Keywords
poezja
doświadczenia traumatyczne
metoda psychokrytyczna
How to Cite
Abstract
The article is an attempt at a new reading of Stanisław Barańczak’s poetry by using Charles Mauron’s psychocritical method. Four volumes of poems are subjected to analysis, in which the writer’s obsessive metaphors are extracted, allowing the unveiling of his personal myth. It turns out that the romantic hero complex is underlying this myth, that defines the poet’s way of expression of traumatic experiences from his life. Then, the way of recording of such experiences as enslavement by the totalitarian system, alienation in exile, or Parkinson’s disease, is interpreted according to Hanna Segal’s psychoanalytic theory. Barańczak’s writing is gaining then the title of reparation, it becomes a way to recover lost objects from the past by the writer: freedom, stabilization, health, but also the past time, places, events and people.References
Ch. Mauron, Wprowadzenie do psychokrytyki, przeł. W. Błońska, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 2, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1976, s. 367
Ch. Mauron, Metoda psychokrytyczna, przeł. W. Karpiński, [w:] Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji, oprac. W. Karpiński, Warszawa 1974.
H. Segal, Marzenie senne, wyobraźnia i sztuka, przeł. P. Dybel, Kraków 2003, s.60
D. Pawelec, Rewolta słowa poetyckiego – Barańczak, Krynicki, [w:] Poznań w Marcu – Marzec w Poznaniu, red. S. Wysłouch, J. Borowiec, Poznań 2010.
S.O. Lesser, Funkcje formy, przeł. G. Cendrowska, [w:] Psychoanaliza i literatura, red. P. Dybel, M. Głowiński, Gdańsk 2001, s. 133.
R. Barthes, Twarz Grety Garbo, [w:] tenże, Mit i znak, Warszawa 1970, s. 64-66.
S. Barańczak, Wiersze zebrane, Kraków 2007.
T. Nyczek, Powiedz tylko słowo. Szkice literackie wokół „Pokolenia 68”, Londyn 1985, s. 92.
D. Pawelec, Poezja Stanisława Barańczaka. Reguły i konteksty, Katowice 1992, s. 85, 126.
D. Pawelec, Czytając Barańczaka, Katowice 1995, s. 24.
S. Barańczak, Etyka i poetyka, Kraków 2009, s. 282.
D. Pawelec, Poezja Stanisława Barańczaka. Reguły i konteksty, s. 127.
M. Merleau-Ponty, Humanizm i terror, przeł. J. Migasiński, Warszawa 2005, s. 53.
L. Neuger, Uciekające imię, [w:] „Obchodzę urodziny z daleka…”: szkice o Stanisławie Barańczaku, red. J. Dembińska-Pawelec, D. Pawelec, Katowice 2007, s. 12.
K. Biedrzycki, Świat poezji Stanisława Barańczaka, Kraków 1995, s. 31.
M. Musierowicz, Tym razem serio. Opowieści prawdziwe, Łódź 1994, s. 31.
M. Brzóstowicz-Klajn, Barańczak i żyletki, „Polonistyka” 2008, nr 3.
S. Freud, Pisarz a fantazjowanie, przeł. M. Leśniewska, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. II, cz. 1, oprac. S. Skwarczyńska, Kraków 1966
H. Arendt, Korzenie totalitaryzmu, przeł. M. Szawiel, D. Grinberg, t. 1, Warszawa 1989, s. 15.
S. Freud, Poza zasadą przyjemności, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1975, s. 118.
W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. 3, Warszawa 2003, s. 65
A. Kępiński, Psychopatie, Warszawa 1988, s. 109.
S. Barańczak, Zaufać nieufności. Osiem rozmów o sensie poezji 1990–1992, red. K. Biedrzycki, Kraków 1993, s. 57.
M. Stala, Ten żart na śmierć na życie. O nowej książce Stanisława Barańczaka, „Tygodnik Powszechny” 1998, nr 24, s. 13.
J. Kandziora, Figury intymności. O „wierszach osobistych” Stanisława Barańczaka, „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Seria Literacka, 2002, t. 9 (29), s. 98.
K. Pietrych, Co poezji po bólu? Empatyczne przestrzenie lektury, Łódź 2009, s. 201
J. Kandziora, „To, co się wymyka”, „Teksty Drugie” 2001, nr 6, s. 161-162.
A. Freud, Ego i mechanizmy obronne, przeł. M. Ojrzyńska, Warszawa 2004.
A. Legeżyńska, Skalpel poety, „Polonistyka” 1999, nr 4, s. 627.
Z. Herbert, S. Barańczak, Korespondencja (1972– 1996), Warszawa 2005, s. 94.
Pesymista, który nie podnosi głosu. Ze Stanisławem Barańczakiem e-mailem rozmawia Michał Cichy. „Magazyn Gazety Wyborczej”, „Gazeta Wyborcza” 2 września 1999, nr 35 (339), s. 21.
J. Dembińska-Pawelec, Światy możliwe w poezji Stanisława Barańczaka, Katowice 1999, s. 49.
J. Dembińska-Pawelec, Villanella od Anonima do Barańczaka, Katowice 2006, s. 135.
J. Dembińska-Pawelec, Między empirią a transcendencją. Koncepcje poznania w wierszu Stanisława Barańczaka pt. „Poręcz”, [w:] Dialogi z romantycznym kontekstem. Szkice o poezji polskiej, red. J. Dembińska-Pawelec, A. Dziadek, Katowice 2006, s. 53, 57
A. van Nieukerken, Ironiczny konceptyzm. Nowoczesna polska poezja metafizyczna w kontekście anglosaskiego modernizmu, Kraków 1998.
S. Barańczak, Ocalone w tłumaczeniu, Kraków 2004, s. 372-373.
M.P. Markowski, Nieobliczalne. Eseje, Kraków 2007, s. 137.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in Przestrzenie Teorii are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in Przestrzenie Teorii grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in Przestrzenie Teorii since 2015, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).