Słowa kluczowe
awangarda
recepcja
Jak cytować
Abstrakt
This paper analyzes different paths of the development of both the movement and the notion of concrete poetry in three linguistic regions. The German-language konkrete Dichtung turns out to usually denote the original, historical shape of the movement, which was partly created in German- speaking countries and which has been treated as a literary phenomenon. The Englishlanguage term concrete poetry is a much broader category which also encompasses visual poetry and avant-garde texts that are distant from the sources of concretism in its early form. The Polish understanding of ‘poezja konkretna’ [concrete poetry] was influenced by both German- and English- language books and by the movement’s regional version, which appeared in Poland as late as in the 1970s. The selected linguistic areas allowed the author to show three basic ways of thinking about concretism, i.e. about its initial, international, and regional versions.Bibliografia
Concrete Poetry: A World View, ed. M.E. Solt, Bloomington 1968.
An Anthology of Concrete Poetry, ed. E. Williams, New York 1967, s. v-vii.
Prąd międzynarodowy: G. Gazda, Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku, Warszawa 2000, s. 462.
V. Pineda, Speaking about Genre: The Case of Concrete Poetry, „New Literary History” 1995, nr 2.
J. Drucker, Experimental, Visual, and Concrete Poetry: A Note on Historical Context and Basic Concepts, [w:] Experimental – Visual – Concrete: Avant-Garde Poetry Since the 1960s, eds D. Jackson, J. Drucker, E. Vos, Amsterdam– Atlanta: GA 1996, s. 39. Intermedia: D. Higgins, Intermedia, „Leonardo” 2001, nr 34
M. Dawidek-Gryglicka, Historia tekstu wizualnego. Polska po 1967 roku, Kraków–Wrocław 2012.
Grafika: J. Hollander, Vision and Resonance: Two Senses of Poetic Form, New Haven–London 1985, s. 266.
H. Hartung, Experimentelle Literatur und konkrete Poesie, Göttingen 1975.
E. Gomringer, vorwort, [w:] konkrete poesie. deutschsprachige autoren. anthologie, hrsg. E. Gomringer, Stuttgart 2009 [1972], s. 5.
P. Bürger, Avant-Garde and Neo-Avant- Garde: An Attempt to Answer Certain Critics of „Theory of the Avant-Garde”, przeł. B. Brandt, D. Purdy, „New Literary History” 2010, nr 4.
E. Gomringer, konkrete dichtung, [w:] tenże, theorie der konkreten poesie. texte und manifeste 1954–1997, posłowie K. Riha, Wien 1997.
J. Jarniewicz, Tłumacze na urlop!, „Literatura na Świecie” 2006, nr 11/12, s. 56
Als Stuttgart Schule machte. Ein Internet-Reader, hrsg. R. Döhl, J. Auer, F.W. Block (od 2005) <http://www.stuttgarter-schule.de/stutt60.htm>, dostęp: 29.01.2012.
German Poetry in Transition 1945–2000, red. i przekł. Ch. Mein, Hannover 1999, s. 2-16;
H. Hiebel, Das Spektrum der modernen Poesie. Interpretationen deutschsprachiger Lyrik 1900–2000 im internationalen Kontext der Moderne, Würzburg 2006, s. 172-189.
Ch. Mein, Introduction, [w:] German Poetry in Transition 1945–2000.
O. Herwig, Wortdesign. Eugen Gomringer und die Bildende Künst, München 2001, s. 113-122.
max bill: typografie – reklame – buchgestaltung: typography – advertsing – book design, przeł. J. Walker, R. Thomas, Zürich 1999; Ch. Mein, Introduction, s. 8.
Ch. Bezzel, Concrete Poetry, [w:] German and European Poetics after the Holocaust. Crisis and Creativity, eds G. Hofmann, R. Magshamhráin, M. Pajević, M. Shields, Rochester:
NY 2011.
A.K. Schaffner, How the Letters Learnt to Dance: On Language Dis-section in Dadaist, Concrete and Digital Poetry, [w:] Avant-Garde/Neo-Avant-Garde, ed. D. Scheunemann, Amsterdam–New York 2005, s. 159.
