lewis P.R., The Wisdom of Wit in the Teaching of Medical Students and Residents, “Family Medicine” Jun 2005, vol. 36, no. 6, pp. 396–398.
Lorenz K.A., Steckart M.J., Rosenfeld K.E., End-of-life Education Using the Dramatic Arts: The Wit Educational Initiative, “Academic Medicine: Journal of the Association of American Medical Colleges” 2004, vol. 79, no. 5, pp. 481–486, DOI: 10.1097/00001888-200405000-00020.
Marcum J.A., Care and Competence in Medical Practice: Francis Peabody Confronts Jason Posner, “Medicine, Heath Care and Philosophy” May 2011, vol. 14, no. 2, pp. 143–153, DOI: 10.1007/s11019-010-9257-0.
Marks P., Science and Poetry Face Death in a Hospital Room, “New York Times” 18 Sep 1998, Section E, p. 3.
Martini A., Playwright in Spite of Herself, “American Theatre” Oct 1999, vol. 16, no. 8, pp. 22–25.
Ojrzyńska K., Doctor-Patient Communication and the Contemporary Biopolitics of Disposability in Margaret Edson’s Wit, “Hungarian Journal of English and American Studies” 2016, vol. 22, no. 2, pp. 289–304.
Potter R., The English Morality Play: Origins, History and Influence of a Dramatic Tradition, Routledge and Kegan Paul, London 1975.
Ratajczakowa D., Galeria gatunków widowiskowych, teatralnych i dramatycznych, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2015.
Rimmon-Kenan Sh., Margaret Edson’s Wit and the Art of Analogy, “Style” 2006, vol. 40, no. 4, pp. 346–356.
Rokotnitz N., Between Faulty Intellects and Failing Bodies: An Economy of Reciprocity in Wit and 33 Variations, Affective Performance Cognitive Science: Body, Brain and Being, ed. N. Shaughnessy, Bloomsbury, London 2013, pp. 117–131.
Rossiter K., Bearing Response-Ability: Theater: Ethics and Medical Education, “Journal of Medical Humanities” 2012, vol. 33, no. 1, pp. 1–14, DOI: 10.1007/s10912-011-9162-4.
Sontag S., Illness as Metaphor, Farrar, Straus and Giroux, New York 1978.
Sykes J.D., Wit, Pride and the Resurrection: Margaret Edson’s Play and John Donne’s Poetry, “Renascence” Winter 2003, vol. 55, no. 2, pp. 163–174, DOI: 10.5840/renascence200355222.
Vanhoutte J., Cancer and the Common Woman in Margaret Edson’s W;t, “Comparative Drama” Fall/Winter 2002–03, vol. 36, nos. 3–4, pp. 391–410, DOI: 10.1353/cdr.2002.0031.
Wilkinson S., Kitzinger C., Women and Health, Feminist Perspectives, Taylor and Francis, London 1994.
Wit, directed by M. Nichols, produced by S. Bosanquet for Avenue Pictures Production (Los Angeles), performances by E. Thompson, Ch. Lloyd, A. McDonald, E. Atkins, HBO Home Video, New York 2001.
Woolf V., On Being Ill, “The New Criterion” Jan 1926, vol. 4, no. 1, pp. 32–45.
Wriglesworth Ch., Theological Humanism as Living Praxis: Reading Surfaces and Depth in Margaret Edson’s Wit, “Literature and Theology” Jun 2008, vol. 22, no. 2, pp. 210–222, DOI: 10.1093/litthe/frm052.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).