Abstrakt
This article is devoted to Bianka Rolando’s book of poetry titled Łęgi (2015), which is part of a multi-element art project of the same title presented at the Leto Gallery in Warsaw (in 2015). The hermetic volume by one of the most uncompromising contemporary avant-garde poets was set in the scenery of Poznań’s Łęgi Dębińskie and their disowned – mainly violent – history; however, the specificity of the project lies in the fact that, referring to particular places and events, the author avoids explicitly referential or interventionist descriptions and narratives; instead, she performs multi-story metaphorical transformations, paradoxically conducive to developing a vision of autonomous and active nature. What emerges from the poems is a record of a private cleansing, apotropaic ritual that the poet performs in the territory of flood-meadows (it was documented in the photos included in the book and in the exhibition), aiming, on the one hand, to come to terms with (personal and collective) loss, but also to undo the finality of death; and on the other hand, to disenchant the place (according to Sylvia Federici’s proposed understanding of this category). All these activities serve to reclaim the flood-meadow in the broadest sense – its material dimension as well as its energy and a relationship with it. The proposal formulated in this article to read the volume from an ecocritical perspective draws attention to the role of non-referential approaches to nature that liberate it from anthroponormative representations (which corresponds to the metapoetic postulates of Rolando advocating the idea of anti-illustration), but also fosters the inclusion of post-secular categories in non-anthropocentric studies.
Bibliografia
Benett J., Afterword: Look Here, „Environmental Humanities” 2022, nr 14 (2), s. 494–498. DOI: https://doi.org/10.1215/22011919-9712533
Boras Z., Trzeciakowski L., W dawnym Poznaniu, Poznań 1971.
Boryś W., Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2008.
Byrska A., Wiersze składane do ziemi, „Fabulaire” 2015, nr 2, s. 73–74.
Czeczot K., Pospiszyl M., Osuszanie historii. Błoto i nowoczesność, „Teksty Drugie” 2021, nr 5, s. 62–78. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2021.5.4
Domańska E., Historia ratownicza, „Teksty Drugie” 2014, nr 5, s. 12–26.
Domańska E., Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Warszawa 2017.
Domańska E., Sprawiedliwość epistemiczna w humanistyce zaangażowanej, „Teksty Drugie” 2017, nr 1, s. 41–59. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.1.3
Domańska E., Wiedza o przeszłości – perspektywy na przyszłość, „Kwartalnik Historyczny” 2013, nr 2, s. 221–274. DOI: https://doi.org/10.12775/KH.2013.120.2.01
Dzieje Poznania do roku 1793, t. 1, red. J. Topolski, Warszawa–Poznań 1988.
Eastmond A., Messages, Meanings and Metamorphoses: The Icon of the Transfiguration of Zarzma, [w:] Images of the Byzantine World Visions, Messages and Meanings: Studies presented to Leslie Brubaker, ed. A. Lymberopoulou, London 2011, s. 57–82.
Federici S., Poza granicami skóry. Przemyśliwanie, przekształcanie i odzyskiwanie ciała we współczesnym kapitalizmie, przeł. J. Bednarek, Warszawa 2022.
Federici S., Re-enchanting The World: Feminism and the Politics of the Commons, Oakland 2018.
Homer, Hymn do Demeter, przeł. W. Appel, [w:] W. Appel, Homerycki „Hymn do Demeter”,
„Roczniki Humanistyczne” 1989–1990, t. XXXVII–XXXVIII, z. 3, s. 5–22.
Ingold T., Lines. A Brief History, London 2007. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203961155
Kaczmarek J., Kaczmarek H., Wikingowie na Dębcu?, „Kronika Miasta Poznania” 2004, nr 1: Dębiec, s. 7–26.
Kaniecki A., Zmiany sieci wodnej w dolinie Warty w południowej części Poznania, „Kronika Miasta Poznania” 2004, nr 1: Dębiec, s. 27–42.
Karolczak W., Gaj Ludwiki, czyli rekreacja w lasku Dębińskim, „Kronika Miasta Poznania” 2004, nr 1: Dębiec, s. 182–210.
Kerényi K., Eleusis. Archetypowy obraz matki i córki, przeł. I. Kania, Kraków 2014.
Klisz J., Turystyka miejska jako praktyka odtruwania pamięci, [w:] Humanistyka prewencyjna, Warszawa–Poznań 2022, s. 145–155.
Kowalski P., Leksykon znaki świata: omen, przesąd, znaczenie, Wrocław 1998.
Lebda M., tętno: ziemia, [w:] autorzy zebrani, Nadzieja, Warszawa 2020, s. 125.
Łotysz S., Pińskie błota. Natura, wiedza i polityka na polskim Polesiu do 1945 roku, Kraków 2022.
Maisel W., Poznańskie prawo karne do końca XVI wieku, Poznań 1963.
Majewski T., Manna Polonicum. Szkic fitokulturoznawczy, „Prace Kulturoznawcze” 2020, nr 3 (24), s. 63–76. DOI: https://doi.org/10.19195/0860-6668.24.3.4
Małgorzata Mirga-Tas. Przeczarowując świat, red. W. Szymański, J. Warsza, Warszawa–Berlin 2022.
Marder M., What is plant-thinking? „Klesis – Revue Philosophique” 2013, nr 25, s. 124–143.
