Abstract
The article presents an interpretation of “school” scenes from Gombrowicz’s Ferdydurke which was inspired by Pierre Bourdieu’s sociological method. The use of concepts such as ‘habitus’, ‘reproduction’, and ‘pedagogical authority’ allows one to see not only a satire on didactic ineptitude, but also a thorough and acute analysis of the functioning of the school as an institution in these scenes. From this perspective, the key function of school is not to teach, but to reproduce the structure of the social order and implement performative pedagogy which shapes this community’s members.References
W. Gombrowicz, Ferdydurke, oprac. W. Bolecki, Krakow 2007; DIV – Dziennik 1967–1969, Krakow 1992.
W. Gombrowicz, Wspomnienia polskie. Wędrowki po Argentynie, Krakow 1996.
A. Stawiarska, Gombrowicz w przedwojennej Polsce, Kraków 2001.
M. Głowiński, Gombrowiczowska diatryba, [w:] tenże, Gombrowicz i nadliteratura, Kraków 2002.
J. Margański, Jozio w piekle literatury, „Teksty Drugie” 2002, z. 3.
J.-P. Salgas, Gombrowicz lub ateizm integralny, przeł. J.M. Kłoczowski, Warszawa 2004.
W. Bolecki, Słowacki Gombrowicza, „Teksty Drugie” 2010, z. 1, s. 171-191; Dodatek krytyczny, [w:] F.
T. Rożewicz, Dramat, t. 1, Wrocław 2005.
K. A. Jeleński, Chwile oderwane, Gdańsk 2007, s. 551; J.-P. Salgas, Gombrowicz... .
Witold Gombrowicz,„socjolog w stanie nieważkości”, przeł. B. Hrekowicz, [w:] Witold Gombrowicz – nasz współczesny. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej w stulecie urodzin pisarza, Uniwersytet Jagielloński – Kraków, 22-27 marca 2004, pod red. J. Jarzębskiego, Kraków 2010.
M. Piwoński, Gombrowicz i Bourdieu – socjologia w stanie nieważkości, referat na konferencji „Gombrowicz dzieckiem podszyty”, Uniwersytet Jagielloński, 8-10 maja 2009.
J. Verdes-Leroux, Deconstructing Pierre Bourdieu. Against Sociological Terrorism from the Left, New York 2001.
P. Bourdieu, Intellectual Field and Creative Project, [w:] Knowledge and Control. New Directions for the Sociology of Education, ed. By M.F.D. Young, London 1971; SEST – P. Bourdieu, System of Education and System of Thought, [w:] Knowledge and Control. New Directions for the Sociology of Education, ed. by M.F.D. Young, London 1971.
P. Bourdieu, Specyfika dziedziny naukowej i społeczne warunki rozwoju wiedzy, przeł. E. Neyman, [w:] Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, wybór i wstęp E. Mokrzycki, Warszawa 1984.
P. Bourdieu, Homo Academicus, trans. by P. Collier, Stanford 1988.
Academic Discourse. Linguistic Misunderstanding and Professorial Power, ed. by P. Bourdieu, J.-C. Passeron, M. de Saint Martin, with contributions with Ch. Baudelot, G. Vincent, trans. by R. Teese, Stanford 1994
P. Bourdieu, The State Nobility. Elite Schools in the Field of Power, with collaboration of M. de Saint Martin, trans. by L.C. Clough, Stanford 1996.
The Weight of the World. Social Suffering in Contemporary Society, P. Bourdieu et al., trans. by P. Parkhurst Ferguson, S. Emanuel, J. Johnson, S.T. Waryn, Stanford 1999.
P. Bourdieu, Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, przeł. A. Zawadzki, Kraków 2001.
P. Bourdieu, L.J.D. Wacquant, Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, przeł. A. Sawisz, Warszawa 2001.
P. Bourdieu, Language & Symbolic Power, ed. by J.B. Thompson, trans. by G. Raymond, M. Adamson, Cambridge 2003.
P. Bourdieu, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przeł. P. Biłos, Warszawa 2005.
P. Bourdieu, Medytacje pascaliańskie, przeł. K. Wakar, Warszawa 2006.
P. Bourdieu, J.-C. Passeron, Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, przeł. E. Neyman, Warszawa 2006.
P. Bourdieu, A. Darbel, D. Schnapper, The Love of Art. European Art Museums and their Public, trans. by C. Beatie, N. Merriman, Cambridge 2007.
