Słowa kluczowe
text
performatyvity
affect
drama
Jak cytować
Abstrakt
The author examines the performative status of a poetic work. Following T. Różewicz, he points to non-textual and potential forms of poetry’s existence. As a counterbalance to excessive adherence to textocentrism, he proposes functionalizing the tools of the new humanities (R. Nycz) and the theory of affect (B. Massumi) in the analysis of the creative act. The author indicates ways of studying the poetic experience with reference to the performative actor model (W. Baluch). Demonstrated voice recordings of poetic performances in the context of Dramatic Theory of Literature (A. Krajewska) are examples of gaining special insight into experience and dramatic self-discovery.
Bibliografia
Aristotle, Retoryka; Poetyka [Poetics and Rhetoric], trans. H. Podbielski, Warszawa 1988.
Baluch W., Po co dramaturgowi aktor performatywny? [Why Does a Playwright Need a Performative Actor], “Przestrzenie Teorii” 2021, no. 36, pp. 137–152. DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2021.36.8
Barcz A., Realizm ekokrytyczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej [Ecocritical Realism: From Ecocriticism to Zoocriticism in Polish Literature], Katowice 2016.
Bielik-Robson A., Duch powierzchni. Rewizja romantyczna i filozofia [Surface Spirit: Romanticist Revision and Philosophy], Kraków 2004.
Dauksza A., Laboratorium artystyczne: realizm afektywny. Praktyki Jonanny Rajkowskiej [Artistic Laboratory: Affective Realism. Joanna Rajkowska’s Practices], [in:] Nowa Humanistyka: zajmowanie pozycji, negocjowanie autonomii [New Humanities: Securing Position, Negotiating Autonomy], eds. P. Czapliński, R. Nycz, et al., Warszawa 2017, pp. 232–241. DOI: https://doi.org/10.4000/books.iblpan.6186
Deleuze G., Fałda. Leibniz a barok [The Fold: Leibniz and the Baroque], trans. M. Janik and S. Królak, Warszawa 2014.
Deleuze G., Guattari F, Co to jest filozofia? [What is Philosophy?], trans. P. Pieniążek, Gdańsk 2000.
Dillard A., Pielgrzym nad Tinker Creek [Pilgrim at Tinker Creek], trans. M. Świerkocki, Kraków 2010.
Fazan K., Hamlet Wyspiańskiego: scena grozy jako dramat absolutny [Wyspiański’s Hamlet: Horror Scene as Total Drama], [in:] Sztuka słowa sztuka obrazu: prace dla Ewy Miodońskiej-Brookes [Art of Word, Art of Image: Essays for Ewa Miodońska--Brookes], eds. J. Zach and A. Ziołowicz, Kraków 2009, pp. 83–100.
Fischer-Lichte E., Performatywność. Wprowadzenie [The Transformative Power of Performance: A New Aesthetics], trans. M. Borowski and M. Sugiera, Kraków 2008.Franczak J., J.M. Coetzee i sztuka przemiany. Życie i czasy Michaela K. w perspektywie antropotechnicznej [Life and Times of Michael from the Anthropotechnical Perspective], “Wielogłos. Pismo Wydziału Polonistyki UJ” 2021, no. 2(48), pp. 3–39.
Hartung-Wójciak K., director, Wymazywanie wg T. Bernharda [Erasing according to T. Bernhard], Narodowy Stary Teatr w Krakowie, premiered June 18, 2022.
Koronkiewicz M., Flâneur? Po polsku: przechodzień [In Polish: A Passer-by] [in:] Nauka chodzenia. Teksty programowe późnej awangardy [Learning How to Walk: Program Texts of Late Avant-garde], vol. 1, eds. W. Browarny, P. Mackiewicz, J. Orska, Kraków 2018.
Krajewska A., Dramatyczna teoria literatury. Zarys problematyki [Dramatic Theory of Literature: An Outline of Problems], Poznań 2009.
