Słowa kluczowe
postkolonializm
obraz Murzyna w literaturze
symboliczna antropofagia
performans
Jak cytować
Abstrakt
The article presents an interpretation of texts published in 1923 as a collection of translated African poetry, which was in fact a literary mystification. The concepts of postcolonial criticism are used to analyze some racial stereotypes that have been updated by the authors of the performance and to demonstrate how they project their own ideas of regionalism and primitivism on the characters in their poems, thereby committing an act of symbolic anthropophagyBibliografia
J. Tuwim, Pegaz dęba czyli Panopticum poetyckie, Warszawa
, s. 266-267.
S. Fish, Jak rozpoznać wiersz, gdy się go widzi, przeł. A. Grzeliński, przekład przejrzał A. Szahaj, [w:] tenże, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, red. A. Szahaj,
wstęp do polskiego wydania R. Rorty, przedmowa A. Szahaj, Krakow 2002, s. 8
B. Cendrars, Antologia murzyńska, przeł. A. Włoczewska, posł. W. Prochnicki, Kraków 2011.
A. Loomba, Kolonializm/Postkolonializm, przeł. N. Bloch, Poznań 2011, s. 90.
H.K. Bhabha, Mimikra i ludzie. O dwuznaczności dyskursu kolonialnego, [w:]
H.K. Bhabha, Miejsca kultury, przeł. T. Dobrogoszcz, Krakow 2010, s. 79-88.
E. W. Saida, Orientalizm, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Poznań 2005.
A. Hanson, Kreowanie Maorysa: wynalazek kultury i jego logika, przeł. J. Schmidt, [w:] Amerykańska antropologia postmodernistyczna, red. M. Buchowski, Warszawa 1999.
P. Zajas, Postkolonialne imaginarium południowoafrykańskie literatury polskiej i niderlandzkiej, Poznań 2008.
E. Zegadłowicz, Niam niam. Antologia poezji murzyńskiej, przeł. E. Kozikowski,
E. Zegadłowicz, kartę tytułową, godło Czartaka, exlibris i winiety wykonał E. Porządkowski, Wadowice 1923, przedruk Bielsko-Biała 1985.
rimitivism and Twentieth-Century Art. A Documentary History, eds J. Flam, M. Deutch, Preface and Introduction J. Flam, Berkeley 2003.
H. Schreiber, Koncepcja „sztuki prymitywnej”. Odkrywanie, oswajanie i udomowienie Innego w świecie Zachodu, Warszawa 2012, s. 163, 164.
J. Franco, The Modern Culture of Latin America. Society and the Artist, London 1967, s. 103, cyt. za: R.L. Jackson, Postać Czarnego w literaturze latynoamerykańskiej, przeł. M. Chmielewska-Szlajfer, Wrocław 1985, s. 71.
Sieglinde Lemke Primitivist Modernism. Black Culture and the Origins of Transatlantic Modernizm, New York 1998.
G. Gazda, Funkcja prytmitywu i egzotyki w literaturze międzywojennej, [w:] Problemy literatury polskiej lat 1890–1939, seria I, red. H. Kirchner, Z. Żabicki, Wrocław
J. Prokop, Prymitywizm w kręgu Czartaka, [w:] Problemy literatury polskiej lat 1890–1939; A. Wojtowicz, „Mówienie o Murzynach”. Futurystyczne wizje egzotyzmu, [w:] Studia postkolonialne nad kulturą i cywilizacją polską, red. K. Stępnik, D. Trześniowski, Lublin 2010,
E. Zegadłowicz, I jeszcze słów kilka, „Ponowa” 1921, nr 1.
E. Zegadłowicz, Słowo wstępne, „Czartak” 1928, nr 3.
Pan na Gorzeniu. Życie i tworczość Emila Zegadłowicza, Kielce 2005.
K. Szewczyk-Haake, Poezja Emila Zegadłowicza wobec światopoglądu i estetycznego projektu ekspresjonizmu, Kraków 2008.
E. Kozikowski, E. Zegadłowicz, O poezji murzyńskiej, „Republika” 1923, nr 35, cyt.
za: M. Wojcik, Pan na Gorzeniu…, s. 130.
<http://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Niam-Niam>,
dostęp 13.04.2012.
J. Petherick, Egypt, the Soudan and Central Africa, London 1861.
Carlo Piaggia’s „Account of the Niam-Niam” communicated by the Marchese O. Antinori
to the Bolletino, „Italian Geographical Society” 1868.
