Słowa kluczowe
psychoanaliza i poezja
somatopoetyka
corpus
schizofrenia w literaturze
somatekst
Jean-Luc Nancy
Sigmund Freud
Jak cytować
Abstrakt
The article is an analysis of Ciało wiersza [The Body of the Poem], a poetic volume by Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki, in the light of psychoanalysis, somatopoetics and philosophy of the body. The author juxtaposes the category of the “body of the poem” with Jean-Luc Nancy’s Corpus. In this context he presents Ciało wiersza as a collection of texts describing the situation of a subject embodying the content of its psyche, transgressing and being on the verge of mental entropy or schizophrenia. Close to Freud’s cathartic method, Tkaczyszyn-Dycki treats the poem as a reservoir of psychogenic material and a projection instrument. The somatext, as embodied unconsciousness, analyzed through the prism of basic Freudian tools (defense mechanisms, regressive shifts), appears as a resultant of the dialectic of repression and the imperative of commemoration, which channels libidinal energy through imaginative displacements. Referring to the recurring leitmotifs of Tkaczyszyn-Dycki’s imagination in Ciało wiersza, the author traces how the poet reflects in the poetic text the workings of the psychic apparatus and the “multiple names” of schizophrenia.
Bibliografia
Barch-Jacobsen M., The Freudian Subject, przeł. C. Porter, Stanford 1991.
Baszczak B., Dotykanie egzystencji. Jeana-Luca Nancy’ego filozofia dekonstrukcji, Kraków 2016.
Dziadek A., Projekt krytyki somatycznej, Warszawa 2014.
Freud Z., Charakter a erotyka, przeł. R. Reszke, D. Rogalski, Warszawa 1996.
Freud Z., Dwie nerwice dziecięce, przeł. R. Reszke, Warszawa 2000.
Freud Z., Histeria i lęk, przeł. R. Reszke, Warszawa 2014.
Freud Z., Pisma psychologiczne, przeł. R. Reszke, Warszawa 1997.
Freud Z., Psychologia nieświadomości, przeł. R. Reszke, Warszawa 2007.
Freud Z., Technika terapii, przeł. R. Reszke, Warszawa 2007.
Freud Z., Życie seksualne, przeł. R. Reszke, Warszawa 1999.
Grünbaum A., Podstawy psychoanalizy. Krytyka filozoficzna, przeł. E. Olender-Dmowska, Kraków 2004.
Hartman G., Freud versus interpretator, przeł. J. Goślicki, [w:] Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000.
Henry M., Wcielenie. Filozofia ciała, przeł. M. Frankiewicz, D. Adamski, Kraków 2012.
„jesień już Panie a ja nie mam domu”. Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki i krytycy, red. G. Jankowicz, Kraków 2001.
Jurzysta M., „Moja fizjologia // coś co jest święte…”. Cielesność w poezji Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, [w:] Cielesność w polskiej poezji najnowszej, red. T. Cieślak, K. Pietrych, Łódź 2010.
Kępiński A., Schizofrenia, Kraków 2012.
Kristeva J., Czarne słońce. Depresja i melancholia, przeł. M.P. Markowski, R. Ryziński, Kraków 2007.
Kwietniewska M., Jean-Luc Nancy. Dekonstrukcja wobec tradycji, Łódź 2013. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-873-8
Lacan J., Funkcja i pole mówienia i mowy w psychoanalizie. Referat wygłoszony na kongresie rzymskim 26–27 września 1953 w Istituto di psicologia della università di Roma, przeł. B. Gorczyca, W. Grajewski, Warszawa 1996.
Lacan J., Imiona-ojca, przeł. R. Carrabino, T. Gajda, J. Kotara, B. Kowalów, A. Kurek, Warszawa 2015.
Lacan J., Mit indywidualny neurotyka albo Poezja i prawda w nerwicy, przeł. T. Gajda, J. Kotara, J. Waga, Warszawa 2015.
Leder A., Nauka Freuda w epoce „Sein und Zeit”, Warszawa 2007.
Lipszyc A., Freud: logika doświadczenia. Spekulacje marańskie, Warszawa 2019.
Łebkowska A., Somatopoetyka – afekty – wyobrażenia. Literatura XX i XXI wieku, Kraków 2019.
MacDonald P.S., Psychē. Dzieje pojęcia. Dociekania o duszy, umyśle i duchu od Homera do Hume’a, przeł. I. Kania, Warszawa 2019.
Macmillan M., Freud oceniony. Analiza krytyczna dzieła, przeł. M. Zagrodzki, Kraków 2007.
Marcuse H., Eros i cywilizacja, przeł. H. Jankowska, A. Pawelski, Warszawa 1998.
McWilliams N., Diagnoza psychoanalityczna, przeł. A. Pałynyczko-Ćwiklińska, Gdańsk 2009.
Mitosek Z., Teorie badań literackich, Warszawa 2005.
Nancy J.-L., Arcyludzki wirus, przeł. A. Dwulit, Kraków 2021.
Nancy J.-L., Corpus, przeł. M. Kwietniewska, Gdańsk 2002.
Nietzsche F., Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo, przeł. W. Berent, Warszawa 1913.
On Jean-Luc Nancy. The Sense of Philosophy, red. D. Sheppard, S. Sparks, C. Thomas, London – New York 2005.
Orska J., Sekcjonarz Lubaczowski, czyli z pustego gadanie, „FA-art” 2003, nr 3/4.
Pokarmy. Szkice o twórczości Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, red. P. Śliwiński, Poznań 2012.
Pongs H., Psychoanaliza i literatura, przeł. M. Szalsza, [w:] Psychoanaliza i literatura, red. P. Dybel, M. Głowiński, Gdańsk 2001.
Rimmon-Kenan S., Discourse in Psychoanalysis and Literature, London – New York 2015. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315738789
Rogowska-Stangret M., Być ze świata. Cztery eseje o etyce posthumanistycznej, Gdańsk 2021.
Roth M., A Psychoanalytic Perspective on Reading Literature. Reading the Reader, London – New York 2020. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429422782
Sarnińska-Górecka M., Ciało, które jest ja, „Colloquia Communia. Homo tangens: ciało i dotyk” 2010, red. A. Kapusta, J. Mizińska, nr 1–2.
Smith R.R., Death-Drive Freudian Hauntings in Literature and Art, Edinburgh 2010. DOI: https://doi.org/10.3366/edinburgh/9780748640393.001.0001
Stechnij Z., Stechnij A., Kto tu rządzi. O poezji Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, [w:] Oswajanie poetów. Szkice o poezji autorów z roczników 60. biograficznie związanych z Lubelszczyzną, Lublin 2003.
Tabaszewska J., Powtórzenia i przynależności. Poezja Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego wobec pamięci, „Teksty Drugie” 2017, nr 2. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.2.22
Tkaczyszyn-Dycki E., Ciało wiersza, Stronie Śląskie 2021.
Tomicki G., Poetyckie krążenie wokół „Das Ding”. Funkcje powtórzenia w poezji Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, „Pamiętnik Literacki” 2014, z. 4. DOI: https://doi.org/10.18318/pl.2014.4.7
Trusewicz S., Poetyka przestrzeni geobiograficznej Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego, Białystok 2021.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Przemysław Koniuszy
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).