Kraskowska E., Kwiatkowska A., Grądziel-Wójcik J., Ars poetyka [Ars poetics], “Forum Poetyki” Summer 2015, http://fp.amu.edu.pl/ewa-kraskowska-agnieszka-kwiatkowska-joanna-gradziel-wojcik-ars-poetyka/ (accessed: 20.05.2023). DOI: https://doi.org/10.14746/fp.2015.1.26679
Kunz T., Próba nowej całości. Tadeusza Różewicza poetyka totalna [An Attempt at a New Whole: Tadeusz Różewicz’s Total Poetics], “Przestrzenie Teorii” 2006, no. 6, pp. 121–132. DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2006.6.9
Massumi B., The Autonomy of Affect, trans. into Polish by A. Lipszyc, “Teksty Drugie” 2013, no. 6, pp. 112–135.
McKenzie J., Performuj albo… Od dyscypliny do performansu [Perform or else… From Discipline to Performance], trans. and introduction T. Kubikowski, Kraków 2011.
Miodońska-Brookes E., “Mam ten dar: bowiem patrzę się inaczej”. Szkice o twórczości Stanisława Wyspiańskiego [‘I have this gift: for I look differently’: Essays on the Works by Stanisław Wyspiański], Kraków 1997.
Nycz R., Literatura jako trop rzeczywistości. Poetyka epifanii w nowoczesnej literaturze polskiej [Literature as a Trope of Reality: The Poetry of Epiphany in Modern Polish Literature], Kraków 2001.
Nycz R., Nowa humanistyka w Polsce: kilka bardzo subiektywnych obserwacji, koniektur, refutacji [New Humanities in Poland: Some Very Subjective Observations, Conjectures, Refutations], [in:] Nowa Humanistyka: zajmowanie pozycji, negocjowanie autonomii [New Humanities: Securing Position, Negotiating Autonomy], eds. P. Czapliński, R. Nycz, et al., Warszawa 2017, pp. 23–48. DOI: https://doi.org/10.4000/books.iblpan.6066
Nycz R., Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura [The Poetics of Experiencing: Theory – Modernity – Literature], Warszawa 2012. DOI: https://doi.org/10.4000/books.iblpan.788
Nycz R., Zaangażowani i niezrozumiali. Kilka uwag o młodej polskiej poezji współczesnej [Engaged and Misunderstood: Some Remarks on Contemporary Polish Poetry], “Teksty Drugie” 2020, no. 5, pp. 14–25. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2020.5.2
Orska J., Materialność ruchomego języka [Materiality of a Moving Tongue], “Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2019, vol. 62, no. 2, pp. 129–145. DOI: https://doi.org/10.26485/ZRL/2019/62.2/8
Pamuk O., Wywiad dla “Paris Review” [An interview for], [in:] O. Pamuk, Inne kolory. Eseje i opowiadanie [Other Colors], trans. A. Akbike Sulimowicz and T. Kunz, Kraków 2012.
Pieniążek M., Na granicy pisma: o technologiach poetyckiego wydarzenia [On the Borders of Written Record: On Technologies of a Poetic Event], [in:] Teksty, obrazy, performanse: zapisy doświadczeń i doświadczanie zapisu [Texts, Images, Performances: Records of Experiences and Experiencing Record], eds. W. Doliński and D. Wojakowski, Kraków 2020, pp. 163–185. https://rep.up.krakow.pl/xmlui/handle/11716/6979.
Post-teatr i jego sojusznicy [Post-theater and Its Allies], ed. T. Plata, Warszawa 2018.
Różewicz T., Rozebrany [Undressed], [in:] T. Różewicz, Kartoteka [File], Wrocław 2002.
Rygielska M., O “tekście kultury” [On a “Text of Culture”], “Zeszyty Etnologii Wrocławskiej” 2015, no. 1(22), pp. 27–43.
Sloterdijk P., Musisz życie swe odmienić. O antropotechnice [You Must Change Your Life: On Anthropotechnics], trans. J. Janiszewski, Warszawa 2014.
Stachura E., Wszystko jest poezja. Opowieść rzeka [Everything is Poetry: An Extended Story], Warszawa 1975.
Szmidt O., Autentyczność: stan krytyczny. Problem autentyczności w kulturze XXI wieku [Authenticity: Critical State. Authenticity in 21st-century Culture], Kraków 2019.
Ubertowska A., Tadeusz Różewicz a literatura niemiecka [Tadeusz Różewicz and German Literature], Kraków 2001.
Ważyk A., Esej o wierszu [An Essay on Verse], Warszawa 1964.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Marek Pieniążek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).