Keywords
powieść
teoria gatunków
powieść gatunkowa
How to Cite
Abstract
The article’s author analyses Marek Bieńczyk’s novel Tworki (1999), using tools from genre theory and challenging the prevailing view of Bieńczyk as a postmodernist, the pantextualism of his literature, and his adherence to “non-epic prose.” Bieńczyk’s novel is contextualized as a drawnout story (gawęda), mystery story, bildundsroman. It is shown how Bieńczyk uses established genres to assemble the elements of a narrative universe (the narrator, protagonist, intrigue), and the way he handles the epic aspects of his literature. Particular emphasis is placed on an analysis of the vaudeville-cabaret layers of the novel, everything borrowed from popular culture and used to re-narrate the trauma of the Holocaust. In this respect, Bieńczyk’s novel is considered to be one of the bravest works in Polish post-1989 literature.References
M. Bieńczyk, Tworki, Warszawa 1999.
M. Cieślik, Antyplaton w Tworkach, „Polityka” 1999, nr 25.
M. Cichy, Poeci, epicy, feministki, „Gazeta Wyborcza” 2000, nr 116, s. 15.
M. Zaleski, Praca żałoby, „Gazeta Wyborcza” 1999, nr 108 oraz W. Bojda, Tworki, czyli o zanikaniu, „FA-art” 1999, nr 2.
Książę melancholii w domu wariatów, rozmowa P. Czaplińskiego i P. Śliwińskiego, „Megaron” 1999, nr 6, s. 33-34.
S. Fish, Literatura w czytelniku, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 4, cz. 1, red. H. Markiewicz, Kraków 1996.
H.R. Jauss, Historia literatury jako wyzwanie rzucone nauce o literaturze, przeł. R. Handke, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 4.
K. Bartoszyński, O integracji badań nad tzw. komunikacją literacką, „Pamiętnik Literacki” 1987, z. 1.
H. Markiewicz, Odbiór i odbiorca w badaniach literackich, [w:] Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1996.
R. Handke, Kategoria horyzontu oczekiwań odbiorcy a wartościowanie dzieł literackich, [w:] Problemy odbioru i odbiorcy, red. T. Bujnicki, J. Sławiński, Wrocław 1977.
G. Genette, Palimpsesty, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. 4, cz. 2, Kraków 1996.
M. Bachtin, Gatunkowe i fabularno-kompozycyjne właściwości utworów Dostojewskiego, [w:] tenże, Problemy poetyki Dostojewskiego, przeł. N. Modzelewska, Warszawa 1970.
K. Uniłowski, Jeśli ktoś kocha, to i opowiada, [w:] Skądinąd, Biblioteka „FA-art”, s. 90-95; pierwodruk: „FA-art” 1994, nr 4.
Z. Gąsiorowska-Szmydtowa, Poetyka gawędy, [w:] taż, Studia i portrety, Wrocław 1983, s. 337.
R. Ostaszewski, Wszyscyśmy z jednych Tworek, „Dekada Literacka” 1999, nr 5-6.
M. Bieńczyk, Terminal, Warszawa 1994.
K. Bartoszyński, O amorfizmie gawędy. Uwagi na marginesie „Pamiątek Soplicy”, [w:] tenże, Teoria i interpretacja. Szkice literackie, Warszawa 1985, s. 208-243.
Imię Soni, z Markiem Bieńczykiem rozmawia Wojciech Chmielewski, „Rzeczpospolita” 1999, nr 159
M. Maciejewski, Gawęda jako słowo przedstawione, [w:] tenże, Poetyka – gatunek – obraz, Warszawa 1977, s. 41.
M. Bachtin, Problemy poetyki Dostojewskiego, przeł. N. Modzelewski, Warszawa 1970, s. 301.
M.R. Mayenowa, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław 1974, s. 148.
Słowo w akcji, z Markiem Bieńczykiem rozmawia Maja Wolny, „Polityka” 2000, nr 5, <http://www.polityka.pl/paszportypolityki/rozmowy/ 246,1,slowo-w-akcji.read> [dostęp: 12.07.2012].
B. Hadaczek, Bohater rozwojowy, [w:] Postać w dziele literackim, Toruń 1982, s. 37-54 oraz tenże, Polska powieść rozwojowa w dwudziestoleciu międzywojennym, Szczecin 1985.
R. Caillois, Odpowiedzialność i styl. Eseje, przeł. J. Błoński i in., Warszawa 1967.
S. Lasić, Poetyka powieści kryminalnej. Próba analizy strukturalnej, przeł. M. Petryńska, Warszawa 1976, s. 58-9.
J. Słowacki, Beniowski, Biblioteka Narodowa I, Wrocław 1996, nr 13-14, s. 7.
K. Bartoszyński, Dwa modele powieści: Milan Kundera, Umberto Eco, „Teksty Drugie” 1996, nr 6.
M.P. Markowski, O teorii i powieści, [w:] tenże, Anatomia ciekawości, Kraków 1999.
M.P. Markowski, Efekt inskrypcji. Jacques Derrida i literatura, Bydgoszcz 1997, s. 270-290.
A. Skrendo, Literatura w Derridzie– Derrida w literaturze. Przypadek „Tworek”, [w:] Derrida / Adirred, red. D. Ulicka, Ł. Wróbel, Pułtusk 2006, s. 331-346.
P. Marecki, (Po)tworek Derridy, „Studium” nr 6, 1999 – nr 1, 2000, s. 178.
M. Foucault, Wstęp do transgresji, [w:] Osoby, red. M. Janion, przeł. T. Komendant, Warszawa 1977, s. 310.
License
Authors
Authors of texts accepted for publication in Przestrzenie Teorii are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in Przestrzenie Teorii grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in Przestrzenie Teorii since 2015, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).