Esej i ekfraza (Herbert - Bieńkowska - Bieńczyk)
PDF

Jak cytować

Sendyka, R. (2009). Esej i ekfraza (Herbert - Bieńkowska - Bieńczyk). Przestrzenie Teorii, (11), 41–61. https://doi.org/10.14746/pt.2009.11.3

Abstrakt

Michel Riffaterre in article L'lllusion d'ekphrasis put forward an idea of "critical ekphrasis" (1994) what may become an invitation to ask if other sub-genres/modes of ekphrasis may be described. The text Essay and Ekphrasis develops this question in the field of essayistic traditions. Evoking the tendency of writing on art in that genre (from Montaigne, Diderot, Ruskin, Pater to art historians, critics and artists) the article analyses three examples of ekphrases (by Zbigniew Herbert, Ewa Bieńkowska and Marek Bieńczyk) to voice a hypothesis that ekphrasis in an essay may be a useful proof for those who question (ostensive) representational powers of that textual tool. Essayistic ekphrasis seems to have a foremost referential character, pointing towards an object of art only to use it in order to describe cognitive procedures of the subject who in such a way (performatively and not overtly) pictures himself mirroring his inner self in dispersed fragments of cultural object, dismantling the temporal and spatial difference between the viewer and the object in an illusion of an immediate presence.
https://doi.org/10.14746/pt.2009.11.3
PDF

Bibliografia

BIEŃCZYK M., Przezroczystość, Kraków 2007

BIEŃKOWSKA E., Co mówią kamienie Wenecji, Gdańsk 2000

BOEHM G., Bildbeschreibung. Über die Grenzen von Bild und Sprache, w: Beschreibungskunst - Kunstbeschreibung. Ekphrasis von Antike bis zur Gegenwart, hrsg. von G. Boehm, H. Pfotenhauer, Fink Wilhelm, München 1995

CHEVALIER T. (ed.), Encyclopedia of the Essay, Fitzroy Dearborn, London-Chicago 1997

CLÜVER C., Quotation, Enargeia, and the Functions of Ekphrasis, w: Pictures into Words, ed. by V. Robillard, E. Jongeneel, VU University Press, Amsterdam 1998

CZERMIŃSKA M., Gotyk i pisarze. Topika opisu katedry, Gdańsk 2005

DAVIDSON M., Ekphrasis a postmodernistyczne wiersze-obrazy, w: Estetyka w świecie. Wybór tekstów, cz. 3, red. M. Gołaszewska, Kraków 1991

DZIADEK A., Obrazy i wiersze. Z zagadnień interferencji sztuk w polskiej poezji współczesnej, Katowice 2004

DZIADEK A., Apologia twórczej swobody. Eseje Zbigniewa Herberta: opis - uobecnianie - interpretacja, w: Zmysł wzroku, zmysł sztuki. Prywatna historia sztuki Zbigniewa Herberta, cz. II, Lublin 2006

FIUT A., Poeta - eseistą, w: Twórczość Herberta, red. M. Woźniak-Łabiniec, J. Wiśniewski, Kraków 2001

FORT B., Ekphrasis as Art Criticism: Diderot and Fragonard’s „Coresus and Callirhoe”, w: Icons - Texts - Iconotexts. Essays on Ekphrasis and Intermediality, ed. by P. Wagner, Walter de Gruyter, Berlin-New York 1996

GORZKOWSKI A., „Ut pictura verba...’’ zagadnienie unaocznienia w retoryce starożytnej i wczesnonowożytnej, „Pamiętnik Literacki” 2001, z. 2

HEFFERNAN J., Museum of Words. The Poetics of Ekphrasis from Homer to Ashbery, Chicago University Press, Chicago 1993

JAY M., Scopic Regimes of Modernity, w: Vision and Visuality, ed. by H. Foster, Bay Press, Seattle 1988.

KOZICKA D., Wędrowcy światów prawdziwych. Dwudziestowieczne relacje z podróży, Kraków 2003

MARKOWSKI M.P., Ekphrasis. Uwagi bibliograficzne z dołączeniem krótkiego komentarza, „Pamiętnik Literacki” 1999, z. 2

MATHIEU-CASTELLANI G., Image morte, image vive, dans: La Pensée de l’Image. Signification et figuration dans le texte et dans la peinture, ed. par G. Mathieu-Castellani, Presses Universitaires de Vincennes, Saint-Denis 1994

MICIŃSKI B., Pisma, Kraków 1970

MITCHELL W.J.T., Ekphrasis and the Other, w: Picture Theory: Essays on Verbal and Visual Representation, University of Chicago Press, Chicago 1994

MONTAIGNE M. de, Próby, tłum. T. Żeleński (Boy), Warszawa 1985

KUNZ D., Poczucie obrazu, w: Ut pictura poesis, red. M. Skwara, S. Wysłouch, Gdańsk 2006

RIFFATERRE M., L'llusion d’ekphrasis, w: La Pensée de l'Image. Signification et figuration dans le texte et dans la peinture, ed. G. Mathieu-Castellani, Presses Universitaires de Vincennes, Saint-Denis 1994

ROBILLARD V., In Pursuit of Ekphrasis (an Intertextual Approach), w: Pictures into Words, ed. by V. Robillard, E. Jongeneel, VU University Press, Amsterdam 1998

SMOLIŃSKA-BYCZUK M., Życie martwej natury, w: Zmysł wzroku, zmysł sztuki. Prywatna historia sztuki Zbigniewa Herberta, cz. I, Lublin 2006

WAGNER P., Introduction: Ekphrasis, Iconotexts, and Intermediality - the State(s) of Art(s), w: Icons - Texts - Iconotexts. Essays on Ekphrasis and Intermediality, ed. by P. Wagner, Walter de Gruyter, Berlin-New York 1996

YACOBI T., The Ekphrastic Model: Forms and Functions, w: Pictures into Words, ed. by V. Robillard, E. Jongeneel, VU University Press, Amsterdam 1998