E. Gomringer, theorie der konkreten poesie...; „konkrete poesie / poesia concreta”. 16 H. Heissenbüttel, einleitung, [w:] E. Gomringer, worte sind schatten: die konstellationen
–1968, hrsg. H. Heissenbüttel, Reinbek bei Hamburg 1969.
H. Friedrich, Struktura nowoczesnej liryki: od połowy XIX do połowy XX wieku, przekł., wstęp E. Feliksiak, Warszawa 1978, s. 30.
H. Gappmayr, zeichen IV. visuelle gedichte, Karlsruhe 1970.
J.M. Tolman, The Context of a Vanguard: Toward a Definition of Concrete Poetry, „Poetics Today” 1982, nr 3.
T. Kopfermann, Konkrete Poesie: Fundamentalpoetik und Textpraxis einer Neo-Avantgarde, Frankfurt am Main 1981.
M. Perloff, Unoriginal Genius. Poetry by Other Means in the New Century, Chicago–London 2010, s. 56-58.
Widzieć/wiedzieć. Wybór najważniejszych tekstów o dizajnie, red. P. Dębowski, J. Mrowczyk, Kraków 2011, s. 47-65.
J. Drucker, The Visible Word. Experimental Typography and Modern Art, 1909–1923, Chicago–London 1996, s. 238-245.
A.K. Schaffner, Inheriting the Avant-Garde: On the Reconciliation of Tradition and Invention in Concrete Poetry, [w:] Neo-Avant-Garde, eds D. Hopkins, A.K. Schaffner, Amsterdam 2006, s. 109-111.
D. Kessler, Untersuchungen zur Konkreten Dichtung. Vorformen – Theorien – Texte, Hain–Meisenheim am Glan 1976; T. Kopfermann, Konkrete Poesie: Fundamentalpoetik und Textpraxis einer Neo-Avantgarde; W. Haas, Sprachtheoretische Grundlagen der konkreten Poesie, Stuttgart 1990.
M. Bense, Konkrete Poesie, „Sprache im technischen Zeitalter” 1965, nr 15
konkrete poesie: deutschsprachige autoren: anthologie; visuelle poesie. anthologie, hrsg. E. Gomringer, Stuttgart 2006 [1996].
Theoretische Positionen zur konkreten Poesie: Texte und Bibliographie, hrsg. T. Kopfermann, Tübingen 1974.
Concerning concrete poetry, eds B. Cobbing, P. Mayer, London 1978.
J. Drucker, Visual Poetics: An International View, „boundary 2” 1999, nr 26 (1), s. 100.
D. Higgins, Pattern Poetry: Guide to an Unknown Literature, Albany 1987, s. vii. ; D. Higgins, Horizons. The Poetics and Theory of the Intermedia, Carbondale– Edwardsville 1984, s. 33-35.
K.P. Dencker, From Concrete to Visual Poetry, with a Glance into the Electronic Future, przeł. H. Polkinhorn, Light and Dust Mobile Anthology of Poetry, 2000, <http://www.thing.
net/~grist/l&d/dencker/denckere.htm>, dostęp: 15.10.2011.
K.P. Dencker, Optische Poesie. Von den prähistorischen Schriftzeichen bis zu den digitalen Experimenten der Gegenwart, Berlin– New York 2011.
W. Bohn, Reading Visual Poetry, Madison–Teaneck 2011, s. 119-140.
G. Gazda, Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku.
P. Garnier, Deutschland, eine Frühlingsreise, przeł. I. Garnier, Rehau 2005, s. 34.
S. Mukai, Zur Situation visueller Poesie in Japan, [w:] POESIE konkret visuell konzeptuell, hrsg. J. Linschinger, Wien– Klagenfurt 1997.
P. Garnier, Stanowisko nr 1 ruchu międzynarodowego, przeł. J.M. Kłoczowski, „Literatura na Świecie” 2006, nr 11-12, s. 313-316.
Experimentální poezie, red. B. Grögerová, J. Hiršal, Praha 1967.