P. Bourdieu, Rozum praktyczny. O teorii działania, przeł. J. Stryjczyk, Krakow 2009.
T. Kępiński, Witold Gombrowicz i świat jego młodości, Krakow 1974.
B. Readin M. Foucault, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. T. Komendant, Warszawa 1998.
C. Kramsch, Pierre Bourdieu: a biographical memoir, [w:] Pierre Bourdieu and Literacy Education, ed. by J. Albright, A. Luke, New York–London 2008.
M. Heller, Bourdieu and „literacy education”, [w:] Pierre Bourdieu and Literacy Education, ed. by J. Albright, A. Luke, New York–London 2008.
E. Gellner, Narody i nacjonalizm, przeł. T. Hołówka, Warszawa 1991.
Z. Malić, Ferdydurke, przeł. J. Łatuszyńska, [w:] Między życiem a światem. Artykuły, eseje i rozprawy o literaturze polskiej, wybor i posłowie D. Blažina, Warszawa 2006.
D. Robbins, The Need for an Epistemological „Break”, [w:] Bourdieu and Education:Acts of Practical Theory, ed. by M. Grenfell, D. James, with P. Hodkinson, D. Reay, D. M. Heller, Bourdieu and „literacy education”... .
A. Poprawa, Czy istnieje dzieło (według) Gombrowicza?, [w:] Witold Gombrowicz –nasz współczesny. Materiały międzynarodowej konferencji naukowej w stulecie urodzin pisarza. Uniwersytet Jagielloński – Kraków, 22-27 marca 2004, pod red. J. Jarzębskiego, Kraków 2010.
R. Nycz, Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie, Wrocław 1997.
S. Lewis, Babbitt. Powieść amerykańska, przeł. Z. Popławska, t. 1, Warszawa 1927.
W. Benjamin, O gimnazjum humanistycznym, [w:] Twórca jako wytwórca. Eseje i rozprawy, przeł. R. Reszke, Warszawa 2011.
J. Harnesberger, Sovereignty and Experience: Walter Benjamin and Witold Gombrowicz: the Redemptive Violence of Allegory and the Interhuman Church, Saarbrucken 2009.
F.M. Cataluccio, Gombrowicz i poeci, przeł. B. Piotrowska, [w:] W. Gombrowicz, Przeciw poetom. Dialog o poezji z Czesławem Miłoszem, wstęp F.M. Cataluccio, Krakow 1995.
M. Bielecki, Literatura i lektura. O metaliterackich i metakrytycznych poglądach Witolda Gombrowicza, Kraków 2004.
J. Duvignaud, Le Nouvel Observateur, 3-9 November 1965.
R. Picard, Nowa krytyka czy nowe szalbierstwo?, przeł. W. Karpiński, [w:] Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji, oprac. W. Karpiński, Warszawa 1974.
R. Barthes, Krytyka i prawda, przeł. W. Błońska, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. II, Kraków 1976.
J. Collins, Determination and Contradiction: An Appreciation and Critique of the Work of Pierre Bourdieu on Language and Education, [w:] Bourdieu: Critical Perspectives, ed. by C. Calhoun, E. LiPuma, M. Postone, Chicago 1993.
M. Grenfell, Language and the Classroom, [w:] Bourdieu and Education: Acts of Practical Theory, ed. by M. Grenfell, D. James, with P. Hodkinson, D. Reay, D. Robbins, New York 2004.
C. Miłosz, Abecadło, Kraków 2001.
M. Grenfell, D. James, Theory, Practice and Pedagogic Research, [w:] Bourdieu and Education: Acts of Practical Theory, ed. by M. Grenfell, D. James, with P. Hodkinson, D. Reay, D. Robbins, New York 2004.
C. Miłosz, Widzenia nad Zatoką San Francisco, Kraków 2000.
C. Miłosz, Świadectwo poezji. Sześć wykładów o dotkliwościach naszego wieku, Kraków 2004.
J. Albright, Problematics and generative possibilities, [w:] Pierre Bourdieu and Literacy Education, ed. By J. Albright, A. Luke, New York–London 2008.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in Przestrzenie Teorii are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in Przestrzenie Teorii grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in Przestrzenie Teorii since 2015, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).