Keywords
nowoczesność
holocaust
ideologia
nazizm
How to Cite
Abstract
The text examines the relationship between the two categories – Auschwitz and modernity, in recognition of Jean Améry and Zygmunt Bauman, taking also into account the voice of the latter polemicists. In the first place is reconstructed Améry’s positive view on modernity with respect for the truth of the victims of Auschwitz. Then Bauman's critical position is discussed, indicating the modern provenance of the Holocaust and risk of recurrence of the Holocaust. Next the voices of Bauman’s opponents are presented. Yehuda Bauer, Henryk Grynberg, Andrzej Szahaj and Stefan Morawski pointed to the key role of ideology and irrational aspects of Nazism. At the end the common ground of Améry and Bauman is indicated – both turn to take the perspective of the victims.References
R. Zitelmann, Narodowy socjalizm i moderna. Bilans tymczasowy, przeł. M. Tomczak, [w:] Nazizm, Trzecia Rzesza a procesy modernizacji, red. H. Orłowski, Poznań 2000.
Z. Bauman, Nowoczesność i Zagłada, przeł. F. Jaszuński, Warszawa 1992, s. 16.
J. Améry, Poza winą i karą. Próby przełamania podjęte przez złamanego, przeł. R. Turczyn, Kraków 2007.
J. Amery, Rozjaśniająca rozmowa z samym sobą i z innymi, „Czas Kultury” 2007, nr 6.
D. Czaja, Laboratorium Auschwitz, „Książki w Tygodniku”, dodatek do „Tygodnika Powszechnego” 28.10.2007.
J. Kurkiewicz, Jekyll i Hyde na torturach, „Gazeta Wyborcza” 6.11.2007.
A. Ziębińska-Witek, Umysł w sytuacji granicznej, „Akcent” 2008, nr 1; K. Piotrowiak, Character indelibilis, „FA-art” 2008, nr 1.
H. Orłowski, Nazizm, Trzecia Rzesza a procesy modernizacji, [w:] Nazizm, Trzecia Rzesza..., s. 22.
A. Ubertowska, The Wounded Subject, „Anagram”. On the Philosophy of „Subjectivity after Auschwitz” in Améry’s Work, [w:] On Jean Amery: Philosophy of Catastrophe, red. M. Zolkos, Lanham 2001.
B. Lorenz, Revidierte Identität. Judentum als Problem Identitätsfindung bei Jean Amery, [w:] Kritik aus Passion. Studien zu Jean Amery, red. M. Bormuth, S. Nurmi-Schomers, Göttingen 2005.
Z. Bauman, wywiad z Aidą Eiderman: Professor with a past, „The Guardian” 28.04.2007.
B. Lang, Nazistowskie ludobójstwo. Akt i idea, przeł. A. Ziębińska-Witek, Lublin 2006, s. 173-210.
M. Horkheimer, T.W. Adorno, Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, przeł. M. Łukaszewicz, Warszawa 1994, s. 15.
J. Habermas, Modernizm – niedokończony projekt, przeł. M. Łukasiewicz, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997, s. 42
I. Kértesz, Holocaust jako kultura, [w:] tenże, Język na wygnaniu, przeł. E. Cygielska, Warszawa 2004, s. 62.
J. Améry, Der Integrale Humanismus: Zwischen Philosophie und Literatur. Aufsätze und Kritiken Eines Lesers, 1966–1978, Stuttgart 1985, s. 53.
J. Bauman, Zima o poranku, Kraków 1989.
J. Bauman, Powroty, Poznań 1995 oraz
J. Bauman, Nigdzie na ziemi, Warszawa 2000.
Y. Bauer, Rethinking the Holocaust, New Haven–London 2001, s. 70.
M.R. Marrus, Holocaust. Historiografia, przeł. A. Tomaszewska, Warszawa 1993, s. 57-74.
H. Grynberg, Prawda nieartystyczna, Wołowiec 2002 (wyd. III),
Z. Bauman, Widmo Zagłady, przeł. P. Domański, „Midrasz” 1999, nr 9.
H. Grynberg, Profesora szkiełko i oko, „Midrasz” 1999, nr 9.
Z. Bauman, Świat nawiedzony, [w:] Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania, red. P. Czapliński, E. Domańska, Poznań 2009, s. 16.
S. Buryła, Opisać Zagładę. Holocaust w twórczości Henryka Grynberga, Wrocław, 2006, s. 23.
Dyskusja o „Nowoczesności i Zagładzie” Zygmunta Baumana, „Kultura Współczesna” 1993, nr 2, s. 89-126.
D. Peukert, Codzienność i barbarzyństwo. O normalności Trzeciej Rzeszy oraz tenże, Geneza „rozwiązania ostatecznego” wyprowadzona z ducha nauki, przeł. M. Tomczak, [w:] Nazizm, Trzecia Rzesza. nazizmu w rasizmie, Peukert raczej w niemieckiej eugenice i psychiatrii zreformowanej. W: H. Orłowski, Nazizm, Trzecia Rzesza a procesy modernizacji, s. 30-31.
J. Szacki, Nowoczesność i Holocaust, „Nowe Książki” 1991, nr 1.
Z. Bauman, O nowoczesności TEJ Zagłady – raz jeszcze, „Kultura Współczesna” 1993, nr 2, s. 126.
E. Traverso, Europejskie korzenie przemocy nazistowskiej, przeł. A. Czarnacka, Warszawa 2011.
M. Foucault, Czym jest Oświecenie?, [w:] tenże, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, przeł. D. Leszczyński, L. Rasiński, Warszawa–Wrocław 2000, s. 293.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in Przestrzenie Teorii are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in Przestrzenie Teorii grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in Przestrzenie Teorii since 2015, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).