Keywords
To Tadeusz Estreicher
creative process
colour
blue
visual thinking
Rudolf Arnheim
How to Cite
Abstract
This paper undertakes an analysis of a rhymed letter by Stanisław Wyspiański sent in December 1904 to Tadeusz Estreicher, taking into account the perspective of ‘visual thinking’, proposed by Rudolf Arnheim in his book Visual Thinking, and the category of ‘colour’. The text emphasizes the role of the particular colour particular colour – blue, which had a special significance in the creative process of the painter and poet. Blue accompanied Wyspiański in his letters, dramas, poetry, and eventually also in the interior of his studio on Krowoderska Street. Everywhere (including in his poetic letter to Estreicher), it played a unique role – it allowed him to express the need to surround himself with the most airy colour and to immerse himself in the ‘blue atmosphere of freedom’.
References
Albrecht-Szymanowska W., Wysocki Antoni Godziemba, [w:] Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny, t. V: U–Z, uzup., indeksy, koordynacja R. Loth, Warszawa 2004, s. 131–132.
Arnheim R., Myślenie wzrokowe, przeł. M. Chojnacki, Gdańsk 2011.
Bachelard G., La Formation de l’esprit scientifique. Contribution à la psychoanalyse de la connaissance objective, Paris 1974.
Bajda J., Błękitny fin de siècle. Kolor niebieski w kulturze i literaturze Młodej Polski (Gabriela Zapolska – Kazimierz Przerwa-Tetmajer – Stanisław Wyspiański), Wrocław 2023.
Bajda J., Czy Wyspiański znał Grasseta? „La plante et ses applications ornementales” Eugène’a Grasseta a stylizacje roślinne Stanisława Wyspiańskiego, [w:] O miejsce książki w historii sztuki. Sztuka książki około 1900. W 150. rocznicę urodzin Stanisława Wyspiańskiego, red. A. Gronek, Kraków 2022, s. 11–28. DOI: https://doi.org/10.12797/9788381386548.01
Chmiel A., Nieco ze wspomnień o Stanisławie Wyspiańskim (1869–1907), [w:] Wyspiański w oczach współczesnych, red. L. Płoszewski, t. 2, Kraków 1971, s. 143–152.
Feldman W., St. Wyspiański o inscenizacji „Dziadów” (Felieton krakowski X.), „Słowo Polskie” 1901, nr 526, s. 1–2.
Hankiewiczowa S., Wspomnienia szwagierki Wyspiańskiego, [w:] Wyspiański w oczach współczesnych, red. L. Płoszewski, t. 1, Kraków 1971, s. 95–100.
Jaworski S., „Piszę, więc jestem”. O procesie twórczym w literaturze, Kraków 1993.
Mallarmé S., Vers et Prose, Paris 1893.
Marecka A., Analiza zagadnień badawczo-konserwatorskich pasteli z przełomu XIX/XX wieku na przykładzie wybranych prac Leona Wyczółkowskiego, Stanisława Wyspiańskiego i Wojciecha Weissa, Kraków 2018 (niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem prof. J. Wyszyńskiej na ASP w Krakowie).
Nęcka E., Twórczość, [w:] Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2: Psychologia ogólna, red. J. Strelau, Gdańsk 2007, s. 783–808.
Nowaczyński A., Wyspiander (Moje wspomnienia), [w:] Wyspiański w oczach współczesnych, red. L. Płoszewski, t. 1, Kraków 1971, s. 418–432.
Nowak J., Ze wspomnień o Wyspiańskim, [w:] Wyspiański w oczach współczesnych, red. L. Płoszewski, t. 2, Kraków 1971, s. 173–180.
Parvi Z., Ze wspomnień o Wyspiańskim, [w:] Wyspiański w oczach współczesnych, red. L. Płoszewski, t. 1, Kraków 1971, s. 28–40.
Pieńkos A., Dom sztuki. Siedziby artysty w nowoczesnej kulturze europejskiej, Warszawa 2005.
