Jak cytować
Abstrakt
Bednarek Magdalena, Ile pomieści mała forma? (O miniaturach wielkich form narracyjnych w powojennej prozie polskiej) [How much can a short narrative hold? (About miniatures of large narrative genres in the postwar Polish prose)]. „Przestrzenie Teorii” 13. Poznań 2010, Adam Mickiewicz University Press, pp. 163-189. ISBN 978-83-232-2176-0. ISSN 1644-6763. Short narratives as a highly represented group in the postwar Polish literature demands researches, especially when the only work concerning the subject ‘Theoretical Problems of Small Literary Forms’ by J. Trzynadlowski was written thirty years ago and therefore is selective and most of its conclusions are simply out-of-date. In this article ‘short narrative’ is used as a descriptive category used to embrace all the short literary pieces characterized by minimalisms of material (a concept by J. Barth). In this text appear references to the tradition of genres which I mean as a hermeneutic space following in this the postulates of architextuality, the theory created by G. Genette and popularized in Poland by S. Balbus, R. Nycz, P. Michałowski. Miniatures of large narrative genres – such as novel, diary, or epos – are unique among those. Icons and falsified indexes (which only pretend to be fragments of bigger forms) constitute ways of large genres’ appearance in short narratives. Functions of these references are not restricted to ludic ones, but raise problems of metatextuality, the cultural origins and restrictions of genres and even carry some criticism of social life and economic issues in socialistic countries. All this is proved by interpretations of works by M. Białoszewski, B. Czałczyńska, M. Głowiński, S. Mrożek, T. Parnicki, A. SternBibliografia
J.L. Borges, Prolog, [w:] Fikcje, przeł. A. Sobol-Jurczykowski, S. Zembrzuski, przypisy oprac. A. Sobol-Jurczykowski, Prószyński i S-ka, Warszawa 2003, s. 10.
H. Markiewicz, Rodzaje i gatunki literackie, [w:] Główne problemy wiedzy o literaturze, wyd. V przejrzane i uzupełnione, Wyd. Literackie, Kraków 1980.
P. Fast, Mała czy wielka forma?Pomysły do interpretacji prozy Ryszarda Kurylczyka, [w:] Małe formy prozatorskie. Analizy, interpretacje, przeglądy, red. W. Wójcicki, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1990, s. 102
J. Trzynadlowski, Małe formy literackie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1977, s. 5.
Małe formy narracyjne, red. E. Łoch, Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1996.
Nowela – opowiadanie – gawęda. Interpretacje, red. K. Bartoszyński, M. Jasińska, S. Sawicki, PWN, Warszawa 1979.
List, nowela, opowiadanie. Analizy i interpretacje, red. T. Budrewicz, H. Bursztyńska, wyd. II poszerzone, Wyd. Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2001.
Nowela – opowiadanie (Ewolucja gatunku), red. S. Żak, Wyd. Pedagogiczne ZNP, Kielce 1984.
Teoria i typologia opowiadania (1945–1963). Z zagadnień struktury i narracji Bogdana Pięczki , Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1975.
T. Cieślikowska, Nowela, Opowiadanie, w: „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 1961, z. 1.
J. Bachórz, Poszukiwanie realizmu. Studium o polskich obrazkach prozą w okresie międzypowstaniowym 1931–1963 , Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk 1972.
P. Michałowski, Miniatura poetycka, Wyd. Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1999, s. 125.
J. Barth, Kilka słów o minimalizmie, „Ha!art” 2006, nr 24, s. 24.
Foreword, [w:] The Art of Brevity. Excursion in Short Fiction Theory and Analysis, eds P. Winther, J. Lothe, H.H. Skei, Columbia 2004, s. IX.
J. Smulski, Pękanie lodów. Krótkie formy narracyjne w literaturze polskiej lat 1954–1955, Wydawnictwo UMK, Toruń 1995.
S. Balbus, Zagłada gatunków, [w:] Genologia dzisiaj, red. W. Bolecki, I. Opacki, Wyd. IBL, Warszawa 2000
G. Genette, The Architext. An Introduction, transl. J.E. Lewin, foreword by R. Scholes, University of California Press, Berkeley 1992.
G. Genette, Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, przeł. A. Milecki, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t. 4, cz. 2, Wyd. Literackie, Kraków 1992.
L. Jenny, Strategia formy, przeł. K. i J. Faliccy, „Pamiętnik Literacki” 1988, z. 1.
P. Michałowski, Gatunki i konwencje w poezji, [w:] tegoż, Granice poezji i poezja bez granic, Wyd. Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2001.
M. Mikołajczak, Podjąć przerwany dialog. O poezji Urszuli Kozioł, Universitas, Kraków 2000; R. Nycz, Intertekstualność i jej zakresy: teksty, gatunki, światy, [w:] Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, wyd. II, Universitas, Kraków 2000.
S. Skwarczyńska, Wstęp do nauki o literaturze, t. 3, PAX, Warszawa 1965, s. 198-200.
P. Michałowski, Gatunki i konwencje w poezji, [w:] Polska genologia literacka, red. D. Ostaszewska, R. Cudak, PWN, Warszawa 2007, s. 192; tegoż, Granice poezji i poezja bez granic, dz. cyt., s. 178-180
S. Balbus, Między stylami, wyd. II, Universitas, Kraków 1996, s. 132-142.
G. Grochowski, Narracja, gatunek, znaczenie, [w:] Opowiadanie w perspektywie badań
porównawczych, red. Z. Mitosek, Universitas, Kraków 2004, s. 342.
