Słowa kluczowe
poezja
numer
pseudonimy-anagramy
Jak cytować
Abstrakt
The title “I have called you by your number” is paraphrased from the book of Isaiah. In Torah the change of name of the main character suggests the turning point of his/her fate. In the article I concentrate on the gesture of assuming pseudonym-anagrams by a few poets – it is viable to read it as an attempt at self-determination, and as a painful dividing line, and as a form of a mask, and an analogue of a perturbed fate. My reflection concentrates on texts by Sachs, Domin, Celan, Amichai, Améry with a motif of numbers (the turned over analogues of the names) – I find a context in the poem by Wisława Szymborska Still; and in the performance by Raimund Hoghe, staged only once, just in Poland, entitled site specific; the project 80064 by Artur Żmijewski or works by Roman Opałka. The promise written in the Book of Isaiah of liberating Israel, which was supposed to be a work of God’s omnipotence, God talking to Jacob – who is an allegory of Israel: “Don’t be afraid, for I have redeemed you; I have called you by your name, you are mine. When you pass through the waters, I will be with you; and through the rivers, they shall not overflow you: when you walk through the fire, you shall not be burned, neither shall the flame kindle on you. For I am Yahweh your God”, in Auschwitz turned into the antithesis, and hence a threat that has a completely different sender than a good father: Be afraid, or else nobody will redeem you. I am calling you by the number, you are no one’s. You will go to the fire and a flame will consume you. You are alone.Bibliografia
D. Grosman, Patrz pod: Miłość, z hebrajskiego przeł. M. Sommer, Warszawa 2008, s. 11.
Ph. Lacoue-Labarthe, Poezja jako doświadczenie, przeł. J. Margański, Gdańsk 2005, s. 13-14.
P. Celan, Chymicznie, przeł. J.S. Buras, „Literatura na Świecie” 2010, nr 1-2, s. 8.
E. Jabés, Księga granic. Przebieg, przeł. A. Wodnicki, Kraków–Budapeszt 2010, s. 20.
J. Felstiner, Paul Celan. Poeta, ocalony, Żyd, przeł. M. i M. Tomal, Kraków– Budapeszt 2010, s. 260.
W. Szymborska, Drobne ogłoszenia, [w:] taż, Wiersze wybrane [Wybór i układ Autorki], wydanie nowe, uzupełnione, Kraków 2010, s. 36.
R. Krynicki, Od wydawcy, [w:] W. Szymborska, Miłość szczęśliwa i inne wiersze, Kraków 2008, s. 79, 80-81, 355
R. Ausländer, Głośne milczenie. Schallendes Schweigen, wybór i przekł. R. Wojnakowski, słowo wstępne M. Kłańska, Wrocław 2008, s. 141.
B. Szwarcman-Czarnota, Cenniejsze niż perły. Portrety kobiet żydowskich, Kraków 2010, s. 48
L. Ostałowska, Farby wodne, Wołowiec 2011, s. 20.
I. Kertész, Język na wygnaniu, przeł. E. Sobolewska, esej Niepotrzebny inteligent w przekł. E. Cygielskiej, Warszawa 2004, s. 63.
P. Celan, Mikrolithen sinds, Steinchen. Die Prosa aus dem Nachlaß. Kritische Ausgabe, hrsg. B. Wiedemann, B. Badiou, Frankfurt am Main 2005, s. 27.
Ł. Musiał, „Literatura, egzystencja, bloβes Leben. Petera Szondiego powinowactwa z wyboru”, w druku.
T. Różewicz, Ocalony, [w:] Poezje wybrane. Selected poems, przeł. A. Czerniawski, R. Sokolski, B. Bogoczek, T. Howard, posłowie: T. Paulin, J. Osborne, Kraków 1995, s. 6.
H. Domin, Sämtliche Gedichte, hrsg. N. Herweg, M. Reinhold, mit einem Nachwort von R. Klüger, Frankfurt am Main 2009, s. 194.
