Keywords
teksty literackie
kategoria "użycia"
How to Cite
Abstract
This article refers to critical considerations about limits of interpretation focusing on the category of “use” that is – depending on methodological basics – recognized as an opposition of the interpretation or one of its kinds. Some critics invert that relation arguing that interpretation is nothing but one of possible ways of using literary texts. Author inquires what in fact is “use”, what that means that someone “uses” the text, and if more that one kind of use exists. Taking for granted that all restrictions of interpretation should be minimized or absent while talking about the “use” author forms the opposition “is not allowed” / “is not possible” that sets impassable, although relativised to one cultural context limits of interpretations and applications of the literary texts.References
M.P. Markowski, Interpretacja i literatura, „Teksty Drugie” 2001, nr 5, s. 55, 60.
S. Fish, Dowodzenie vs. perswazja: dwa modele krytycznej działalności, przeł. K. Abriszewski, [w:] tenże, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, red. A. Szahaj, Kraków 2002, s. 121.
H.-G. Gadamer, Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol i święto, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa 1993
R. Rorty, Kariera pragmatysty, [w:] U. Eco, Interpretacja i nadinterpretacja, red. S. Collini, przeł. T. Bieroń, Kraków 2008, s. 106, 109
R. Barthes, Przyjemność tekstu, przeł. A. Lewańska, Warszawa 1997, s. 69
M.P. Markowski pisze w niewiele późniejszym teście: Przed prawem. Interpretacja, literatura, etyka, „Teksty Drugie” 2002, nr 1/2
U. Eco, Lector in fabula. Wspołdziałanie w interpretacji tekstow narracyjnych, przeł. P. Salwa, Warszawa 1994, s. 86.
U. Eco, Intentio Lectoris: The State of the Art, [w:] tenże, The Limits of Interpretation, Bloomington, Indianapolis 1994, s. 62.
A. Szahaj, Granice anarchizmu interpretacyjnego, „Teksty Drugie” 1997, nr 6, s. 5-7.
W. Kalaga, Tekst – wirtualność – interpretacja: w sprawie przybijania gwoździ, „Teksty Drugie” 1997, nr 6, s. 83.
M. Maffesoli, Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, red. B. Gatyga, przeł. M. Bucholc, Warszawa 2008.
A. Szahaj, Paninterpretacjonizm, czyli nie ma niczego w tekście, czego by pierwej nie było w kontekście (odpowiedź krytykom), „Teksty Drugie” 1997, nr 6, s. 22, 24, 84.
S. Fish, Zwykłe okoliczności, język dosłowny, bezpośrednie akty mowy, to, co namacalne, potoczne, oczywiste, zrozumiałe samo przez się i inne szczegolne przypadki, przeł. M. Smoczyński, [w:] tenże, Interpretacja..., s. 53
L. Wittgenstein, Dociekania filozoficzne, przeł. B. Wolniewicz, Warszawa 2000.
R. Barthes, Pierre Loti: Aziyadé, [w:] tenże, Stopień zero pisania oraz Nowe eseje krytyczne, przeł. K. Kot, Warszawa 2009, s. 262-263.
R. Barthes, Trzeci sens, przeł. R. Wyborski, „Kino” 1971, nr 11, s. 40.
M. de Certeau, Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, przeł. K. Thiel-Jańczuk, Kraków 2008. S. XLIV-XLV.
R. Barthes, Przez ramię, przeł. K. Kłosiński, [w:] tenże, Lektury, wybór, opracowanie i posłowie M.P. Markowski, Warszawa 2001, s. 128-129.
A. Burzyńska, Lekturografia. Derridowska filozofia czytania, [w:] taż, Antyteoria literatury, Kraków 2002.
Filozofia i etyka interpretacji, red. A.F. Kola, A. Szahaj, Kraków 2007, a także: M.P. Markowski, Zwrot etyczny w badaniach literackich, „Pamiętnik Literacki” 2000, nr 1.
A. Zybertowicz, MY – „pogubieńcy”, „Teksty Drugie” 1998, nr 4, s. 71.
R. Nycz, Możliwa historia literatury, „Teksty Drugie” 2010, nr 5.
S. Knapp, W. Benn Michaels, Against Theory, „Critical Inquiry” 1982, nr 4, t. 8, s. 742.
W. C. Booth w książce The Company We Keep: an Ethic of Fiction, Berkeley 1988
J. Płuciennik, Laboratorium analityczne subiektywności. Metodologiczny indywidualizm w kognitywistyce i literaturoznawstwie, [w:] tenże, Literatura, głupcze! Laboratoria nowoczesnej kultury literackiej, Kraków 2009.
E.D. Hirsch Jr, Trzy wymiary hermeneutyki, przeł. P. Parlej, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t. IV, cz. 1, Kraków 1992.
S. Sontag z: Przeciw interpretacji, przeł. M. Olejniczak, „Literatura na Świecie” 1979, nr 7.
R. Shusterman, Interpretacja a rozumienie, przeł. A. Orzechowski, [w:] tenże, Estetyka pragmatyczna. Żywe piękno i refleksja nad sztuką, Wrocław 1998.
W. Nycz, Teoria interpretacji: problem pluralizmu, [w:] tenże, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 2000, s. 127.
R. Linton, Kulturowe podstawy osobowości, przeł. A. Jasińska-Kania, Warszawa 1975
H. Markiewicz, Staroświeckie glosy, „Teksty Drugie” 1997, nr 6.
„Panny z Wilka” Jarosława Iwaszkiewicza. Rozbiory, red. I. Iwasiów, J. Madejski, Szczecin 1996
J. Derrida, Szibolet dla Paula Celana, przeł. A. Dziadek, Bytom 2000 oraz tegoż, Przed prawem, przeł. J. Gutorow, [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2006
A. Burzyńska, Dekonstrukcja i interpretacja, Kraków 2001).
R. Koschany, Miejsce (teorii) interpretacji, „Przegląd Kulturoznawczy” 2008, nr 1.
R. Schusterman, Interpretacja a rozumienie, przeł. A. Orzechowski, [w:] tenże, Estetyka pragmatyczna. Żywe piękno i refleksja nad sztuką, red. A. Chmielewski, Wrocław 1998.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in Przestrzenie Teorii are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in Przestrzenie Teorii grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in Przestrzenie Teorii since 2015, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).