Keywords
poezja
pamięć
reminiscencja
przypomnienie
metafora hologramu
How to Cite
Abstract
For a model of nostalgic memory in the poetry of Czesław Miłosz, based on the psychological phenomenon of reminiscence, an allegoric counterpart can be identified in the hologram metaphor (Douwe Draaisma). The question: “Who am I” – reappears in Miłosz’s late lyrical poetry when he ponders over both his biography and the biographies of others. The response is provided, for instance, in the concept of human dialectic biography (of subject and object), formulated by Paul Ricoeur in his philosophical analyses. Human memory remains equally dialectic, placed in the antinomy between memory and oblivion. Still, retrieving a detail which has been remembered evokes all experience along with its rich context. That is the holographic effect, described in literature as the “ghost image”. Also in poetry, the effacing of memory trace does not make a barrier for the restitution of recollection. “The Sun of Memory” beams through the lyric of the author of the collection of poems “This”.References
C. Miłosz, Wiersze tom 4, przypisy A. Fiut, nota wydawcy J. Ilg, K. Kasperek, Wydawnictwo Znak, Kraków 2004.
C. Miłosz, Wiersze tom 5, przypisy A. Fiut, nota wydawcy J. Ilg, K. Kasperek, A. Kosińska, Kraków 2004.
C. Miłosz, Dolina Issy, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000.
C. Miłosz, Piesek przydrożny, Wydawnictwo Znak, Kraków 1997.
C. Miłosz, Rodzinna Europa, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1994.
C. Miłosz, Ziemia Ulro, Instytut Literacki, Paryż 1977.
C. Miłosz, Życie na wyspach, Wydawnictwo Znak, Kraków 1997.
R. Gorczyńska (E. Czarnecka), Podróżny świata. Rozmowy z Czesławem Miłoszem. Komentarze, Wydawnictwo Literackie, Kraków1992
T. Maruszewski, Pamięć autobiograficzna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005, [tu:] Pamięć autobiograficzna w wieku podeszłym, s. 148-169.
D. Draaisma, Dlaczego życie płynie szybciej, gdy się starzejemy. O pamięci autobiograficznej, przeł. E. Jusewicz-Kalter, [tu:] Reminiscencje, s. 214-249.
P. Ricoeur, Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. J. Margański, Universitas, Kraków 2006, s. 27.
D. Draaisma, Machina metafor. Historia pamięci, przeł. R. Pucek, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2009, s. 192.
P. Ricoeur, O sobie samym jako innym, przeł. B. Chełstowski, naukowo opracowała i wstępem poprzedziła M. Kowalska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, s. 191, 202
P. Czapliński, Wzniosłe tęsknoty. Nostalgie w prozie lat dziewięćdziesiątych, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001
M. Zaleski, Formy pamięci. O przedstawianiu przeszłości w polskiej literaturze współczesnej, Instytut Badań Literackich PAN, Wydawnictwo, Warszawa 1996.
A. Rydz, Miłosz i Świetlicki. Nostalgia versus melancholia. O pamięci autobiograficznej, [w:] Nowe dwudziestolecie (1989–2009). Rozpoznania. Hierarchie. Perspektywy, red. H. Gosk, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2010
K. Van Heuckelom, „Patrzeć w promień od ziemi odbity”. Wizualność w poezji Czesława Miłosza, Instytut Badań Literackich PAN, Wydawnictwo, Warszawa 2004,s. 146.
J. Zach, Miłosz i poetyka wyznania, Universitas, Kraków 2002.
Św. Augustyn, Wyznania, przeł. oraz wstępem i kalendarium opatrzył Z. Kubiak, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007
J. Płuciennik, Figury niewyobrażalnego. Notatki z poetyki wzniosłości w literaturze polskiej, Universitas, Kraków 2002.
A. Camus, Obcy, przeł. M. Zenowicz, PIW, Warszawa 1995, s. 15.
J. Kristeva, Czarne słońce. Depresja i melancholia, przeł. M.P. Markowski, R. Ryziński, wstęp M.P. Markowski, Universitas, Kraków 2007.
K. Michalski, Płomień wieczności. Eseje o myślach Fryderyka Nietzschego, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007, s. 124.
E. Bieńkowska, W ogrodzie ziemskim. Książka o Miłoszu, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2004, s. 262.
M. Bieńczyk, Przezroczystość, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007.
Z. Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Świat Książki, Warszawa 1998, s. 354.
P. Ricoeur, Żyć aż do śmierci oraz fragmenty, przeł. A. Turczyn, Universitas, Kraków 2008, s. 82.
A. Legeżyńska w książce Gest pożegnania. Szkice o poetyckiej świadomości elegijno-ironicznej, Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 1999
Ph. Lejeune, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, red. R. Lubas-Bartoszyńska, przeł. W. Grajewski, S. Jaworski, A. Labuda, R. Lubas-Bartoszyńska, Universitas, Kraków 2001.
J. Dudek, Europejskie korzenie poezji Czesława Miłosza, Księgarnia Akademicka, Kraków 1995, s. 87.
V. Nabokov, Pamięci, przemów. Autobiografia raz jeszcze, przeł. z angielskiego A. Kołyszko, posłowiem opatrzył L. Engelking, MUZA SA, Warszawa 2004, s. 247.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in Przestrzenie Teorii are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in Przestrzenie Teorii grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in Przestrzenie Teorii since 2015, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).