K. Reichert, Zum Bilde Szondis. Gespräche und Begegnungen aus diskreter Nähe <http://www.nzz.ch/2005/02/19/li/articleCI5YN.html> [dostęp: 13.02.2012].
Nachwort, [w:] P. Celan, P. Szondi, Briefwechsel. Mit Briefen von Gisèle Celan-Lestrange an Peter Szondi und Auszügen aus dem Briefwechsel zwischen Peter Szondi und Jean und Mayotte Bollack, hrsg. Ch. König, Frankfurt am Main 2005, s. 109.
A. Ubertowska, Estetyka „Verfall”, pokusa przeźroczystości. O pisarstwie Jeana Améry’ego, „Teksty Drugie” 2010, nr 6, s. 29.
P. Szondi, Briefe, hrsg. Ch. König, Th. Sparr, Frankfurt am Main 1993, s. 301.
G. Scholem, Żydzi i Niemcy. Eseje. Listy. Rozmowa, przeł. M. Zawanowska, A. Lipszyc, wybrał, opracował i przedmową opatrzył A. Lipszyc, Sejny 2006.
Th. Brudholm, Resentment’s Virtue. Jean Améry and the Refusal to Forgive, Philadelphia 2008.
M. Zolkos, Reconciling Community and Subjective Life. Trauma Testimony as Political Theorizing in the Work of Jean Améry and Imre Kertész, New York– London 2008. Kritik as Passion. Studien zu Jean Améry, hrsg. M. Bormuth, S. Nurmi- Schomers, Götingen 2005.
J. Améry, O starzeniu się. Podnieść na siebie rękę, przeł. B. Baran, Warszawa 2007,
A. Żbikowski, Żydzi, Wrocław 1997, s. 271.
P.S. Fiero, Schreiben gegen Schweigen: Grenzerfahrungen in Jean Amérysautobiographischen Werk, Hildesheim–Zürich–New York 1997, s. 71.
I. Kertész, Dziennik galernika, przeł. E. Cygielska, Warszawa 2006, s. 27.
I. Kertész, Pisarz bezlosu, z węgierskiego przeł. J. Goszczyńska. Tekst wystąpienia wygłoszonego 15 listopada 2001 roku w Hanowerze.
H. Maor, Zapomniane historie, przeł. B. Juszczyk, „Pro memoria. Pismo Muzeum Auschwitz-Birkenau” 2009, nr 2, s. 126.
K. Piechowski, Byłem numerem... historie z Auschwitz, Warszawa 2004
M. Kleinberger, Oznaczona numerem VIII/1 387 przeżyła. Jako dziecko w Theresienstadt, przeł. W. Szreniawski, Tczew 2011.
J. Bubak, Księga naszych imion, Wrocław 1993.
P. Celan, Die Gedichte. Kommentierte Gesamtausgabe in einem Band, hrsg. B. Wiedemann, Frankfurt am Main 2005, s. 176.
P. Celan, Die Zahlen. Feliks Przybylak tłumaczy: „Liczby, w sojuszu / z przeznaczeniem obrazów / i przeciw- / przeznaczeniem. // Na tym osadzona / czaszka, przy skroni której / młot światła ułudy / wszystko to do taktu / opiewa”.
Y. Tawada, Brama tłumacza, czyli Celan czyta po japońsku, przeł. A. Pańta, <http://fiatowiec.nowyekran.pl/post/3141,yoko-tawada-brama-tlumacza-czyli-celan-czyta-pojaponsku> [dostęp: 13.02.2012].
A. Schöne w artykule: Dichtung als verborgene Theologie, Versuchen einer Exegese von Paul Celans „Einem, der Tür stand”, hrsg. H.L. Arnold, Göttingen 2000.
N. Sachs, Rozżarzone zagadki, przeł. R. Krynicki, Kraków 2008, s. 31.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, Poznań–Warszawa 1980, s. 886.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).