Marks K., Toni Morrison’s „Beloved” and the Apotropaic Imagination, Missouri 2002.
Marzec A., Filozofia ulic. Mroczna ekologia, https://kultura.poznan.pl/mim/kultura/news/varia,c,6/filozofia-ulic-mroczna-ekologia,189607.html (dostęp: 15.12.2023).
Mrugalska-Banaszak M., Wilda w czterech odsłonach. 1235–1945, Poznań 2018.
Mueller J., „Solidny pater noster do matki anarchii” (antyfona), [w:] Powlekać rosnące (apokryfy prenatalne), Wrocław 2013, s. 29–84.
Nierodzińska Z., Symbiotyczne zaangażowanie, [w:] M. Gurowska, M. Rosińska, A. Szydłowska, Zoepolis. Budując wspólnotę ludzko-nieludzką, Warszawa 2020, s. 157–166.
Nowaszczuk J., W kręgu religijności antycznej – misteria eleuzyjskie. Od mitu do kultu, „Colloquia Theologica Ottoniana” 2014, nr 1, s. 177–202. DOI: https://doi.org/10.18276/cto.2015.1-06
Ostling M., Between Devil and the Host. Imagining Witchcraft in Early Modern Poland, Oxford 2011. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199587902.001.0001
Pollack M., Skażone krajobrazy, przeł. K. Niedenthal, Wołowiec 2014.
Pospiszyl M., Republika bagien, „Pismo. Magazyn Opinii” 2023, wydanie specjalne, nr 1: Wokół wody, s. 80–86.
Reichholf J., Tereny wilgotne, przeł. B. Ostrowska, Warszawa 1998.
Rolando R., Łęgi, Poznań 2015. DOI: https://doi.org/10.1515/hgjb-2015-0148
Rolando B., Mała książka o rysunku / A Small Book about the Drawing, Warszawa 2013.
Rolando B., Podpłomyki, Poznań 2012.
Rolando B., Stelle, Stronie Śląskie 2019.
Rosół R., Chorągiewki z tałesu, Kraków 2021.
Rosół R., Stadiony i Zagłada. Kilka wątków z potencjałem edukacyjnym, „Polonistyka. Innowacje” 2021, nr 13, s. 163–172. DOI: https://doi.org/10.14746/pi.2021.13.14
Sendyka R., Nie-miejsca pamięci i ich nieludzkie pomniki, „Teksty Drugie” 2017, nr 2, s. 86–108. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2017.2.5
Sugiera M., Fikcje jako metoda. Wprowadzenie, [w:] Fikcje jako metoda. Strategie kontr-
(f)aktualne w pisaniu historii, literaturze i sztukach, red. M. Sugiera, Kraków 2019, s. 9–25.
Szopa K., Zaklęta wyobraźnia. Czarownice polskiej poezji kobiet lat 60., 70. i 80., „Czas Kultury” 2021, nr 2, s. 11–18.
Śliwa P., Wzdłuż Warty, czyli uroki Dębiny, „Kronika Miasta Poznania” 2002, nr 3: Wśród zwierząt i roślin, s. 264–275.
The Re-Enchantment of the World: Secular Magic in a Rational Age, ed. J. Landy, M. Saler, Stanford 2009.
Tomczok M., Po przemyśle. Humanistyka wobec bioruin i biogruzów, „Przegląd Kulturoznawczy” 2023, nr 2, s. 143–162. DOI: https://doi.org/10.4467/20843860PK.23.010.18376
Wall Kimmerer R., Pieśń ziemi. Rdzenna mądrość, wiedza naukowa i lekcje płynące z natury, przeł. M. Bukowska, Kraków 2020.
Wandzel A., Zababuszki, „dwutygodnik.com” 2023, nr 10.
Wijaczka J., Kościół wobec czarów. W Rzeczpospolitej w XVI–XVIII wieku (na tle europejskim), Warszawa 2016.
Wijaczka J., Procesy o czary w Prusach Książęcych (Brandenburskich) w XVI–XVIII wieku, Toruń 2007.
Wijaczka J., Próba zimnej wody (pławienie) w oskarżeniach i procesach o czary w państwie polsko-litewskim w XVI–XVIII wieku, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2016, LX, s. 73–110. DOI: https://doi.org/10.12775/OiRwP.2016.03
Woronczak J., Procesy o czary przed poznańskim sądem miejskim w XVI wieku, „Literatura Ludowa” 1972, nr 3, s. 49–57.
Wyporska W., Witchcraft in Early Modern Poland, 1500–1800, Basinstoke 2013. DOI: https://doi.org/10.1057/9781137384218
Zamorska M., Z uważnością i troską: feministyczne studia nad roślinami, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2022, r. LXXXIV, z. 1, s. 197–212. DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2022.84.1.15
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Anita Jarzyna
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie „Przestrzeniach Teorii” udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Autorzy, którzy wykorzystują w swoim tekście cudze utwory (np. ilustracje, fotografie) proszeni są o dostarczenie do redakcji czasopisma zgodę na publikację od uprawnionych podmiotów.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych po 2015 roku „Przestrzeniach Teorii” tylko w calach niekomercyjnych, pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Do wszystkich tekstów opublikowanych przed 2015 r. prawa autorskie są zastrzeżone.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).