Płaszczewska O., Gabinety, pracownie, mieszkania pisarzy i artystów w literaturze XIX–XX wieku, Kraków 2021.
Płoszewski L., Dodatek krytyczny. Uwagi o tekstach, [w:] S. Wyspiański, Dzieła zebrane, t. 11: Rapsody. Hymny. Wiersze, red. L. Płoszewski, Kraków 1961, s. 201–300.
Popiel M., Świat artysty. Modernistyczne estetyki tworzenia, Kraków 2018.
Popiel M., Wyspiański. Mitologia nowoczesnego artysty, Kraków 2007.
Pracownia i dom artysty XIX i XX wieku. Mitologia i rzeczywistość, red. A. Pieńkos, Warszawa 2002
Steiner G., Gramatyki tworzenia, przeł. J. Łoziński, Poznań 2004.
Stępowski J., Wspomnienia reż. Sosnowskiego o Wyspiańskim, [w:] Wyspiański w oczach współczesnych, red. L. Płoszewski, t. 2, Kraków 1971, s. 332–334.
Stróżewski W., Dialektyka twórczości, Kraków 2007.
Tomanek L., Córka Wyspiańskiego mówi, [w:] Wyspiański w oczach współczesnych, red. L. Płoszewski, t. 1, Kraków 1971, s. 91–94.
Wachholz L., Liga Żółtych Kwiatów (Ze wspomnień o Stanisławie Wyspiańskim), [w:] Wyspiański w oczach współczesnych, red. L. Płoszewski, t. 1, Kraków 1971, s. 302–305.
Waśkowska-Kreinerowa M., Stanisław Wyspiański w swoim mieszkaniu przy ul. Poselskiej w Krakowie, [w:] Wyspiański w oczach współczesnych, red. L. Płoszewski, t. 1, Kraków 1971, s. 66–74.
Waśkowski A., Z moich wspomnień o Stanisławie Wyspiańskim, Miejsce Piastowe 1934.
Wojkiewicz R., W spektrum Wyspiańskiego. Witraż w poezji Młodej Polski, Warszawa 2022.
Wyspiański S., Listy zebrane, t. 2, cz. 1: Listy do Lucjana Rydla, oprac. L. Płoszewski, M. Rydlowa, Kraków 1979.
Wyspiański S., Listy zebrane, t. 3: Listy Stanisława Wyspiańskiego do Karola Maszkowskiego, oprac. L. Płoszewski, J. Dürr-Durski, M. Rydlowa, Kraków 1997.
Wyspiański S., Listy zebrane, t. 4: Listy Stanisława Wyspiańskiego różne – do wielu adresatów, oprac. M. Rydlowa, Kraków 1998.
Wyspiański S., Wesele, oprac. J. Nowakowski, Wrocław 1981.
License
Copyright (c) 2024 Justyna Bajda
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Authors
Authors of texts accepted for publication in Przestrzenie Teorii are required to complete, sign and return to the editor's office the Agreement for granting a royalty-free license to works with a commitment to grant a CC sub-license.
Under the agreement, the authors of texts published in Przestrzenie Teorii grant the Adam Mickiewicz University in Poznań a non-exclusive, royalty-free license and authorize the use of Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) Creative Commons sub-license.
The authors retain the right to continue the free disposal of the work.
Users
Interested Internet users are entitled to use works published in Przestrzenie Teorii since 2015, for non-commercial purposes only, under the following conditions:
- attribution - obligation to provide, together with the distributed work, information about the authorship, title, source (link to the original work, DOI) and the license itself.
- no derivatives - the work must be preserved in its original form, without the author's consent it is not possible to distribute the modified work, such as translations, publications, etc.
Copyrights are reserved for all texts published before 2015.
Miscellaneous
Adam Mickiewicz University in Poznań retains the right to magazines as a whole (layout, graphic form, title, cover design, logo etc.).