V.B. Leitch, (de) coding (generic) discourse, „Genre” 1991, vol. 24, no 1, s. 84.
D. Danek, O cytatach struktury (quasi-cytatach), [w:] taż, O polemice literackiej w powieści, PIW, Warszawa 1972.
R. Barthelme, See the Moon?, [w:] Unspeakable Practices, Unnatural Acts, Farrar Straus and Giroux, New York 1968.
K. Bartoszyński, O fragmencie, [w:] Między tekstami. Intertekstualność jako problem poetyki historycznej, red. J. Ziomek, J. Sławiński, W. Bolecki, PWN, Warszawa 1992,
s. 75
J. Lalewicz, Mimetyzm formalny i problem naśladowania w komunikacji literackiej, [w:] Tekst i fabuła, red. Cz. Niedzielski, J. Sławiński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1979
S. Mrożek, Opowiadania, t. 1-3, Noir sur Blanc, Warszawa 1999
U. Eco, Poetyka dzieła otwartego, przeł. J. Gałuszka, [w:] tegoż, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Czytelnik, Warszawa 1994
J. Ziomek, Genera scribendi, „Pamiętnik Literacki” 1992, z. 1.
A. Zieniewicz, Małe iluminacje. Formy prozatorskie Mirona Białoszewskiego, PIW, Warszawa 1989, s. 29
M. Głowiński, Małe narracje Mirona Białoszewskiego, [w:] tegoż,
Gry powieściowe. Szkice z teorii i historii form narracyjnych, PWN, Warszawa 1973, s. 338.
M. Frączak, Możliwość i niemożliwość rzeczywistości, „Kresy” 2001, nr 3, 251-253.
A. Zagajewski, W Warszawie jak na wsi, „Znak” 1977, z. 11-16
R.K. Przybylski, Dziennik albo rzeczywistość bez kresu, „Nurt” 1977, nr 11, s. 38.
I. Baryga, Donosy rzeczywistości Mirona Białoszewskiego, „Prace Polonistyczne” 1982, seria 38.
R.K. Przybylski, Dziennik albo rzeczywistość bez kresu, „Nurt” 1977, nr 11, s. 38.
A. Stawiarska, Źródła gatunkowe „małych narracji” Mirona Białoszewskiego, „Studia i Materiały. Filologia Polska” 1995, t. 7
E. Łubowicz, Z pozycji „obok”, „Odra” 1977, nr 5, s. 106.
P. Michałowski, Gry powieściowe. Szkice z teorii i historii form narracyjnych, PWN, Warszawa 1973, s. 338.
M. Frączak, Możliwość i niemożliwość rzeczywistości, „Kresy” 2001, nr 3, 251-253.
K. Orzechowski, Aforyzm, [hasło w:] Słownik rodzajów i gatunków literackich, red. G. Gazda, S. Tynecka-Makowska, Universitas, Kraków 2006, s. 7.
J. Sławiński, Aforyzm, Sentencja [hasła w:] Słownik terminów literackich, red. A. Okopień-Sławińska, M. Głowiński, J. Sławiński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1988, s. 15.
R. Nycz, Parodia i pastisz. Z dziejów pojęć artystycznych w świadomości literackiej XX wieku, [w:] tegoż, Tekstowy świat Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Universitas, s 219.
T. Parnicki, Opowiadania, PAX, Warszawa 1958.
S. Skwarczyńska, Epos i powieść. Essai, [w:] taż, Z teorii literatury. Cztery rozprawy, Poligrafika, Łódź 1947, s. 159-160.
M. Bachtin, Epos i powieść (O metodologii badań nad powieścią), [w:] Problemy literatury i estetyki, przeł. W. Grajewski, Czytelnik, Warszawa 1982.
A. Martuszewska, „Ta trzecia”. Problemy literatury popularnej, Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1993, s. 15
W. Marciszewski, Sposoby streszczania i odmiany streszczeń, „Studia
Semiotyczne” 1970, t. 1.
B. Uspienski, Poetyka kompozycji. Struktura tekstu artystycznego i typologia form kompozycji, przeł. P. Fast, Śląsk, Katowice 1997.
E. Kraskowska, Piórem niewieścim. Z problemów prozy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego, wyd. II przejrzane i zmienione, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 2003, s. 13-36.
J.G. Cawelti, Formuły, gatunki i archetypy, przeł. A. Fulińska, „Znak” 1996, nr 10.
M. Głowiński, Świadectwa i style odbioru, [w:] tegoż, Style odbioru: szkice o komunikacji literackiej, Wyd. Literackie, Kraków 1972.
A. Fulińska, Dlaczego literatura popularna jest popularna?, „Teksty Drugie” 2003, nr 4, s. 62.
A. Martuszewska, Radosne gry. O grach/zabawach literackich, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2007, s. 178.
P. Bohuszewicz, Pomiędzy eposem a powieścią, „Acta Universitatis Nicolai Coperncii, Filologia Polska” 2006, LXIII, s. 5-11.
I. Iwasiów, Gender dla średnio zaawansowanych: wykłady szczecińskie, W.A.B., Warszawa 2004, s. 138.
B. Czałczyńska, Wielka cisza, Kraków 1976.
L. Irigaray, Ciało w ciało z matką, przeł. A. Araszkiewicz, Wyd. eFKa, Kraków 2000.
D. Danek, Dzieło literackie jako książka. O tytułach i spisach rzeczy w powieści, PWN, Warszawa 1980, s. 104.
P. Michałowski, Miniatura poetycka, dz. cyt., s. 186-187.
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).