Keywords
W.L. Terlecki
J.M. Rymkiewicz
dyskurs kryminologiczny
zbrodnia
ofiara
system penitencjarny
literatura
fikcja
How to Cite
Abstract
The article concerns texts which problematize such figures of criminological discourse as crime, perpetrator, victim, interrogator, or the penitentiary system. The works of A. Kuśniewicz, W.L. Terlecki and J.M. Rymkiewicz perform multidimensional revisions: they question traditional thinking about historical truth and the means of reaching it; they trespass the border between literature and fiction; they resist criminological discourse. The writers discussed formulate a diagnosis in many aspects close to that of M. Foucault’s and the new victimology, proving that representations of history as well as mechanisms of social control are discourses of restrictive authority. Korupcja [Corruption], Odpocznij po biegu [Rest after The Race], and Wielki książę [The Grand Duke] respond to such violence with revisions of history as well as the present, thanks to which literature becomes a form of radical hermeneutiReferences
A. Kuśniewicz: Korupcja. Kryminał heroiczny, wyd. III, Krakow 1975 – K; Trzecie królestwo, Warszawa 1975.
W.L. Terlecki: Odpocznij po biegu, Warszawa 1975.
W.L. Terlecki, Wieniec dla sprawiedliwego, Warszawa 1988.
J.M. Rymkiewicz: Aleksander Fredro jest w złym humorze, Warszawa 1977.
J.M. Rymkiewicz, Juliusz Słowacki pyta o godzinę, Warszawa 1982 – J; Wielki książę z dodaniem rozważań o istocie i przymiotach ducha polskiego, Warszawa 1983 .
Komentarze do:] Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. II: Metafizyka, przekł. Wstępy i komentarze K. Leśniak, Warszawa 1990, s. 681, 669.
J. Łukasiewicz, O zasadzie sprzeczności u Arystotelesa, tekst przejrzał, przedmową i przypisami opatrzył J. Woleński, Warszawa 1987, s. 138.
E.K. Dzikowska, „Diabłu ogarek”. Cierpienie, wina i pamięć w „Słowach o nienawiści” Andrzeja Kuśniewicza, [w:] Między Galicją, Wiedniem i Europą. Aspekty twórczości literackiej Andrzeja Kuśniewicza, red. A. Woldan, Wiedeń 2008, s. 181.
Puzzle pamięci. Z Andrzejem Kuśniewiczem w marcu i kwietniu 1991 rozmawiałaGrażyna Szcześniak, Kraków 1992, s. 34.
T. Burek, Powieść w stadium żartu, „Twórczość” 1962, nr 2, s. 124.
W. Maciąg, Co widać przez dziurkę od klucza?, „Życie Literackie” 1961, nr 37, s. 5
E. Dutka, Okolice nie tylko geograficzne. O twórczości Andrzeja Kuśniewicza, Katowice 2008, s. 188 i nast.
K. Nowicki, Heroizm i korupcja. (O twórczości Andrzeja Kuśniewicza), „Współczesność” 1969, nr 1, s. 11.
M. Foucault, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. T. Komendant, Warszawa 1998, s. 167.
M. Foucault, Śmierć nie do przyjęcia, przeł. K.M. Jaksender, „Melee” 2008, nr 1, s. 13.
B. Kazimierczyk, Wskrzeszanie umarłych królestw, Kraków 1982, s. 58.
Niespieszna rozmowa [z A. Kuśniewiczem rozm. K. Meloch], „Argumenty” 1974, nr 33, s. 8.
J. Siedlecka, Andrzej Kuśniewicz, pisarz i agent w świetle dokumentów IPN. Oporów moralnych nie zdradzał, „Rzeczpospolita” [„Plus. Rzecz o Książkach”] 2007, nr 83, s. A 22.
J. Jarzębski, Kompleks apostazji. Kuśniewicz i problem zdrady, [w:] Między Galicją, Wiedniem i Europą..., dz. cyt., s. 9-19; D. Wojda, Odmiany wiktymizacji w pisarstwie Andrzeja Kuśniewicza, [w:] Między Galicją, Wiedniem i Europą. Aspekty twórczości literackiej Andrzeja Kuśniewicza, red. A. Woldan, Wiedeń 2008, s. 181, s. 23
H. Heissenbuttel, Reguły gry powieści kryminalnej, przeł. W. Bialik, „Teksty” 1973, z. 6, s. 47, 48.
M. Janion, Wieczne umieranie, „Literatura” 1975, nr 16, s. 10.
W. Bolecki, Bieg – do czego?, „Punkt” 1978, nr 3, s. 120-131.
A. Werner, Rachunek sumienia, [w:] tegoż, Pasja i nuda, Warszawa 1991, s. 170.
Odwoływać się do sumienia [z W. Terleckim rozm. M. Malessa-Drohomirecka], „Życie Literackie” 1988, nr 14, s. 5.
A. Mencwel, Unerwienie historii, „Miesięcznik Literacki” 1976, nr 7, s. 20
R. Elias, The Politics of Victimization: Victims, Victimology, and Human Rights, New York 1986.
S. Chwin, Błogosławiona Ochrana?, [w:] tegoż, Literatura i zdrada. Od „Konrada Wallenroda” do „Małej Apokalipsy”, Krakow 1993, s. 236-256.
J. Jarzębski, Pożegnanie z emigracją. O powojennej prozie polskiej, Kraków 1998, s. 103.
„Jedną mową przemawiają żywi i umarli...”. Z Jarosławem Markiem Rymkiewiczem rozmawia Beata Chmiel, „Przegląd Powszechny” 1985, nr 12, s. 340.
J. Kwiatkowski, Felieton poetycki, „Tworczość” 1984, nr 12, s. 124.
L. Szaruga, Lekcja historii, „Znak” 1984, nr 8/9, s. 1253.
H. Gosk, Wizerunek naszej kondycji, „Miesięcznik Literacki” 1984, nr 8/9, s. 234.
R. Bieniecki, Wielki książę, polskość i historia, „Nurt” 1985, nr 4; K. Rosiński, Duchy nocy listopadowej, „Kontrasty” 1984, nr 9
M. Szpakowska, Nasz Wielki Książę, „Twórczość” 1984, nr 12.
M. Foucault, Narodziny kliniki, przeł. P. Pieniążek, Warszawa 1999, s. 120-121, 150-151.
„Ciekawi mnie tekst życia” [z J.M. Rymkiewiczem rozm. A. Dobrowolski], „Odra” 1987, nr 1, s. 20-21.
M. Foucault, Powrót do historii, [w:] tegoż, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, przekł. i wstęp D. Leszczyński, L. Rasiński, Warszawa–Wrocław 2000, s. 111.
M. Foucault, Tekst historiograficzny jako artefakt literacki, przeł. M. Wilczyński, [w:] tegoż, Poetyka pisarstwa historycznego, red. E. Domańska, M. Wilczyński, wstęp E. Domańska, Kraków 2000, s. 80
J. Derrida, Szaleństwo przebaczenia, przeł. M.P. Markowski, „Gazeta Wyborcza” 2000, nr 96, s. 27-28.
S. Lasić, Poetyka powieści kryminalnej. Próba analizy strukturalnej, przeł. M. Petryńska, Warszawa 1976, s. 139, 142.
McHale, Od powieści modernistycznej do postmodernistycznej: zmiana dominanty, przeł. M.P. Markowski, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997, s. 361.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in Przestrzenie Teorii are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in Przestrzenie Teorii grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in Przestrzenie Teorii since 2015, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).