G.A. Schweinfurth, The Heart of Africa. Three Years’ Travels and Adventures in the Unexplored Regions of Central Africa from 1868 to 1871, transl. E.E. Feewer, Introduction W. Reade, London 1874 (pierwodruk Leipzig 1874).
E.E. Evans-Pritchard, Zande Cannibalism, [w:] tenże, The Position of Women in Primitive Societies and Other Essays in Social Anthropology, London 1965.
Czary, wyrocznie i magia u Azande. Wersja skrocona, przeł. S. Szymański, wstęp J. Tokarska-Bakir, Warszawa 2008.
W. Arens, Mit ludożercy. Antropologia i antropofagia, przeł. W. Pessel, wstęp i redakcja naukowa M. Radkowska-Walkowicz, Warszawa 2010, s. 124.
G.A. Schweinfurth, The Heart of Africa…, vol. II, Chapter XIII: The Niam- -Niam.
E. Kozikowski, Portret Zegadłowicza bez ramy. Opowieść biograficzna na tle wspomnień osobistych, Warszawa 1966.
D. Świerszczyńska, Mistyfikacja literacka, „Pamiętnik Literacki” 1989, z. 2, s. 154.
Henryk Markiewicz (Mistyfikacje i fałszerstwa literackie w Polsce, [w:] tenże, Zabawy literackie, wyd. II znacznie rozszerzone, Kraków 1998.
J. Łann, Litieraturnaja mistifikacyja, Moskwa 1930.
B. Śniecikowska, „Nuż w uhu”? Koncepcje dźwięku w poezji polskiego futuryzmu, Wrocław 2008, rozdział „FUJarecko mOJa – graJ – Strategie „folkloryzacji” poezji Futurystycznej.
A. Stern, Peru, [w:] Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, wstęp i komentarz, Z. Jarosiński, wybór i przygotowanie tekstów H. Zaworska, Wrocław 1978, BN 230 I.
Czartaka. Zob. G. Ratajewicz, „Powsinogi beskidzkie” a ekspresjonizm, [w:] Szkice o tworczości Emila Zegadłowicza, red. Z. Andres, Rzeszow 1985, s. 65.
K. Szewczyk-Haake, Poezja Emila Zegadłowicza wobec światopoglądu i estetycznego projektu ekspresjonizmu,
A. Loomba, Kolonializm/Postkolonializm, s. 94-95.
B. Jasieński, Pieśń o głodźe, [w:] tenże, Poezje zebrane, oprac. B. Lentas, Gdańsk
M. Zięba, Wokół ludowości w poezji Emila Zegadłowicza, [w:] Szkice o tworczości Emila Zegadłowicza; J. Prokop, Prymitywizm w kręgu Czartaka.
E. Zegadłowicz, Ballada o powsinodze beskidzkim druciarzu kuternodze, o duszkach garczych i lipowym kwieciu, [w:] tenże, Wybor poezji, wybor iwstęp I. Maciejewska,
Warszawa 1987.
E. W. Said (Kultura i imperializm, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Kraków 2009, s. 178.
W. Arens, Mit ludożercy…; R. Fernandez Retamar, Kaliban i inne eseje, przeł. H. Czarnocka, Krakow–Wrocław 1983.
S. Slemon, Bones of Contention. Post-colonial Writing and the ‘Cannibal’ Question, [w:] Literature and the Body, ed. A. Purdy, Amsterdam– Atlanta 1992.
M. Arpad Kowalski, Kolonie Rzeczpospolitej, Warszawa 2005
O. de Andrade, Manifest kanibalistyczny, przeł. G. Jankowicz, „Format P” 2009,
nr 9, s. 53.
M. Tramer, Literatura i skandal. Na przykładzie okresu międzywojennego, Katowice 2000.
M. Tramer, Sprawa Zegadłowicza, [w:] tenże, Rzeczy wstydliwe, a nawet mniej ważne, Katowice 2007.
L. Venuti, Przekład, wspolnota, utopia, przeł. M. Heydel, [w:] Wspołczesne teorie
przekładu. Antologia, red. P. Bukowski, M. Heydel, Krakow 2009.
M. Linke, Narzędzie (de)kolonizacji – specyfika przekładu i rola tłumacza
w kontekście postkolonialnym, [w:] Studia postkolonialne w literaturoznawstwie i kulturoznawstwie anglojęzycznym, red. M. Buchholtz, Toruń 2009.
E.R.P. Viera, Liberating Calibans. Readings of Antropofagia and Haroldo de
Campos’ Poetics of Transcreation, [w:] Post-Colonial Translation. Theory and Practice, eds S. Bassnett, H. Trivedi, London–New York 1999.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).