Słowa kluczowe
quantum entanglement
entangled arts
anti-binary aesthetics
performative literary studies
Jak cytować
Abstrakt
This article attempts to analyze Witold Gombrowicz`s, Harold Pinter`s, Samuel Beckett`s, and Tadeusz Różewicz’s works by using methods that are associated with performative literary studies. The author refers to concepts of quantum physics and introduces a new aesthetic category, “entangled arts”. Among these arts are, for example, drama and theater, which are seen from an anti-binary perspective. This approach eliminates the traditional division of arts into the art of literature and performing arts, thus leading us to look on literature as a performing art. Therefore, the idea of “entangled arts” is not about “the synthesis of arts”, but about their unresolvedness and an act of reading which requires one to simultaneously exist and be active in two (or more, potentiality) different realities, for example, in a digital and imagined world, or in film and on stage.
Bibliografia
Bal M., Travelling Concepts in the Humanities: A Rough Guide, Toronto 2014.
Banasiak B., Bez Różnicy [No Difference], [in:] G. Deleuze, Różnica i powtórzenie [Difference and Repetition], trans. B. Banasiak and K. Matuszewski, Warszawa 1997.
Barad K., Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning, London 2007. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv12101zq
Brater E., Beyond Minimalism. Beckett`s Late Style in the Theater, New York and Oxford 1987.
Danto A.C., After the End of Art: Contemporary Art and the Pale of History, Princeton 1997.
Deleuze G., Difference and Repetition, trans. P. Patton, New York 2004.
Derrida J., The Theater of Cruelty and the Closure of Representation, [in:] J. Derrida, Writing and Difference, trans. A. Bass, Chicago 2004.
Didi-Huberman G., Confronting Images: Questioning the Ends of a Certain History of Art, trans. J. Goodman, Philadelphia 2005.
Didi-Huberman G., lecture “The Place in Spite of Oneself, in Spite of Itself” devoted to the art of Mirosław Bałka, delivered on June 16, 2011, at 6:00 p.m. at the Museum of Modern Art in Warsaw. The text is based on the recording found on the website of the Museum of Modern Art in Warsaw www.artmuseum.pl.
Eshelman R., Performatyzm albo koniec postmodernizmu (American Beauty) [Performatism, or the End of Postmodernism (American Beauty)], trans. K. Hoffmann, “Przestrzenie Teorii” 2012, no. 17. DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2012.17.13
Esslin M., Pinter the Playwright, London 1992.
Faulstich W., Strobel R., “Uksiążkowienie” jako problem estetyczno-medialny. Obcy – ósmy pasażer Nostromo – studium przypadku [“Novelization” as an Aesthetic and Media Issue: Alien – A Case Study], trans. M. Kasprzyk, ed. K. Kozłowski, “Przestrzenie Teorii” 2014, no. 21. DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2014.22.14
Foster P., Beckett and Zen: A Study of Dilemma in the Novels of Samuel Beckett, London 1989.
Foucault M., Theatrum Philosophicum, [in:] M. Foucault, Language, Counter-memory, Practice: Selected Essays and Interviews, trans. D.F. Bouchard and S. Simon, Ithaca 1980.
Januszkiewicz M., Horyzonty nihilizmu. Gombrowicz. Borowski. Różewicz [The Horizons of Nihilism: Gombrowicz. Borowski. Różewicz], Poznań 2009.
Kierkegaard S., The Concept of Anxiety, trans. A. Hannay, New York 1996.
Krajewska A., Dramat i teatr absurdu w Polsce [Drama and the Theatre of the Absurd in Poland], Poznań 1996.
Krajewska A., Pinter performatywny [Performative Pinter], “Polonistyka” 2010, no. 7.
Krajewska A., Poezja i olśnienie. O sztukach telewizyjnych Samuela Becketta [Poetry and Illumination: Samuel Beckett’s Television Plays], “Teksty Drugie” 1991, no. 4.
Krajewska A., Splątanie literackie [Entanglement in Literature], “Przestrzenie Teorii” 2012, no. 17. DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2012.17.0
Lacoue-Labarthe P., Theatrum analyticum”, [in:] Mimesis, Masochism, & Mime: The Politics of Theatricality in Contemporary French Thought, ed. T. Murray, Ann Arbor 1997.
Lacoue-Labarthe P., The scene is primal, [in:] P. Lacoue-Labarthe, The Subject of Philosophy, trans. T. Trezise, Minneapolis and London 1993.
Leyko M., Teatr w przestrzeni historii [Theater in the Space of History], “Dialog” 2013, no. 4.
Libera A., Translator’s footnotes and comments, [in:] Samuel Beckett. Dzieła dramatyczne [Samuel Beckett: Plays], trans. A. Libera, with an introduction and notes by the translator, Warszawa 1988.
Markowski M.P., Czarny nurt. Gombrowicz, świat, literatura [Black Waters: Gombrowicz, World, Literature], Kraków 2004.
McKenzie J., Perform or Else: From Discipline to Performance, London and New York 2001. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203420058
Merton T., The Seven Storey Mountain, San Diego 1990.
Miller J.H., On Literature, London and New York 2002.
Nora P., Czas pamięci [Time of Memory], trans. W. Dłuski, “ResPublica Nowa” 2001, no. 7.
Pinter H., interview in “The Sunday Times”, March 4, 1962.
Schmid H., Samuel Beckett’s Play, “Quad”: An Abstract Synthesis of the Theater, “Canadian-American Slavic Studies” 1988, vol. 22, no. 1–4. DOI: https://doi.org/10.1163/221023988X00230
Shusterman R., Thinking through the Body: Essays in Somaesthetics, Cambridge 2012. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9781139094030
Stangret P., Zarażanie [Infecting], “Teatr” 2010, no. 4.
Śniecikowska B., Haiku po polsku. Genologia w perspektywie transkulturowej [Haiku in Polish: Genology in a Transcultural Perspective], Toruń 2016.
The discussion in “Tygodnik Powszechny”, May 9, 2004 (with Jerzy Jarzębski, Janusz Margański and Michał Paweł Markowski).
Worthen W.B., Between Poetry and Performance, Chichester 2010.
Żeromska E., Maska na japońskiej scenie. Od pradziejów do powstania teatru nō. Historia japońskiej maski i związanej z nią tradycji widowiskowej [Mask on the Japanese Stage: From Prehistory to the Creation of the Noh Theatre. The History of the Japanese Mask and the Performance Tradition Associated with It], Warszawa 2003.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Anna Krajewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).