Abstract
The article analyses the way in which disability is portrayed in contemporary Polish literature for children, with a particular emphasis on the latest literature. Rosemarie Garland-Thomson’s theory of the baroque stare is applied in the analysis and allows the reconstruction of a network of stares in which the disabled are entangled, and also to reconstruct the place attributed to them in society. In a number of texts, a confrontation with onlookers turns out to be an introduction to a dialogue that gives a disabled person a chance to express their feelings and needs. However, the increasingly common portrayal of disability in the social category does not free literature from stereotypes.
References
Baskin B.H., Harris K., Notes from a Different Drummer: A Guide to Juvenile Fiction Portraying the Handicapped, New York 1977.
Bourdieu P., Passeron J.C., Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Warszawa 1990.
Bourdieu P., Wacquant L., Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, przeł. A. Sawisz, Warszawa 2001.
Czermińska M., Autobiograficzny trójkąt: świadectwo, wyznanie i wyzwanie, Kraków 2014.
Daniels K., What Teachers Never Taught And Writers Feared To Write: Disability in African American Children’s Literature, „Disability Studies Quarterly” 2004, vol. 24, no. 1, <https://dsq-sds.org/article/view/842/1017> [dostęp: 9.06.2020].
Davis L.J., The End of Normal: Identity in a Biocultural Era, Michigan 2014.
Dowker A., The Treatment of Disability in 19th and Early 20th Century Children’s Literature, „Disability Studies Quarterly” 2004, vol. 24, no. 1, <https://dsq-sds.org/article/view/843/1018> [dostęp: 9.06.2020].
Fidowicz A., Niepełnosprawność w Polskiej literaturze dla dzieci XIX wieku, „Wielogłos” 2006, 4, s. 11–126.
Foucault M., Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, Gdańsk 2006.
Garland-Thomson R., Becoming Disabled, „The New York Times”, 19.08.2016, <https://www.nytimes.com/2016/08/21/opinion/sunday/becoming-disabled.html> [dostęp 10.06.2020].
Garland-Thomson R., Extraordinary Bodies: Figuring Physical Disability in American Culture and Literature, New York 2017.
Garland-Thomson R., Gapienie się, czyli o tym, jak patrzymy i jak pokazujemy siebie innym, przeł. K. Ojrzyńska, „Czas Kultury” 2019, nr 4, s. 73–81.
Garland-Thomson R., Niezwykłe ciała, przeł. N. Pamuła, „Dialog” 2019, nr 7–8, s. 752–753.
Garland-Thomson R., Staring. How we Look, New York 2009.
Garland-Thomson R., The Story of My Work: How I Became Disabled, „Disability Studies Quarterly” 2014, vol. 34, no. 2.
Gervay S., Butterflies: Youth Literature as a Powerful Tool in Understanding Disability, „Disability Studies Quarterly” 2004, vol. 24, no. 1, <https://dsq-sds.org/article/view/844/1019> [dostęp: 12.06.2020].
Keith L., What Writes Did Next: Disability, Illness and Cure in Books in the Second Half of the 20th Century, „Disability Studies Quarterly” 2004, vol. 24, no. 1, <https://dsq-sds.org/article/view/845/1020> [dostęp: 10.06.2020].
Kraskowska E., Czytelnik jako kobieta. Wokół literatury i teorii, Poznań 2007.
Makaton w rozwoju osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi, red. B.B. Kaczmarek, Kraków 2014.
Mitchell D.T., Snyder S.L., Narrative Prosthesis. Disability and the Dependencies of Discourse, Michigan 2000.
Nowak E., Lawenda w chodakach, Warszawa 2004.
Nowak E., Wszystko, tylko nie mięta, Warszawa 2002.
Ojrzyńska K., Pamuła N., Nowe studia o niepełnosprawności w humanistyce. „Przegląd Kulturoznawczy” 2019, nr 3 (41), s. 373–382.
Rzeszutko-Iwan M., Kategorie wiedzy i władzy w dyskursie publicznym, „Acta Universitatis Lodziensis” 2014, 21, s. 24.
Świerkosz M., Stwarzanie niepełnosprawnego ciała. Kilka uwag o performatywnej teorii i praktykach teatralnych, „Czas Kultury” 2019, nr 4, s. 17–26.
Thomson P., Disability in Modern Children’s Fiction, „Books for Keeps” 1992, no. 75,
<http://booksforkeeps.co.uk/printpdf/issue/75/childrens-books/articles/other-articles/disability-in-modern-childrens-fiction> [dostęp: 9.06.2020].
Unseen Childhoods Disabled Characters in 20th-century Books for Girls, red. H.A. Aveling, London 2009.
Wolanin A., Odmieniec i jego postawy wobec świata w twórczości Doroty Terakowskiej, [w:] Wyczytać świat – międzykulturowość w literaturze dla dzieci i młodzieży, red. B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, Katowice 2014, s. 175–183.
Zabawa K., Ryzyko spotkania z Innym – niepełnosprawny we współczesnej literaturze dla dzieci, [w:] Edukacja polonistyczna wobec Innego, red. A. Janus-Sitarz, Kraków 2014, s. 121–142.
Zdrodowska M., Odrzucenie protezy: performens, polityka, tożsamość, „Czas Kultury” 2019, nr 4, s. 66–71.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in Przestrzenie Teorii are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in Przestrzenie Teorii grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in Przestrzenie Teorii since 2015, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).