Keywords
koncepcja czasu
motyw labiryntu
wieczność
Kubrick
Borges
How to Cite
Abstract
In the interview which appeared after the premiere of The Shining, Kubrick said that the fantastic qualities of reality in his movies are “treated in a very […] ordinary way”. He indicated that uncanny events are also depicted in this way in Jorge Luis Borges’ writings. The comparison made by Kubrick should not be disregarded since the labyrinth motif, which does not appear in Stephen King’s book that has been adapted for the screen, is an important theme in Borges’ works as well as in The Shining. The Garden of Forking Paths, which was also written by this Argentinian writer, not only explores the above-mentioned motif, but also describes the conception of time which can be found in The Shining and in the last scene of Kubrick’s 2001: A Space Odyssey. Borges’ literary works might be helpful in comprehending Kubrick’s notion of the fourth dimension. The coexistence of different times in The Shining, in turn, refers to the theological idea of eternity. This conception corresponds to the main character’s nature – especially his desires, aspirations and anxieties. The established perspective provides an opportunity to exemplify what Kubrick meant by showing the fantastic qualities of reality “in a simple, non-baroque style”.References
P.W. Jansen, Kommentierte Filmografie, [w:] Stanley Kubrick, hrsg. von P.W. Jansen und W. Schütte, München–Wien 1984, s. 162.
S. Frosali, Eklektyzm o niezwykłej jednorodności, tłum. U. Franczyk, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej, red. D. Zielińska, Warszawa 1989, s. 81.
M. Wedemann, Zobrazować niewidzialne. Symbolika religijna w „Oczach szeroko zamkniętych”, [w:] Język religii dawniej i dziś (w kontekście teologicznym i kulturowym). V. Materiały z konferencji. Gniezno 22–24 września 2008, pod red. P. Bortkiewicza, S. Mikołajczaka i M. Rybki, Poznań 2009, s. 475 (Biblioteczka Poznańskich Studiów Polonistycznych Serii Językoznawczej, t. 39).
S. Kubrick, Powieści i filmy, przeł. P. Kopański, „Film na Świecie” 1993, nr 394/395, s. 57.
Mówi Diane Johnson, scenarzystka „Shining”, przeł. I. Dembowski, „Film na Świecie” 1981, nr 273–274, s. 40 (wywiad przeprowadził D. Barbier).
A. Lewicki, Stanley Kubrick. Dychotomie i paradoksy, [w:] Kino amerykańskie. Twórcy, red. E. Durys i K. Klejsa, Kraków 2006, s. 107.
A. Helman, Twórcza zdrada: Filmowe adaptacje literatury, Poznań 1998, s. 100.
Mówi Stanley Kubrick, przeł. I. Dembowski, „Film na Świecie” 1981, nr 273–274, s. 35 (wywiad przeprowadził J.P. Oudart).
P. Kletowski. Filmowa odyseja Stanleya Kubricka, Kraków 2006, s. 179–316.
M. Głowiński, Mity przebrane, Kraków 1994, s. 154.
P. Santarcangeli, Księga labiryntu, przeł. I. Bukowski, red. naukowa A. Krawczuk, Warszawa 1982.
J.L. Borges, Opowiadania, przeł. Z. Chądzyńska, A. Sobol-Jurczykowski, K. Piekarec, K. Wojciechowska, S. Zembrzuski, Kraków 1978.
J.L. Borges, Nowa refutacja czasu, [w:] tegoż, Dalsze dociekania, przeł. A. Sobol-Jurczykowski, Warszawa 1999.
J.L. Borges, O. Ferrari, W dialogu I, przeł. E. Nawrocka, Gliwice 2007, s. 30
S. Hawking, Ilustrowana krótka historia czasu, przeł. P. Amsterdamski, Poznań 1996, s. 32.
L. Kołakowski i Z. Mentzel, Czas ciekawy, czas niespokojny, t. 2, Kraków 2008.
G.P. Brunetta, Filmowa odyseja Stanleya Kubricka, tłum. U. Franczyk, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej, red. D. Zielińska, Warszawa 1989, s. 65–66.
U. Eco, Od drzewa do labiryntu, przeł. G. Jurkowlaniec, M. Surma-Gawłowska, J. Szymanowska i A. Zawadzki, Warszawa 2009, s. 49.
O. Calabrese, „Światy możliwe” Kubricka, czyli poetyka drzwi, tłum. U. Franczyk, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej…, s. 127.
R. Burgin, Rozmowy z Jorge Luisem Borgesem, przeł. M. Kłobukowski, Gdańsk 1993. s. 128.
Imperfect Symmetries, <http://kubrickfilms.tripod.com/id4.html>, dostęp: 09.12.2014.
K. Kozłowski, Muzyka i horror. „Lśnienie” Stanleya Kubricka, „Images” 2009–2010, vol. 13–14, s. 52.
J.L. Borges, O. Ferrari, dz. cyt., s. 31. Zob. też J.L. Borges, Historia wieczności, przeł. A. Elbanowski, Warszawa 2006, s. 11–12.
L. Kołakowski, Z. Mentzel, dz. cyt., s. 186. Zob. też Augustyn Aureliusz, Wyznania, przeł. Z. Kubiak, Warszawa 1982, s. 225–227.
K. Kościelski, Demoniczna transcendencja. Motyw faustowski w „Lśnieniu” Stanleya Kubricka, „Przestrzenie Teorii” 2013, nr 19, s. 153–170.
M. Ciment, Przestrzeń i czas w dziełach Kubricka, przeł. U. Franczak, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej…, s. 115–117.
P.C. Usai, Kubrick jako architekt, tłum. U. Franczyk, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej…, s. 175.
W. Parrill, Stanley Kubrick, przeł. A. Chajewski, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej…, s. 90.
J. Hani, Symbolika świątyni chrześcijańskiej, przeł. A.Q. Lavique, Kraków 1998, s. 101.
A. Bienk, Filmsprache, Marburg 2008, s. 130.
S. Marschall, Farbe im Kino, Marburg 2009, s. 61.
Pauline Kael, What did Pauline Kael think of THE SHINING?, <http://krusch.com/kubrick/Q54b.html>, dostęp: 09.12.2014.
K. Kościelski, Orfeusz i Eurydyka w Marienbadzie, „Kwartalnik Filmowy” 2014, nr 86, s. 76–91.
J.L. Borges, Historia wieczności, przeł. A. Elbanowski, Warszawa 2006, s. 85–86.
J.L. Borges, Osnowa, [w:] Twórca, przeł. Z. Chądzyńska i K. Rodowska-Wiesiołowska, Warszawa 1974, s. 24. Zob. też J.L. Borges, Temat zdrajcy i bohatera, [w:] Opowiadania…, s. 110–114.
R. Lacayo, Semper Fi, [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej…, s. 188.
M. Lurker, Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach, przeł. R. Wojnakowski, Kraków 1994, s. 179.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in Przestrzenie Teorii are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in Przestrzenie Teorii grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in Przestrzenie Teorii since 2015, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).