Vrh kostek. česká experimentální poezie, red. B. Grögerová, J. Hiršal, Praha 1993.
Y. Abrioux, Biographical Notes, [w:] Y. Abrioux, Ian Hamilton Finlay: A Visual Primer, współpraca S. Bann, London 1992.
Mindplay: An Anthology of British Concrete Poetry, ed. J. Sharkey, London 1971.
The Chicago Review Anthology of Concretism, ed. E. Wildman, Chicago 1967
Once Again, ed. J.-F. Bory, przeł. L. Hildreth, New York 1968.
An Anthology of Concrete Poetry, s. v; E. Wildman, Afterword, [w:] Anthology of Concretism, ed. E. Wildman, popr. wyd., wstęp P. Michelson, posłowie E. Wildman,
Chicago 1970, s. 164.
P. Sanavio, [bez tytułu], „Leonardo” 1968, nr 1 (1).
A. Arias-Misson, „Poesia Visiva”: A Visible Poetry I & II, „Chicago Review” 1974, nr 26 (3).
L. Gumpel, „Concrete” Poetry from Eastand West Germany: The Language of Exemplarism and Experimentalism, New Haven 1976.
C. Bayard, The New Poetics in Canada and Quebec: From Concretism to Post-Modernism, Toronto 1989.
„Ciberletras. Journal of Literary Criticism and Culture” 2007, nr 17 (Sección especial: poesía concreta), <http://www.lehman.cuny.edu/ciberletras>, dostęp 30.01. 2012; M. Perloff, Unoriginal Genius…
Haroldo de Campos. A Dialogue with the Brazilian Concrete Poet, ed. K.D. Jackson, Oxford 2005.
klankteksten – ? konkrete poëzie – visuelle teksten, Stedelijk Museum Catalogues, Amsterdam 1971 (kurator wystawy L. Crommelin), s. 132.
S. Dróżdż, KLEPSYDRA, oprac. P. Rypson, Warszawa 1990.
P. Rypson, Książki i strony. Polska książka awangardowa i artystyczna w XX wieku, Warszawa 2000, s. 107.
A. Partum, PARTUM, Warszawa 1971.
S. Skwarczyńska, O miejsce w zainteresowaniach badawczych poetyki naukowej dla poezji konkretnej i zjawisk jej pokrewnych, [w:] taż, Pomiędzy historią a teorią literatury, Warszawa 1975;
T. Sławek, Między literami. Szkice o poezji konkretnej, Wrocław 1989; S. Wysłouch, Odsłowa do ornamentu. Semiotyczne problemy poezji konkretnej, [w:] taż, Literatura i semiotyka, Warszawa 2001.
Stanisław Dróżdż <http://www.drozdz. art.pl>, dostęp 2.12.2012.
Ian Hamilton Finlay – poezja konkretna: prace na papierze z kolekcji Stanisława Dróżdża = concrete poetry: works on paper from the collection of Stanisław Dróżdż, red.
K. Morcinek, J. Legoń, przeł. D. Stankiewicz, Bielsko-Biała 2000.
experimentální poezie. katalog wystawy: Czeska i słowacka poezja konkretna, oprac. B. Baworowska, Wrocław 1976.
J. Kolář, Sposób użycia i inne wiersze, wybór, przekład, posłowie L. Engelking, Wrocław 2010.
J. Kornhauser: Tragarze zdań. Antologia młodej poezji serbskiej, wybór, przekład, wstęp J. Kornhauser, Kraków–Wrocław 1983.
J. Kornhauser, Sygnalizm – propozycja serbskiej poezji eksperymentalnej, Kraków 1981.
J. Bujnowski, Poezja konkretna, „Poezja” 1976, nr 6.
Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 1976.
B. Cobbing, P. Mayer, Niektóre mity o poezji konkretnej, przeł. A. Szuba, „Literatura
na Świecie” 2006, nr 11-12.
A. Kałuża, Joanna Mueller: Wylinki, Biuro Literackie, <http://biuroliterackie.pl/ przystan/przystan.php>, dostęp: 15.04.2012.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).